Κάποτε, στο άκουσµα της χώρας ‘‘Ζανζιβάρη’’, το πιθανότερο ήταν να αναρωτιόµασταν «Πού ακριβώς βρίσκεται;». Θα τρέχαµε σε µία υδρόγειο και θα εντοπίζαµε ένα νησί στον Ινδικό ωκεανό, απέναντι από τις ακτές της Τανζανίας, στη νοτιοανατολική Αφρική. Αν η υδρόγειος φωτιζόταν, το χρώµα των νερών, ένα απίστευτο παραδεισένιο γαλάζιο, θα ήταν αρκετό για να βάλει το µυαλό σε τροχιά απόδρασης. Αν έχετε συνδέσει την Αφρική µε λιοντάρια, αφόρητη ζέστη, καυτές ερήµους και απάτητα τοπία, ήρθε η ώρα να επιβεβαιώσετε κάποιες από αυτές τις εικόνες και ταυτόχρονα να τις καταρρίψετε.
Ανάµεσα σε δύο κόσµους
Η Ζανζιβάρη είναι µία ηµιαυτόνοµη περιοχή της Τανζανίας (παλαιότερα Τανγκανίκα). Με την ένωση των δύο περιοχών, ενώθηκαν και οι πρώτες συλλαβές τους και έτσι προέκυψε το όνοµα Τανζανία. Το νησί, που σήµερα αποτελεί κορυφαίο ταξιδιωτικό προορισµό, φιλοξενεί περίπου 1,5 εκατοµµύριο κατοίκους. Φανταστείτε 1,5 εκατοµµύριο χαρούµενους, ακούραστους και χαµογελαστούς ανθρώπους, που οληµερίς λένε στα σουαχίλι Hakuna Matata, δηλαδή όλα θα πάνε καλά και Pole pole (σιγά-σιγά), και που -πιστέψτε µε- δεν έχουν κάνει το κινητό τηλέφωνο προέκταση του χεριού τους.
Το ταξίδι
Το ταξίδι δεν ήταν σύντοµο, όµως µόλις πατήσαµε αφρικανική γη, τα ξεχάσαµε όλα. Η πτήση από Αθήνα για Αντίς Αµπέµπα διαρκεί 5 ώρες και από εκεί για Ζανζιβάρη άλλες 2,5. Η έκδοση Visa από Ελλάδα σώζει χρόνο από την πολύωρη ουρά του αεροδροµίου. Εµβόλια για την είσοδο στη χώρα δεν απαιτούνται, αλλά ούτε και ανησυχία για µαλάρια, αφού η ασθένεια έχει πλέον εξαλειφθεί από το νησί! Με άφθονο αντιηλιακό και διάθεση για εξερεύνηση, ξεκινήσαµε…
Στόουν Τάουν: Η πέτρινη καρδιά του νησιού
Πρώτη µας στάση, η πρωτεύουσα του νησιού, η περίφηµη Πέτρινη Πόλη. Αν και λατρεύουµε την περιπέτεια, δεν νοικιάσαµε αυτοκίνητο. Απόφαση που δεν µετανιώσαµε µόλις βγήκαµε στον δρόµο, όπου η οδήγηση στα δεξιά, σε συνδυασµό µε την ανύπαρκτη χρήση ζώνης ασφαλείας, µας θύµισε άλλες εποχές.
Χαθήκαµε στα πολύβουα στενά της, εκεί όπου κάποτε γινόταν ένα από τα µεγαλύτερα σκλαβοπάζαρα του κόσµου. Σήµερα περιδιαβαίνεις µνηµεία παγκόσµιας κληρονοµιάς της UNESCO και βλέπεις τα ίχνη της αραβικής αρχιτεκτονικής, των ινδικών µοτίβων, του αφρικανικού ρυθµού και των ευρωπαϊκών επιρροών.
Ο σεβασµός στην τοπική κουλτούρα είναι αυτονόητος, καθώς η πλειονότητα των ανθρώπων είναι µουσουλµάνοι. Οι γυναίκες επισκέπτριες καλούνται να αποφύγουν τα αποκαλυπτικά ρούχα, διαφορετικά κινδυνεύουν µε πρόστιµο. Για να τραβήξουµε φωτογραφίες τους ανθρώπους, έπρεπε πρώτα να πάρουµε την έγκρισή τους. ∆εν διστάσαµε στιγµή, καθώς οι κάτοικοι είναι φιλικοί και πρόθυµοι να µοιραστούν την αυθεντικότητά τους.
