■ Η σύµβουλος εκπαίδευσης ειδικής αγωγής και ενταξιακής εκπαίδευσης Χανίων και Ρεθύµνου µιλά στα “Χ.ν.” πριν το πρώτο σχολικό κουδούνι
Αποδοχή στη διαφορετικότητα, συµπερίληψη, ασφάλεια κι εµπιστοσύνη, λέξεις κλειδιά για τα παιδιά που ετοιµάζονται να µπουν στις σχολικές αίθουσες των ειδικών σχολείων της πόλης µας αλλά και στα γενικά σχολεία.
Η σύµβουλος εκπαίδευσης ειδικής αγωγής και ενταξιακής εκπαίδευσης Χανίων και Ρεθύµνου κα Ελένη Γκιργκινούδη µιλά στα “Χ.ν.” και στο podcast “Γονείς… και τώρα;” για τα ζητήµατα που αντιµετωπίζουν τα παιδιά, οι γονείς αλλά κι οι εκπαιδευτικοί στις σχολικές µονάδες ειδικής αγωγής, τη σηµασία της συµπερίληψης στην σύγχρονη εκπαίδευση αλλά και της αποδοχής της διαφορετικότητας, σε µια κοινωνία που δείχνει να αλλάζει προς το καλύτερο, µε εµπόδια και κακώς κείµενα να επιµένουν.
Ποιος είναι ο ρόλος σας στα σχολεία των Χανίων και Ρεθύµνου;
Είµαι σύµβουλος εκπαίδευσης ειδικής αγωγής και ενταξιακής εκπαίδευσης Χανίων και Ρεθύµνου, άρα σε δύο νοµούς και τέσσερις διευθύνσεις. Πρώτη φορά, τα τελευταία 2µιση χρόνια υπάρχει η θέση του συµβούλου εδώ και µε αυτόν τον τρόπο το υπουργείο δείχνει τη σοβαρότητα µε την οποία προσεγγίζει την ενταξιακή εκπαίδευση κι ειδική αγωγή. Στις σχολικές µονάδες ειδικής αγωγής και ενταξιακής εκπαίδευσης φοιτούν παιδιά που αντιµετωπίζουν κάποια σοβαρά θέµατα όπως νοητική και κινητική ανεπάρκεια και δεν µπορούν να ακολουθήσουν το αναλυτικό πρόγραµµα του γενικού σχολείου. Το λειτουργικό πρόγραµµα, λοιπόν, αυτών των µονάδων αφορά στην ανάπτυξη κοινωνικών, συναισθηµατικών δεξιοτήτων αλλά και γραφής, ανάγνωσης και µαθηµατικών. Όσον αφορά στην ενταξιακή εκπαίδευση, οι θεσµοί είναι δύο: Η παράλληλη στήριξη και η εκπαιδευτική των τµηµάτων ένταξης και τείνουν να έχουν τον ίδιο σκοπό και ρόλο, να φτιάξουν ένα πρόγραµµα εξατοµικευµένο για το κάθε παιδί αλλά και ολόκληρη την οµάδα, για να αποδεχτεί το παιδί.
-Μιλήστε µας λίγο για την έννοια της συµπερίληψης που συναντάµε συχνά πλέον και για την συµπεριληπτική εκπαίδευση. Τι σηµαίνει και ποια βήµατα γίνονται εδώ;
Η συµπεριληπτική εκπαίδευση, στο γενικό σχολείο, µας “λέει” ότι µπορούµε να συµπεριλάβουµε όλα τα παιδιά, ανεξαρτήτως ικανοτήτων, δυσκολιών και προέλευσης. ∆εν αφορά δηλαδή µόνο τα παιδιά µε ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες, αλλά και τα προσφυγόπουλα, τα παιδιά µεταναστών κοκ. Ο τίτλος που θα θέλαµε είναι “ένα σχολείο για όλους”, σαν µια µικροκοινωνία, όπου ο ένας καλύπτει τις ανάγκες του άλλου, σαν ένα παζλ. Είναι ένας νέος θεσµός, ωστόσο επειδή έχει δοθεί µεγάλη έµφαση από όλους µας, έχουµε κάνει πολλά βήµατα εδώ, µέσω ενηµερώσεων, ηµερίδων, βιωµατικών εργαστηρίων κ.λπ.
