Έξι ηµέρες γεµάτες πολιτισµό, ιστορία και µνήµη θα ζήσουν οι επισκέπτες και συµµετέχοντες στη 3η διοργάνωση του “Φεστιβάλ Κοντοµαρί – Ηµέρες Μνήµης”, από τις 28 Μαΐου έως τις 2 Ιουνίου. Οι “διαδροµές” συνοµίλησαν µε πρόσωπα του Φεστιβάλ -που διοργανώνεται από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Κοντοµαρί σε συνεργασία µε το Υπουργείο Πολιτισµού, την Περιφέρεια Κρήτης, τον ∆ήµο Πλατανιά και το Γενικό Ιστορικό Αρχείο Κρήτης- για τη σηµασία της µνήµης που αποτελεί και τη φετινή θεµατική, για τη συµµετοχή των νέων σε τέτοια εγχειρήµατα αλλά και την πολιτιστική κληρονοµιά του τόπου.
ΠΛΟΥΣΙΕΣ ∆ΡΑΣΕΙΣ
Λιγότερες οι µέρες του φετινού φεστιβάλ στο Κοντοµαρί, αλλά µε πιο ουσιαστικές δράσεις, σύµφωνα µε τον πρόεδρο του Πολιτιστικού Συλλόγου Κοντοµαρί, Αντώνη Ακρωτηριανάκη. Οµιλίες, παρουσιάσεις, αξιόλογες προβολές ντοκιµαντέρ κι εργαστήρια είναι κάποια από τα δρώµενα που συνθέτουν ένα γεµάτο και πλούσιο φεστιβάλ. «Ξεχωρίζω τις µικρές σκηνές το Σάββατο 31 Μαΐου και τον καλλιτεχνικό περίπατο, σε συνεργασία µε το Ιστορικό Αρχείο Κρήτης, µε κάποιες συνεντεύξεις από µνήµες του Β’ Παγκοσµίου Πολέµου οι οποίες µετατρέπονται σε δρώµενο από την εκάστοτε καλλιτεχνική οµάδα» σηµειώνει στη συζήτησή µας, ενώ ιδιαίτερη αναφορά κάνει στην οµιλία της Κυριακής και τη συζήτηση της Σεµίνας ∆ιγενή µε την Μάγδα Φύσσα καθώς όπως λέει «πολλές φορές µνηµονεύουµε τους ανθρώπους του τότε αλλά υπάρχουν κι άνθρωποι στο σήµερα που έχουν βιώσει παρόµοια κτηνωδία».
ΤΟΠΟΙ ΜΝΗΜΗΣ
Η φετινή διοργάνωση έχει ως κεντρικό θέµα τη µνήµη. Ρωτάµε τον πρόεδρο του πολιτιστικού συλλόγου της περιοχής που διοργανώνει το φεστιβάλ για τη σηµασία της µνήµης σε ένα ιστορικό χωριό όπως το Κοντοµαρί: «Είναι πολύ σηµαντική. Ο καθένας από εµάς θυµάται µε διαφορετικό τρόπο τα γεγονότα και επιλέγει τι είναι αυτό. Οι τόποι µνήµης δηλαδή είναι διαφορετικοί. Αυτό που µας κάνει εντύπωση, ψάχνοντας σχετικά µε την επέτειο, για πολλά χρόνια ο ιερέας του χωριού για παράδειγµα ήταν και ο µοναδικός άνθρωπος που διαχειριζόταν τη µνήµη κατά κάποιο τρόπο. Τώρα όµως, µέσα από όλη αυτήν την προσπάθεια, προσπαθούµε να θυµηθούµε και να αναζητήσουµε περισσότερα».
Όλο αυτό το εγχείρηµα έχει όµως ανταπόκριση; Η νέα γενιά ενδιαφέρεται για τον ιστορικό και πολιτιστικό πλούτο; Σύµφωνα µε τον πρόεδρο του συλλόγου, σίγουρα δεν είναι εύκολο… «έχουν περάσει τόσα χρόνια κι είναι δύσκολο να εµβαθύνουµε συναισθηµατικά οι νεότεροι. Αυτό όµως που µπορεί να φέρει κοντά τη νέα γενιά είναι τα δρώµενα κι η ανάδειξη της ιδεολογίας που έφερε αυτούς τους ανθρώπους εδώ, ώστε να µην υπάρξει ξανά κάτι αντίστοιχο» απαντά, σχολιάζοντας πως το οτιδήποτε έχει βιωµατικό χαρακτήρα και συµµετοχικότητα είναι πιο ελκυστικό κατά κάποιο τρόπο για τους νέους, παρόλο που στο χωριό µένουν λίγοι άνθρωποι.
Η διοργάνωση είναι η 3η κατά σειρά, φέτος όµως έχουν καταφέρει, όπως τονίζεται και µε τη βοήθεια της καλλιτεχνικής επιµελήτριας Κατερίνας Αδαµάρα, να εµπλακούν πιο ουσιαστικά περισσότεροι άνθρωποι. «Αυτό σκεφτόµασταν, πώς µπορούµε να εµπλακούµε και να εµβαθύνουµε περισσότερο. Να ξεφύγουµε από τα στεγανά και να υπάρχει το “εµείς”.
ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΡΙΖΕΣ
Μπορεί το φεστιβάλ Κοντοµαρί να ξεκινά επίσηµα την ερχόµενη Τετάρτη 28 Μαΐου, όµως εδώ και ένα µήνα µια οµάδα ανθρώπων συναντιέται κάθε εβδοµάδα για να θυµηθεί γεγονότα, συναισθήµατα, εικόνες, γεύσεις και να αναστοχαστεί πάνω στα ζητήµατα της µνήµης και της ιστορίας. Όπως σηµειώνει για το εργαστήριο η Πηνελόπη Γκίνη, ειδική µε πολιτισµικές, ψυχοπαιδαγωγικές σπουδές και ερµηνεία της κληρονοµιάς, η συλλογική αυτή διαδικασία δύναται να προσφέρει πολλά προτερήµατα. «Οι µνήµες είναι οι ιστορίες που λέµε για εµάς και το χωριό µας. Με αυτές που µεγαλώνουµε, µε αυτές που µας διαµορφώνουν. Το να παίρνουµε λίγο χρόνο να τα βάζουµε κάτω βοηθάει τους νεότερους να επεξεργάζονται καλύτερα τις ρίζες τους ενώ για τους παλιότερους να προβληµατίζονται για την πορεία. Βοηθάει, επίσης, να δούµε που είναι τα κενά της µνήµης. Γιατί γύρω από µία εποχή υπάρχει σιωπή». Πώς αντιλαµβάνονται οι συµµετέχοντες την έννοια της µνήµης; Η ίδια απαντά πως «υπάρχουν διαφοροποιήσεις. Κάποιοι την χρησιµοποιούν για να επιβεβαιωθούν, να επιβεβαιώσουν τις πράξεις τους, την εικόνα τους. Κάποιοι δίνουν περισσότερο χώρο και προβληµατίζονται γύρω από αυτό: Γιατί θέλουµε να θυµόµαστε µόνο αυτά; Γιατί δεν µιλάτε για τα άλλα, αυτά που δεν θέλουµε να θυµόµαστε; Υπάρχει δηλαδή µία αγωνία για την καλύτερη κατανόηση και σύνδεση µε τις βαθύτερες διαδικασίες του χωριού». Συµπληρώνοντας, σηµειώνει πως υπάρχει µία τάση για την αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας. «∆ηλαδή ποια ανάµνηση είναι σωστή και ποια όχι. Τέλος υπάρχει µία νοσταλγία και ροµαντικοποίηση γύρω από τις αναµνήσεις».
ΤΟ “ΣΗΜΕΡΑ” ΤΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ
Σύµφωνα µε την Πηνελόπη Γκίνη, η ιστορία του τόπου είναι κάτι πολύ δυναµικό και από τα εργαστήρια καταλάβανε ότι δεν υπάρχει µία ιστορία του τόπου, αλλά πολλές αφηγήσεις και τρόποι να θυµούνται πράγµατα. Τη ρωτάµε αν υπάρχουν σύγχρονες µέθοδοι που βοηθούν τους νεότερους να µάθουν την ιστορία του τόπου τους, µε την ίδια να σχολιάζει πως δεν είναι και πολύ σύγχρονο το να λένε οι παλιότεροι ιστορίες στους νεώτερους. «Στην Ελλάδα τουλάχιστον στην δική µου γενιά, οι παλαιότεροι και οι ιστορίες τους χαίρουν σεβασµού . Αυτό όµως που ήθελα να φανεί είναι ότι και οι αναµνήσεις των νεότερων παίζουν ρόλο. Ότι 20 χρόνια πριν είναι κι αυτό ιστορία. ∆εν χρειάζεται να πάµε 50 ή 60 χρόνια πριν. ∆εν είναι αναγνωρισµένη µόνο η µνήµη που γράφεται στα βιβλία. Και οι νέοι έχουν τις δικές τους αναµνήσεις της παιδικής ηλικίας και έχει και αυτή χώρο στο χωριό. ∆εν είναι µόνο ο δεύτερος παγκόσµιος πόλεµος. ∆εν σταµάτησε η ιστορία εκεί».
Αναρωτιόµαστε στην κουβέντα µας αν η πολιτιστική κληρονοµιά µπορεί να ζει στο σήµερα κι όχι στο χθες, µε την κα Γκίνη να σχολιάζει πως µε τον έναν ή τον άλλο τρόπο η κληρονοµιά ζει στο σήµερα είτε το καταλαβαίνουµε είτε όχι, ακόµα και στις πιο απλές κι αθώες αναµνήσεις δηλαδή. Πρέπει όµως όπως αναφέρει «να αποφασίσουµε τι είναι σηµαντικό από την κληρονοµιά µας και την ταυτότητά µας να διατηρήσουµε; Ποια τοπία; Ποια σπίτια; Ποιες ιστορίες; Αλλά ακόµα και πιο βαθιά… ποιες αξίες;». Καταλήγοντας, δηλώνει, µεταξύ άλλων πως «η στείρα αναπαραγωγή της παράδοσης δεν συγκρίνεται µε την συνάντηση της παράδοσης και του τώρα. Εκεί για µένα είναι ο πλούτος. Θέλει χώρο για τους νεότερους και συνδιαµόρφωση µε τους παλαιότερους».
