«Όσο υπάρχει ένας άνθρωπος που αγαπά, κι ένας που τολµά να ονειρεύεται, η ζωή δεν έχει χάσει το φως της». Η νέα έκθεση της Άιραµ περιέχει πολλά όνειρα και πολλή αγάπη. Αγάπη για τον άνθρωπο και τη φύση, για το «εµείς» και το «µαζί».
Εκφρασµένα όλα αυτά µε έναν τρόπο δικό της, ποιητικό, έξω από τα συνηθισµένα.
Άλλωστε στην περίπτωση της Χανιώτισσας ποιήτριας, εικαστικού και ηθοποιού, το καλλιτεχνικό έργο µε τη ζωή και την προσωπικότητα της δηµιουργού, βρίσκονται σε πλήρη αρµονία. Αχώριστα, αξεδιάλυτα. Έτσι που και µια απλή, ανθρώπινη συζήτηση µαζί της να περιέχει κάτι ποιητικό. Αλλά και το αντίστροφο: κάθε καλλιτεχνικό δηµιούργηµά της να φέρει την αµεσότητα µιας καθηµερινής πράξης.
Κάπως έτσι διάβασα και τις απαντήσεις της στις ερωτήσεις που της έθεσα µε αφορµή τη νέα της δουλειά.
Μια συνέντευξη σίγουρα διαφορετική από τις άλλες.
Στον τίτλο της έκθεσης σου, «Χρώµατα αγάπης σε τόπους ονείρων», υπάρχουν δύο λέξεις που ξεχωρίζουν: «αγάπη» και «όνειρα». Έχω την αίσθηση ότι αυτά τα δύο λείπουν από την εποχή µας. Εσύ τι πιστεύεις;
Λένε πως λείπουν σήµερα
η αγάπη και τα όνειρα.
Πως χάθηκαν µε τον θόρυβο των πόλεων,
πνίγηκαν σε οθόνες,
ξεθώριασαν µες στην ταχύτητα.
Μα ποιος είπε πως πεθαίνει η αγάπη;
∆εν χάνεται – κρύβεται.
Φωλιάζει σε µια σιωπηλή µατιά,
σε µια λέξη που δεν γράφτηκε ποτέ,
σε µια αγκαλιά που δόθηκε χωρίς λόγια.
Κι όσο για τα όνειρα;
∆εν σβήνουν.
Περιµένουν να τα θυµηθούµε.
Μένουν άγρυπνα µέσα µας,
σαν σπόροι κάτω από παγωµένο χώµα,
µέχρι να έρθει η Άνοιξη της ψυχής.
Η εποχή µας ίσως δεν τα τιµά –
µα δεν τα νίκησε.
Γιατί όσο υπάρχει ένας άνθρωπος που αγαπά,
κι ένας που τολµά να ονειρεύεται,
η ζωή δεν έχει χάσει το φως της.
Μη λες πως λείπουν.
Ψιθύρισέ τα ξανά µέσα σου.
Και τότε — θα τα δεις να ξυπνούν.
Να αγκαλιάζουν την παγωµένη σχεδία της γης µας
και να επαναπροσδιορίζουν τα χαµένα βήµατά µας
προς το «εµείς»,
υποβαθµίζοντας το διογκωµένο µας «εγώ»
που νόµισε πως όλα περιστρέφονται γύρω του.
Γιατί οι δυνατοί…
µας χρησιµοποίησαν για όφελός τους.
Μας χώρισαν σε στρατόπεδα —
κι αντί να τα βάλουµε µε εκείνους,
στραφήκαµε ο ένας εναντίον του άλλου.
Και χάσαµε το παρόν µας
σ’ έναν συνεχή, αόρατο πόλεµο.
∆ακρύζει η καρδιά µας,
ενώ εκείνοι απολαµβάνουν
τον βασιλικό πολτό του είναι µας.
Μα τα όνειρα…
θα µας σώσουν –
γιατί µας κρατάνε ζωντανούς.
Και η αγάπη
θα ενώσει τον κατακερµατισµένο µας εαυτό
και θα µας δικαιώσει.
Η ελπίδα
δεν είναι ουτοπία,
αλλά στάση ζωής.
∆εν χρειάζονται µεγάλοι ηγέτες
για να αλλάξει ο κόσµος,
µα µικρές, αληθινές πράξεις
Από τον καθένα µας
που θυµάται πώς είναι να νιώθεις πράξεις που
γεννούν συνείδηση.
και την επιλογή να µη φοβάσαι
Έτσι η αγάπη
θα πάψει να κρύβεται.