Πόρτες που µιλούν
Κάθε πόρτα στην Πέτρινη Πόλη είναι ένα µικρό έργο τέχνης, σκαλισµένη, συµβολική, αφήνει να διαφανεί ο πλούτος και η πολιτισµική ταυτότητα του ιδιοκτήτη. Κι εµείς, σαν άλλοι Περιηγητές, προσπαθούσαµε να µαντέψουµε ποια ζωή έκρυβε κάθε κατώφλι.
Παζάρι, µπαχαρικά και BAO
Μέσα στα σοκάκια, δεκάδες µαγαζιά και άνθρωποι που προσπαθούσαν να πουλήσουν το εµπόρευµα τους. Πολύχρωµα υφάσµατα, ξύλινα χειροποίητα αντικείµενα, κοσµήµατα, πίνακες ζωγραφικής και, φυσικά, µπαχαρικά συναγωνίζονταν ποιο θα καταλάβει τον χώρο στη βαλίτσα µας.
Παρόλο που το επίσηµο νόµισµα στη Ζανζιβάρη είναι το σελίνι, οι περισσότεροι προτιµούν δολάρια ή ευρώ, µε ισοτιµία… 1 προς 1. Το παζάρι είναι µέρος του παιχνιδιού και µάλιστα ιδιαίτερα διασκεδαστικό διαδικασία αλλά και άκρως απαραίτητη, καθώς οι αρχικές τιµές είναι αρκετά φουσκωµένες.
Το σούρουπο στήνεται παντού το επιτραπέζιο BAO. Ο ήχος από τα πούλια- κουκούτσια πάνω στο ξύλο µάς συνόδευε όσο περπατούσαµε.
Στην Στόουν Τάουν απαγορεύεται η είσοδος σε Μασάι. Όπως µας εξήγησε ένας ντόπιος, στο παρελθόν υπήρχαν περιστατικά κλοπών και από τότε τέθηκε αυτός ο περιορισµός. Το σπίτι – µουσείο του Φρέντι Μέρκιουρι (Φαρόκ Μπουλσάρα), που έζησε εδώ τα 4 πρώτα χρόνια της ζωής του, βρίσκεται στην καρδιά της πόλης. Όµως το µόνο αυθεντικό που έχει αποµείνει είναι οι εξωτερικοί τοίχοι.
Συνεχίζοντας το περπάτηµα, φτάνουµε στην «Ψαραγορά», όπου νιώθουµε για λίγο δύτες. Σε µία στοά 150 µέτρων, κρατήσαµε την αναπνοή µας και περάσαµε ανάµεσα σε πάγκους µε µπλε καβούρια και τεράστιους αστακούς, σε τιµές που µοιάζουν αδιανόητες για τους Ευρωπαίους.
Η σκοτεινή πλευρά της ιστορίας
Μερικά µέτρα πιο πέρα απ’ την αγορά, µας αποκαλύφθηκε το σκληρό πρόσωπο της Στόουν Τάουν: η «παλιά αγορά» των σκλάβων. Ένα από τα µεγαλύτερα σκλαβοπάζαρα του πλανήτη, που λειτουργούσε µέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα. Τα κελιά των σκλάβων που στοιβάζονταν, όπως και ο λάκκος µε τα αγάλµατα στη µνήµη των εκατοµµυρίων σκλάβων που αγοράστηκαν και πουλήθηκαν, επιβεβαίωναν ότι το µέρος αυτό υπήρξε ένα από τα µεγαλύτερα κέντρα θηριωδίας. Στο άγαλµα, πίσω από τους σκλάβους, ένα πρόσωπο, ο διαβόητος Άραβας δουλέµπορος Τίππου Τίπο. Μάλιστα ένας ντόπιος µάς είπε πως πήρε το όνοµα του από τον ήχο του όπλου. Κάθε φορά που κάποιος σκλάβος, συνήθως γυναίκες και παιδιά, αντιδρούσε ή έκλαιγε, τον δολοφονούσε. Ο Τίππου Τίπο χρησιµοποιούσε ανθρώπους για να µεταφέρουν ελεφαντόδοντο στη Ζανζιβάρη και έπειτα τους πουλούσε στο σκλαβοπάζαρο. Έφτιαξε τον πλούτο του από ανθρώπινο πόνο και έφτασε να είναι ένας από τους πλουσιότερους ανθρώπους και ιδιοκτήτης 10.000 σκλάβων και αµέτρητων φυτειών.