Η ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΟΤΗΤΑΣ
Άλλος ένας νέος άνθρωπος που συµµετέχει στο φεστιβάλ µε τις γνώσεις αλλά και τη διάθεσή της να συµβάλει σε αυτήν την προσπάθεια είναι η ψυχολόγος – ψυχοθεραπεύτρια Αριάδνη Λαδάκη, ενώ πλέον είναι και µέλος του Πολιτιστικού Συλλόγου της περιοχής µιας κι η µητέρα της κατάγεται από το Κοντοµαρί. «Έχω περάσει σχεδόν όλα µου τα καλοκαίρια ως παιδί στο χωριό κι έχω ζήσει όµορφες στιγµές και πάντα κάτι µε τραβούσε στο Κοντοµαρί» λέει η ίδια. Το φεστιβάλ έχει µεγαλώσει, τονίζει η συνοµιλήτριά µας, ενώ η ύπαρξη προφεστιβαλικών δράσεων ήταν κάτι που τους έφερε πιο κοντά µε τους κατοίκους του χωριού. «Το εργαστήρι που ξεκινήσαµε πριν ένα µήνα µε την Πηνελόπη Γκίνη εκπληρώνει την επιθυµία µας να το φέρουµε στο παρόν για να δούµε και τα µαθήµατα που µπορούµε να πάρουµε από αυτό», δηλαδή να δουν κι οι ίδιες αλλά και οι συµµετέχοντες πώς η ιστορία µπορεί να διδάξει σήµερα κάποια πράγµατα, λειτουργώντας ο ένας µε τον άλλον χωρίς τον διαχωρισµό “εµείς κι εσείς”.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΦΕΣΤΙΒΑΛ
Τετάρτη 28 Μαΐου 2025
19:00 -19:30
Οµιλία: “Η µνήµη απέναντι στην άγνοια και τη φθορά” από την ιατρό και συγγραφέα Πηνελόπη Ντουντουλάκη
19:30 – 21:00
Παρουσίαση εργαστηρίου: “Οι Μνήµες του χωριού” από κατοίκους της κοινότητας
21:15 – 22:45
Προβολή Ντοκιµαντέρ: “Όταν ο ουρανός έβρεχε γερµανούς” από την Olga Schell
Πέµπτη 29 Μαΐου 2025
19:30 – 20:00
Παρουσίαση: “Αναζητώντας βιογραφικά ρήγµατα” από µαθητικές οµάδες έρευνας της προφορικής ιστορίας (µαθητές – τριες Γυµνασίου Πλατανιά)
20:15-21:00
Οµιλία: “Η µάχη της Κρήτης: Συλλογική Μνήµη και ταυτότητες στα Χανιά” από τον ιστορικό Νίκο Μπαλή
21:15-22:00
Οµιλία: “Οι ελληνογερµανικές σχέσεις από τη κατοχή έως και σήµερα” από τον ιστορικό, σκιτσογράφο Γιάννη Αντωνόπουλο
Παρασκευή 30 Μαΐου 2025
18:00-20:00
Εργαστήριο για εκπαιδευτικούς: “Το Κουτί της Μνήµης” από το ∆ίκτυο Συνεργατικών σχολείων µε την παιδαγωγική Φρενέ
18:00-21:00
Εργαστήριο εκφραστικής γραφής: “Οι γιαγιάδες µας” από την ψυχολόγο Βάλια Τσιριγώτη
21:00 – 22:45
Προβολή Ντοκιµαντέρ: Fugir de l’ oblit
Σάββατο 31 Μαΐου 2025
19:30-22:30
Μικρές Σκηνές
( θέατρο, µουσική, χορός, performance, εικαστικά, video art)
Καλλιτεχνικός περίπατος στο χωριό µε παρουσιάσεις
από οµάδες καλλιτεχνών, σε συνεργασία µε το Γ.Α.Κ – ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΚΡΗΤΗΣ
Κυριακή 1 Ιουνίου 2025
19:30-21:15
Οµιλία – συζήτηση: “Το ιστορικό γεγονός της εκτέλεσης αµάχων στο Κοντοµαρί από το ναζιστικό στρατό” µε τη Σεµίνα ∆ιγενή και συζήτηση για το φαινόµενο του ναζισµού – φασισµού τότε και τώρα µε τη Μάγδα Φύσσα.
21:15-21:30
ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΦΕΣΤΙΒΑΛ
21:30-23:00
Κρητική µουσική συναυλία: Μανωλάκης, Σπυριδάκης, Κονταξάκης, Παπατζανής
∆ευτέρα 2 Ιουνίου 2025
19:00-20:30
Επίσηµη εκδήλωση, Επιµνηµόσυνη δέηση από την Ενορία του χωριού και οµιλίες από τον ∆ήµο Πλατανιά