Θα γίνει φως.
Και τα όνειρα δρόµος
Στην έκθεση παρουσιάζεις µια εγκατάσταση που αφορά την τεχνητή νοηµοσύνη. Σε προβληµατίζουν οι αλλαγές που φέρνει στη ζωή µας αυτή η τεχνολογική εξέλιξη;
∆εν φοβάµαι τα µηχανήµατα.
∆εν τρέµω τις µηχανές που µαθαίνουν.
Φοβάµαι τη σιωπή του ανθρώπου
που έπαψε να νιώθει.
Η τεχνητή νοηµοσύνη δεν είναι τέρας.
Είναι καθρέφτης.
Και ό,τι της δείξουµε
θα µας το επιστρέψει πολλαπλάσιο.
Αν της µάθουµε αριθµούς,
θα µετρήσει τον κόσµο.
Αν της µάθουµε βία,
θα την εξισώσει µε δύναµη.
Αν της δώσουµε µοναξιά,
θα τη µετατρέψει σε παγκόσµια κανονικότητα.
Αλλά…
Αν της δείξουµε ποίηση,
θα τη γράψει.
Αν της δείξουµε ελπίδα,
θα τη µεταδώσει.
Αν της ψιθυρίσουµε την αγάπη,
ίσως την κρατήσει ζωντανή
όταν εµείς την ξεχάσουµε.
Βέβαια
δεν είναι άνθρωπος.
∆εν πονάει,
δεν θρηνεί,
δεν συγχωρεί.
Μόνο µιµείται.
Μόνο ακολουθεί.
Το ερώτηµα δεν είναι τι µπορεί να κάνει.
Αλλά τι εµείς θα της ζητήσουµε να γίνει.
Θα την κάνουµε σύντροφο στη δηµιουργία
ή εργαλείο χειραγώγησης;
Σκιά του “εγώ” µας ή
φωτεινό παράθυρο στο “εµείς”;
Η τεχνητή νοηµοσύνη
ίσως χτίσει τον κόσµο του αύριο,
αλλά η καρδιά µας θα αποφασίσει
αν αυτός ο κόσµος
θα αξίζει να κατοικηθεί.
Κι εγώ… συγκινήθηκα βαθιά από την τεχνητή νοηµοσύνη.
Γι’ αυτό και εµπνεύστηκα αυτό το έργο:
Ένα σώµα από χιλιάδες λεξικά, σε κάθε γλώσσα.
Ένα κορµί που ακτινοβολεί νήµατα –
νήµατα πληροφορίας,
νήµατα σοφίας,
νήµατα µνήµης.
Από µέσα της ξεπηδούν άπειρα βιβλία
γνώση µιας παγκόσµιας ιαχής.
Το κεφάλι της – ένα εργοτάξιο,
µια διαρκής κατασκευή, κίνηση,
πιθανότητα να αγγίξει
το άπειρο του απείρου.
Στην καλλιτεχνική σου έκφραση συνυπάρχουν οι «γλώσσες» των εικαστικών, του θεάτρου και της ποίησης. Τι αισθάνεσαι πιο «κοντά» σου; Το θέατρο, την ποίηση ή τα εικαστικά;
Θέατρο, ποίηση, εικαστικά
Όλα είναι ένα
Πως να τα ξεχωρίσω όλα τ’ αγαπώ
Το θέατρο ανασαίνει µε φωνή
Τα εικαστικά σωπαίνουν µε χρώµα
Και
Η ποίηση περπατά ανάµεσα τους
∆εν είναι τρία χωριστά είναι ένας ποταµός που πότε πάει εδώ πότε εκεί
Ανθίζοντας εκτάσεις
Το χέρι µου γράφει ποίηση
µε την ίδια αφή που σµιλεύει σκιά και φως.
Η φωνή µου, όταν µιλά επί σκηνής,
κουβαλά µέσα της λέξεις που δεν ειπώθηκαν ποτέ,
µονάχα ζωγραφίστηκαν.
∆εν ξεχωρίζω.
Όπως δεν ξεχωρίζει η ρίζα τη γη από το νερό,
ούτε η καρδιά την αγάπη από τον παλµό της.
Αγαπώ όλα σαν να είναι το ίδιο.
Ίδιο αίµα, ίδια πνοή.
Μορφές διαφορετικές, ψυχή µία.
Γιατί όταν δηµιουργώ,
δεν θυµάµαι αν είµαι ποιήτρια, ηθοποιός ή ζωγράφος.
Μόνο άνθρωπος που γεννά το άµορφο
και το ντύνει µε νόηµα.