Πληµµυρίδα
Το φαινόµενο της πληµµυρίδας περιλαµβάνει την άµπωτη και την παλίρροια. Η άµπωτη αποκαλύπτει ατελείωτα µέτρα άµµου και δεκάδες κοχύλια, τα οποία δεν µπορείς να µαζέψεις διότι απαγορεύεται να τα βγάλεις απ΄ τη χώρα.
Νακουπέντα: το νησί που λέει «σ’ αγαπώ»
Στα σουαχίλι, Nakupenda σηµαίνει «σ’ αγαπώ». Και χρειαστήκαµε µόνο είκοσι λεπτά για να το καταλάβουµε. Το µικροσκοπικό αυτό νησί, ή για την ακρίβεια η λωρίδα λευκής άµµου που ξεπροβάλλει από τον Ινδικό Ωκεανό, µοιάζει να βγήκε από όνειρο.
Η άφιξη γίνεται µε ξύλινη βάρκα και ο χρόνος παραµονής στον επίγειο παράδεισο είναι περιορισµένος. Περίπου 4 ώρες, µέχρι η παλίρροια να «καταπιεί» το νησί µετά τις 14:00. Τέσσερις ώρες όµως ήταν αρκετές για να ζήσουµε ένα από τα πιο απολαυστικά µπάνια της ζωής µας και να συλλέξουµε αυθεντικές ανεπεξέργαστες στιγµές.
Η άµµος είναι λευκή και γεµάτη κοχύλια, ενώ τα κρυστάλλινα νερά φιλοξενούν πελώριους αχινούς (τους οποίους δεν τρώνε!). Μάλιστα οι ντόπιοι µας κοίταξαν µε έκπληξη και µία δόση δυσπιστίας, όταν τους εξηγήσαµε πως στην Ελλάδα θεωρούνται εκλεκτός µεζές. Οι ντόπιοι, που αναλαµβάνουν τη µεταφορά µε τις χαρακτηριστικές ξύλινες βάρκες τους, είναι πολύ οργανωµένοι. Στήνουν επιτόπου τέντες και τραπέζια, ετοιµάζουν φρέσκο ψητό φαγητό -αστακούς, γαρίδες, χταπόδια, καλαµάρια και άλλα θαλασσινά- και στη συνέχεια κερνούν τροπικά φρούτα: passion fruit, µάνγκο, ανανά, καρύδα και καρπούζι. Ο ανανάς έχει τόσο µεστή και αρωµατική γεύση που µέχρι και σήµερα αρνούµαι να φάω στην Ελλάδα.
Ταξιδιωτικό Tip: Αν και το Νακουπέντα αποτελεί ένα από τα πιο διάσηµα αξιοθέατα της Ζανζιβάρης, µη βιαστείτε να κλείσετε εκδροµή µέσω ταξιδιωτικών πρακτορείων. Στην παραλία της Στόουν Τάουν θα βρείτε δεκάδες ντόπιους που προσφέρουν την ίδια ακριβώς εµπειρία στη µισή τιµή.
Το νησί φυλακή που η ιστορία συναντά τη φύση
Επόµενη στάση στο Prison Island, ή Changuu (από το οµώνυµο ψάρι), ή νησί καραντίνας. Ένα νησί που στο παρελθόν αποτελούσε σηµείο καραντίνας, αλλά σήµερα µοιάζει περισσότερο µε ήρεµο παράδεισο, όπου η ιστορία και η φύση συνυπάρχουν πλέον αρµονικά.
Το 1894, χτίστηκε µία φυλακή για τους επαναστάτες σκλάβους. Η ειρωνεία; ∆εν λειτούργησε ποτέ! Το νησί χρησιµοποιήθηκε ως σταθµός καραντίνας για σκλάβους µε συµπτώµατα κίτρινου πυρετού.
Σήµερα όµως, τίποτα δεν θυµίζει εκείνη τη σκοτεινή εποχή, πέρα από τα πέτρινα κατάλοιπα της φυλακής. Το Prison Island φιλοξενεί παγώνια και γιγάντιες χελώνες Aldabra, οι οποίες είναι προς εξαφάνιση. Τις είδαµε να κινούνται κάτω από τα δέντρα, να τρέφονται µε φρούτα και φύλλα µε την υποµονή που φέρνει το γήρας και να κουβαλούν την αξιοπρέπεια του χρόνου πάνω στο σκληρό καβούκι τους.