Βάσει ειδησεογραφίας, καταγράφεται αύξηση περιστατικών σχολικού εκφοβισµού και βίας. Εσείς τι εικόνα έχετε;
∆υστυχώς, είναι ένα φαινόµενο που αυξάνεται τα τελευταία χρόνια. Σε αντίθεση µε αυτό που πιστεύουν πολλοί, είναι ένα φαινόµενο στοχευµένο, µε συγκεκριµένα χαρακτηριστικά. Τα “δικά µας” παιδιά, στα οποία είµαι υπεύθυνη, µπορούν πολύ εύκολα να στοχοποιηθούν και να γίνουν θύµατα σχολικού εκφοβισµού λόγω της διαφορετικότητάς τους. Έχουν γίνει προσπάθειες και στα Χανιά και στο Ρέθυµνο µε σχετικές ηµερίδες κι επιτροπές και εµείς επιµορφωνόµαστε σε τέτοια φαινόµενα για να τα αναγνωρίσουµε πρώτα, να τα χαρακτηρίσουµε και να τα αντιµετωπίσουµε µετέπειτα. Ο στόχος µας είναι τα σχολεία να αποτελέσουν ασφαλή περιβάλλοντα και µια αγκαλιά για όλα τα παιδιά.
Ποια εργαλεία στέκονται αρωγοί στην εκπαίδευση στα ειδικά σχολεία; Η τεχνολογία, για παράδειγµα, βοηθά;
Τα ειδικά σχολεία κάνουν προγράµµατα συνεκπαίδευσης παιδιών ειδικών σχολείων µε γειτονικά σχολεία γενικής αγωγής. Είναι κι αυτό λοιπόν ένα βήµα συµπερίληψης, µε µαθήµατα θεατρικής παιδείας, φυσικής αγωγής, δράσεις και γιορτές στις οποίες συµµετέχουν παιδιά από διαφορετικά σχολεία. Αυτές, λοιπόν, είναι καλές πρακτικές και σκοπεύουµε να τις εντατικοποιήσουµε. Μέσα στα σχολεία τώρα, έρευνες έχουν δείξει ότι η ψηφιακή εκπαίδευση βοηθά πολύ τα παιδιά να αναπτύξουν δεξιότητες που µε τα “κλασικά” εργαλεία ίσως να δυσκολεύονταν. Για παράδειγµα, το παιδί µε αυτισµό που δε θέλει να βγαίνει από τη ρουτίνα του και θέλει συγκεκριµένα πράγµατα, καθώς εξωτερικά ερεθίσµατα µπορεί να τον αποδιοργανώσουν, µε ένα ψηφιακό εργαλείο στον υπολογιστή µπορεί να συγκεντρωθεί και να πετύχει τον στόχο του καλύτερα, ενώ ταυτόχρονα επικοινωνεί µε συµµαθητές µέσω των πλατφορµών. Κι είναι σηµαντικό ότι το χαίρονται αυτό! Ένα άλλο χρήσιµο εργαλείο, που δεν έχουµε σε όλα τα σχολεία, είναι οι πολυαισθητηριακές αίθουσες, αλλά φυσικά κι όλες οι τέχνες όπως ζωγραφική, θέατρο, µουσική κ.ά.
Η ειδική αγωγή στην Ελλάδα είναι “βρέφος” ακόµη, έχουµε δρόµο µπροστά µας αλλά τουλάχιστον γίνονται βήµατα.
