Η απάντηση στο ερώτημα του τίτλου είναι καταφατική.
Δύο ρεύματα, ακριβώς όπως οι κλιματικοί αερο-χείμαρροι ο πολικός και ο τροπικός, ερίζουν για το γίγνεσθαι των Χανίων. Το ένα ρεύμα συγκροτημένο με άξονα την διαπλοκή και τον εύκολο πλουτισμό και το άλλο διάσπαρτο με άξονες, τον εθελοντισμό, τον πολιτισμό, και τις παραδόσεις. Το πολικό ρεύμα χρωματίζει άτομα γκρίζα με χαμηλή εν-συναίσθηση και το τροπικό με ζωντανά χρώματα άτομα καλής προαίρεσης με υψηλή εν-συναίσθηση. Το σημείωμα αφιερώνεται στο φίλο Νίκο Παπαδάκη, φιλίστορα, που έκανε εργώδεις προσπάθειες για την ανάδειξη καλοπροαίρετων σοφών πολιτικών. Ευτυχώς, όταν οι καλοί φεύγουν, αφήνουν καλή σπορά…
Η θετική επιρροή της παρατήρησης
Κάθε ευχαριστώ μας, κάθε θετικό μήνυμα, κάθε συγνώμη που τολμήσαμε, ο χρόνος που χαρίσαμε… όλα αλλάζουν την ροή μιας ημέρας, μιας σχέσης, μιας ζωής… Μπορεί να μη μάθουμε τι θα γινόταν αν δεν κάναμε μια μικρή πράξη καλοσύνης. Ωστόσο κάθε θετική παρουσία είναι καταλυτική. Έρευνα (Proceedings of National Academy of Sciences) δείχνει ότι η καλοσύνη είναι μεταδοτική. Οι ενήλικες μαθαίνουν εν-συναίσθηση μέσω της παρατήρησης γνωστών ή αγνώστων. Η καλοσύνη καταγράφεται στον εγκέφαλο μας όταν παρατηρούμε ένα άνθρωπο να κάνει μια καλή πράξη. Για παράδειγμα, να βοηθάει κάποιον που έπεσε, να φέρετε ευγενικά, να παραχωρεί προτεραιότητα σε διαβάσεις, να περιμένει κάποια να βγει από ένα γκαράζ. Όλα δείχνουν υψηλή εν-συναίσθηση. Όταν παρατηρούμε εθελοντικές πράξεις καλοσύνης ενεργοποιούνται τα ίδια νευρωνικά κυκλώματα που θα ενεργοποιούνταν αν κάναμε εμείς αυτή την πράξη. Ο εγκέφαλός μας δεν κάνει πάντα διάκριση σε ότι βλέπει και σε ότι βιώνει. Τα καταγράφει όλα στην μνήμη επεισοδίων. Το φαινόμενο εξηγείται από τους νευρώνες-καθρέφτες που μας επιτρέπουν να συμμετέχουμε συναισθηματικά σε ό,τι εξελίσσεται γύρω μας, να είμαστε δηλαδή μέρος του γίγνεσθαι. Τι χρειάζεται να κάνουμε; Αρκεί να παρατηρούμε συμπεριφορές και γλώσσα σώματος. Τα υπόλοιπα τα αναλαμβάνει ο εγκέφαλος μας. Εκκρίνει ντοπαμίνη, νιαμισίνη, σεροτονίνη, ουσίες που σχετίζονται με την ευχαρίστηση, τη σύνδεση και την ηρεμία.
Στα Χανιά
Στην πόλη μας το κίνημα της καλοσύνης άνθησε στα 1980 με Πολιτιστικούς Συλλόγους, εθελοντές της UNICEF, Φιλόπτωχα Σωματεία και γυναικοπαρέες στις γειτονιές. Αυθόρμητα κι άδολα οι κινήσεις πολιτών προήγαγαν τη συνεργασία, τη συνεισφορά και τη φροντίδα για τους ανήμπορους. Το κίνημα καλοσύνης των Χανίων στέριωσε κι είναι ακλόνητο. Παραθέτω μερικά περιστατικά…
• Συνταξιούχος εκπαιδευτικός πέφτει συχνά στο πεζοδρόμιο. ‘Σταμάτα να πέφτεις’ τον πειράζω ‘θα βαρεθούν να σε μαζεύουν’. ‘Κάθε φορά είναι κι άλλοι…’ απαντά γελώντας.