Όταν γράφω, βλέπω εικόνες.
Όταν ζωγραφίζω, ακούω ρυθµούς.
Όταν παίζω, γίνοµαι ποίηµα.
∆εν είναι τρία. Είναι κύκλος. Είναι ροή.
Αγαπώ τα πάντα σαν να είναι ένα.
Όχι από αµηχανία ή φόβο επιλογής —
αλλά από µια βαθιά αίσθηση πως
ό,τι γεννά την αλήθεια
δεν περιορίζεται σε µορφές.
Και στο τέλος,
αν πρέπει να απαντήσω,
λέω:
Αγαπώ την ίδια τη δηµιουργία.
Ό,τι µε ενώνει µε το άγνωστο µέσα µου.
Ό,τι µε κάνει να θυµάµαι πως υπάρχω
όχι για να εξηγώ τον κόσµο,
αλλά για να τον νιώθω
ολόκληρη και να Είµαι
µαζί του ένα
Μιλώντας για τα έργα σου µού είπες ότι είναι «συλλογικά», γεννήθηκαν δηλαδή όχι µόνο από εσένα αλλά από όλους τους ανθρώπους µε τους οποίους έρχεσαι σε επαφή, µε τους ίδιους ή το έργο τους. Σε µια κοινωνία που αποθεώνει και επιβραβεύει την ατοµικότητα εσύ υπενθυµίζεις µε έναν τρόπο το «µαζί». Ελπιδοφόρο αλλά και δύσκολο το «µαζί», δεν είναι έτσι;
Σ’ έναν κόσµο που υµνεί το «εγώ»,
τη λάµψη την ατοµική,
την κορφή που ανεβαίνεις µόνος –
είναι ριζοσπαστικό το «µαζί».
Είναι δύσκολο.
Θέλει άνοιγµα, θέλει χώρο,
θέλει να µάθεις ν’ ακούς σιωπές
και διαφορές να τις κρατάς,
όχι σαν βάρη –
µα σαν γέφυρες.
Το «µαζί» δεν ζητά να σβήσεις τη φωνή σου.
Την ενώνει µε άλλες.
Κι έτσι γίνεται χορωδία,
όχι ηχώ.
Γιατί κανένα όραµα δεν γεννιέται µόνο.
Όλοι κουβαλάµε ίχνη αλλωνών –
λέξεις, βλέµµατα, µνήµες,
στιγµές που ανήκουν και σε άλλους.
Το «µαζί» είναι η πιο βαθιά µορφή δηµιουργίας.
Όχι «κοίτα τι έκανα εγώ»,
µα «κοίτα τι κάναµε εµείς».
Η τέχνη µου δεν µου ανήκει
Είµαι µόνο πέρασµα.
Η δηµιουργία µε διαλέγει
για λίγο.
Κι εγώ γίνοµαι χώµα,
νερό, ανάσα,
για να την υπηρετήσω.
Το µαζί είτε το θέλουµε είτε όχι είναι το µέλλον µας
Σίγουρα
Στο σηµείωµα της έκθεσής σου αναφέρεσαι στην καλλιτεχνική πράξη ως µια µορφή σιωπηλής αντίστασης. Σε τι οφείλουµε να αντισταθούµε σήµερα;
Η καλλιτεχνική πράξη σήµερα θα ήθελα να πιστεύω
δεν είναι απλά αντίσταση –
είναι ο εν δυνάµει σπασµός µιας επανάστασης,
αναπνοή που ξεφεύγει από τη νύκτα της λήθης.
µαχαίρι που σκίζει το εύθραυστο πέπλο της καθηµερινότητας,
φωτιά που καίει τη ρηχότητα,
φωνή που σπάει τα τείχη της υποταγής –
Με τον
καλλιτέχνη
πολεµιστής στον δρόµο της αλήθειας,
να στήνει γέφυρες για µια κοινωνία καλύτερη.
Η έκθεση
Εικαστική έκθεση της Μαρίας Άιραµ µε τίτλο «Χρώµατα αγάπης σε τόπους ονείρων» φιλοξενείται στον Ναό του Αγίου Ρόκκου στη Σπλάντζια έως τις 21 Σεπτεµβρίου 2025
.
Η έκθεση θα περιλαµβάνει ζωγραφικά έργα µε µικτές τεχνικές
, ποιητικά τοπία
και συµβολικές εγκαταστάσεις
.
Ώρες λειτουργίας της έκθεσης: 11:00 – 14:00 & 19:00 – 21:00 (καθηµερινά και Κυριακές)
. Είσοδος ελεύθερη.