Η Ζανζιβάρη µε τα στρας
Η βόρεια και ανατολική ακτογραµµή της Ζανζιβάρης µοιάζει µε πολύτιµο λίθο. Η λάµψη της θυµίζει τον Τανζανίτη, τον σπάνιο θησαυρό που βρίσκεται µόνο στην Τανζανία. Εδώ, το νησί αποκαλύπτει τη φωτεινή του όψη, µακριά από το χαοτικό µωσαϊκό της Στόουν Τάουν ή την ακατέργαστη ενδοχώρα.
Στα παραθαλάσσια θέρετρα του Kendwa και του Nungwi, η αίσθηση είναι διαφορετική: κοσµοπολίτικη, καλοφροντισµένη, σχεδόν σκηνοθετηµένη. Τα πολυτελή resorts αγκαλιάζουν παραλίες µε λευκή, πουδρέ άµµο, ενώ τα νερά εναλλάσσονται σε αποχρώσεις που κυµαίνονται από το γαλαζοπράσινο έως το βαθύ τιρκουάζ. Η παλίρροια εδώ είναι ήπια, αφήνοντας στον επισκέπτη τον χρόνο να απολαύσει το τοπίο χωρίς αιφνίδιες αλλαγές.
Αν η Στόουν Τάουν προσφέρει εικόνες από παζάρια, στενά σοκάκια και αρώµατα µπαχαρικών, η βόρεια Ζανζιβάρη προσκαλεί σε στιγµές χαλάρωσης, ένα κοκτέιλ µπροστά στη θάλασσα, βόλτες στο ηλιοβασίλεµα, και εικόνες που δείχνουν έτοιµες να γεµίσουν σελίδες περιοδικών και λογαριασµούς στο Instagram. Είναι η πλευρά του νησιού που φτιάχτηκε για να σε κάνει να ξεχάσεις τον χρόνο. Και ίσως, για λίγο, τον εαυτό σου.
Νησί Mnemba
Η εκδροµή στο νησί Mnemba είναι µία εµπειρία από µόνη της. Στα σουαχίλι Mnemba σηµαίνει «Το Πράσινο Νησί» -και όχι άδικα- αφού από µακριά ξεπροβάλλει µέσα από τα τιρκουάζ νερά.
Στη διαδροµή παρέα µας είχαµε δελφίνια, ένα θέαµα που κόβει την ανάσα. Επιθυµία όλων να κολυµπήσουν πλάι τους, αλλά δυστυχώς οι µαζικές εκδροµές και η ασυντόνιστη καταδίωξη τους από τουριστικές βάρκες τα στρεσάρει και τα κάνει νευρικά. Καλύτερα να παραµείνετε στη βάρκα, καθώς είναι επικίνδυνο να τραυµατιστεί κάποιος από τις βάρκες που κινούνται µε µεγάλη ταχύτητα στην προσπάθεια τους να τα περικυκλώσουν.
Ο βυθός γύρω απ΄ το Mnemba είναι πραγµατικά µαγικός. Πολύχρωµα ψάρια που µοιάζουν ζωγραφισµένα, αστερίες σε κάθε πιθανή απόχρωση και κοράλλια που πάλλονται σαν ζωντανοί οργανισµοί συνθέτουν τον υποβρύχιο κόσµο. Είναι εικόνες που θα τις κουβαλάµε µαζί µας, σαν χρωµατιστές αναµνήσεις τις γκρίζες µέρες του χειµώνα.
Σαφάρι
Με µία εσωτερική πτήση µόλις 15 λεπτών από τη Ζανζιβάρη, προσγειωθήκαµε στο Εθνικό Πάρκο Saadani. Εκεί που τελειώνει η θάλασσα και ξεκινάει η σαβάνα. Εκεί που η σκόνη του δρόµου µπλέκεται µε τον ενθουσιασµό. Εκεί που η φύση δεν υπακούει σε κανένα πρόγραµµα και κανένα σενάριο.