• Ξεχνονούσης πελάτης πολυκαταστήματος, δεν πήρε το κέρμα όταν άφησε το καρότσι του. Ένας νεαρός έτρεξε. Τον πρόλαβε στο αυτοκίνητο του ‘Το 2εύρω σας, κύριε…’
• Πετάω στον αέρα μικρές σοκολάτες στο τέλος κάθε παιδικής δραστηριότητας που συντονίζω… Προ ημερών, στη Σούδα, με πλησίασε ο 10χρόνος Γιάννης και μου λέει ‘κ.Κυριάκο έπιασα πολλές σοκολάτες, αλλά έδωσα και πολλές.΄
• Σε τμήμα Γ Γυμνασίου, η απαράδεκτη συμπεριφορά κάποιων μαθητών έκανε την εκπαιδευτικό να βάλει τα κλάματα και να αποχωρήσει. Η πρόεδρος του τμήματος αφού τους τα έψαλλε πήγε στο γειτονικό περίπτερο, αγόρασε μια σοκολάτα με το χαρτζιλίκι της και την έβαλε στην έδρα. Όταν επέστρεψε η εκπαιδευτικός συγκινήθηκε και τους ευχαρίστησε κοιτάζοντας την πρόεδρο.
• Την περασμένη Κυριακή, υπέργηρη έπεσε ενώ διέσχιζε στενό δρόμο έξω από εκκλησία. Μια πληγή στο χέρι της αιμορράγησε. Άγνωστοι την βοήθησαν παντοιοτρόπως να μπει στην εκκλησία.
Ο βραδινός απολογισμός… Η προσφορά στο κοινωνικό σύνολο είναι διδαχή των θρησκειών και θεωρείται κεντρικό συστατικό ευζωίας. Ο βραδινός ολιγόλεπτος απολογισμός των πράξεων εν-συναίσθησης είναι ο υπέρτατος αποκοιμιστικός παράγοντας. Τι μετράμε;
• Την εθελοντική ανιδιοτελή προσφορά χρόνου & πόρων (δωρεές) σε γνωστούς ή ανώνυμους.
• Την εθελοντική προσφορά εργασίας σε γείτονες και στην κοινότητα.
• Τη βελτίωση του θετικού αντίκτυπου της εργασίας μας.
Στον αντίποδα… Αναγνωρίζετε τα άτομα με μηδενική προσφορά καλοσύνης αν τα ρωτήσετε σχετικά… Θα δυσκολευτούν να ανακαλέσουν πράξεις καλοσύνης. Κι αν ισχυριστούν ότι είναι γενναιόδωροι με κολλητούς τους, δεν είναι αρκετό…
Συμπερασματικά
Η κοινωνία γίνεται συναισθητική μέσα από την εκπαίδευση, την ευαισθητοποίηση και καθημερινές πράξεις εν-συναίσθησης…
• Παρατηρούμε τι συμβαίνει γύρω μας. Το κοινωνικό περιβάλλον διαμορφώνει τις συναισθηματικές μας δεξιότητες.
• Διαβάζουμε βιβλία Ελλήνων συγγραφέων. Κάθε βιβλίο δίνει φως, έμπνευση, συμβουλές καλοσύνης.
• Καλλιεργούμε την ικανότητα των παιδιών να κατανοούν, να συμπάσχουν και να σέβονται τα συναισθήματα συμμαθητών και εκπαιδευτικών.
• Η εν-συναίσθηση είναι τρόπος ζωής. Διαμορφώνει ευτυχισμένα άτομα που κοιμούνται ήρεμα και τη συνοχή κάθε κοινότητας.