Τα σηµαντικότερα προβλήµατα που εντοπίζετε στα ειδικά σχολεία ποια είναι;
Πολύ µεγάλο πρόβληµα είναι το στεγαστικό – σχολικές υποδοµές. Οι σχολικές δοµές στεγάζονται σε κτήρια µικρά, ενώ τα παιδιά µας είναι πολλά. Τα παιδιά πρέπει να είναι σε µικρές οµάδες (λίγων ατόµων) κι είναι αλήθεια ότι χρειαζόµαστε παραπάνω αίθουσες. Επίσης, τα σχολεία έχουν σκάλες ενώ κάποια παιδιά έχουν κινητικές αναπηρίες. Τα ειδικά σχολεία είναι καλά στελεχωµένα, αλλά ένα ζήτηµα που προκύπτει είναι και το λεγόµενο burnout των εκπαιδευτικών, η επαγγελµατική εξουθένωση ανθρώπων που εργάζονται πολλά χρόνια στον χώρο και φυσικά χρειάζονται κι εκείνοι την κατάλληλη στήριξη για να ανταπεξέλθουν. Επίσης, σηµαντικό ζήτηµα είναι αυτό του στιγµατισµού και της αποδοχής, από την ίδια την κοινωνία και τους κηδεµόνες. Είναι δύσκολο, αλλά είναι πολύ κρίσιµη η αποδοχή των γονέων. Όσο πιο νωρίς οι γονείς αποδέχονται, τότε η πρώιµη παρέµβαση µε τη σειρά της δίνει εξαιρετικά αποτελέσµατα στο παιδί. Η αναπηρία είναι µέρος της ζωής µας και µια ευνοµούµενη πολιτεία δείχνει το πρόσωπό της και το πόσο καλά λειτουργεί από το πώς φέρεται στα παιδιά, τους ανάπηρους και τους ηλικιωµένους.
Πριν από κάποια χρόνια, είχα βρεθεί στη Βαλένθια µέσω Erasmus κι έβλεπα δίπλα µου να κυκλοφορούν πολλοί ΑµεΑ. Μετά διαπίστωσα ότι αυτό γινόταν γιατί η πόλη ήταν προσβάσιµη! Στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια αρχίσαµε να γινόµαστε προσβάσιµοι και να µην κοιτάµε περίεργα… Πόσα µέρη µπορεί να επισκεφτεί κάποιος µε το αµαξίδιο; Είναι αυτονόητο δικαίωµα των ανθρώπων η προσβασιµότητα!
Το πρώτο κουδούνι της χρονιάς “χτυπάει” σύντοµα. Πώς να προετοιµαστούν οι γονείς – κηδεµόνες και τα παιδιά;
Πρέπει, αρχικά, να προετοιµαστούν οι ίδιοι οι γονείς. Όπως διαπιστώνω, οι γονείς δεν είναι έτοιµοι να αποχωριστούν τα παιδιά τους και αυτό τούς το µεταφέρουν κι εκείνα δυσκολεύονται να προσαρµοστούν. Το παιδί θα πάει στο σχολείο και θα µπει σε µια άλλη οµάδα, για να έχει µια πρώτη µορφή κοινωνικοποίησης. Το σχολείο είναι υπέροχο, τα παιδιά κάνουν φίλους, παίζουν και µέσα από το παιχνίδι µαθαίνουν. Νοµίζω σε όλες τις βαθµίδες υπάρχει το άγχος της µετάβασης στα ίδια τα παιδιά, αλλά εµείς ως γονείς πρέπει να έχουµε εµπιστοσύνη στη δουλειά που έχουµε κάνει, στο παιδί µας ότι µπορεί να τα καταφέρει αλλά και στους εκπαιδευτικούς µας, οι οποίοι έχουν γνώσεις και δεξιότητες και προσπαθούν κάτω από δύσκολες συνθήκες. Ας µην ξεχνάµε, τέλος, να προετοιµάζουµε τα παιδιά µας για την αποδοχή του διαφορετικού. ∆εν γίνεται ούτε πρέπει να είµαστε όλοι ίδιοι. Το θέµα είναι να δούµε την συµπεριληπτική εκπαίδευση ως πρόκληση για µια καλύτερη εκπαίδευση.