Απαραίτητα εφόδια: κατάλληλη ενδυµασία και… καλή όραση. Όλα τα υπόλοιπα τα φροντίζει η φύση. Οι συνοδοί, έµπειροι άνθρωποι βαθιά συνδεδεµένοι µε τον τόπο, πιστεύουν ότι η θετική ενέργεια φέρνει κοντά τα ζώα. «Η φύση σου δείχνει ό,τι εκείνη επιλέγει», µας είπαν. Και είχαν απόλυτο δίκιο.
Μην απογοητευτείτε αν δεν δείτε από την πρώτη µέρα λιοντάρια. Το σαφάρι δεν είναι ζωολογικός κήπος. Είναι εξερεύνηση και αναµονή. Και µετά, ξαφνικά, ξεπροβάλλει µία καµηλοπάρδαλη, ένα ελεφαντάκι κοντά στους γονείς του και αντιλόπες που πηδούν σαν να χορεύουν. Πίθηκοι, αγριόχοιροι, βουβάλια και δεκάδες είδη πουλιών συµπληρώνουν το παζλ. Από όλα τα είδη, µόνο κουνούπια δεν συναντήσαµε!
Την επόµενη µέρα, η αυγή µας επιβεβαίωσε ότι όλα αυτά είναι ένα όνειρο. Η εξερεύνηση ξεκινάει στις 5 το πρωί, όταν τα ζώα είναι δραστήρια και η γη ανασαίνει σιωπηλά. Όταν ο ήλιος υψωθεί στον ουρανό, τα περισσότερα έχουν βρει σκιά, κρυµµένα στη σιγή του µεσηµεριού. Αλλά µέχρι τότε, προλάβαµε να δούµε την οµορφότερη ανατολή της ζωής µας.
Σαφάρι στο ποτάµι: η άλλη πλευρά της άγριας ζωής
Για να ολοκληρωθεί η εµπειρία, συνεχίσαµε µε σαφάρι στο ποτάµι. Μέσα σε µία ξύλινη βάρκα πλεύσαµε στα ήρεµα αλλά επικίνδυνα νερά του ποταµού. Εκεί όπου µόνο τα µάτια των κροκόδειλων ξεχωρίζουν µέσα στο νερό. Εκεί που οι ιπποπόταµοι φαίνονται ήσυχοι και σχεδόν χαριτωµένοι. Ξεγελαστήκαµε, αλλά ο συνοδός µας επανέφερε στην πραγµατικότητα, ενηµερώνοντας µας ότι οι ιπποπόταµοι είναι εξαιρετικά επιθετικά ζώα. Κι όµως παρά την αγριάδα τους, νιώσαµε δέος και σεβασµό µπροστά σε µία αληθινή σκηνή της φύσης.
Μέχρι να ξαναβρεθούµε…
Αυτό το ταξίδι το ονειρευόµουν από µικρή. Από τότε που ο υπέροχος δάσκαλος µου στο ∆ηµοτικό, ο Ν.Κ., µου έβαλε… 6(!) στο διαγώνισµα της Γεωγραφίας για την Αφρική. Το θυµάµαι ακόµη και απορώ αν στέγνωσαν ποτέ τα δάκρυά µου από το χαρτί. Στενοχωρήθηκα τόσο πολύ, που έµαθα κάθε χώρα και γωνιά του χάρτη απ’ έξω. Να ΄σαι καλά δάσκαλε! Τελικά δεν µε πλήγωσες. Με ενέπνευσες.
Το χρωστούσα στον εαυτό µου. Μα πάνω απ’ όλα το χρωστούσα στον πατέρα µου. Σε εκείνον που όταν ήµουν µικρή παρακολουθούσαµε µε τις ώρες µαζί ντοκιµαντέρ µε άγρια ζώα να τρέχουν στις στέπες. Με έµαθε να ονειρεύοµαι αυτά τα µέρη, πριν καν µάθω να τα προφέρω σωστά.
Τη Ζανζιβάρη την αγάπησα, γιατί αγάπησα τους ανθρώπους της. Την Τανζανία τη λάτρεψα. Της άφησα ένα κοµµάτι µου και την υπόσχεση πως κάποια µέρα θα επιστρέψω. Την επόµενη φορά για σαφάρι σε µεγαλύτερο πάρκο και για περισσότερες ηµέρες. Μα µε τον ίδιο ενθουσιασµό και περισσότερη γνώση.
Γιατί κάποια ταξίδια δεν είναι προορισµοί, είναι αποστολές καρδιάς.
