Στις αναγνωστικές µου προτεραιότητες είναι η ελληνική αλλά και η ξένη λογοτεχνία, αυτό όµως δεν µε αποτρέπει από να διαβάσω και βίους Αγίων όταν τυχαίνει να επισκέπτοµαι µικρά ερηµοκλήσια στην επαρχία, µου αρέσει επίσης να οδηγώ και συνδυάζοντας τις επιλογές µου, Σάββατο πρωί ξεκίνησα να επισκεφτώ για πρώτη φορά την µικρή βυζαντινή εκκλησία του Αγίου Μάµα στην µαρτυρική Κάνδανο ακριβώς τέσσερις µέρες πριν τον εορτασµό του Αγίου.
Μπαίνοντας στην Κάνδανο και λίγο πριν το παλιό βενζινάδικο στρίβουµε δεξιά σε ένα επαρχιακό ασφαλτοστρωµένο αλλά και πολύ στενό δρόµο, και µετά από ένα δυο λεπτά, φτάνουµε στην γειτονιά Μπερεδιανά όπου βρίσκεται ο Άγιος Μάµας. Οι γυναίκες του χωριού νέες και γηραιότερες έχουν ξεκινήσει την καθαριότητα του αύλειου χώρου, και µας αφήνουν να περιεργαστούµε µε την ησυχία µας το ναό. Η εκκλησία χτίστηκε στο δεύτερο µισό του 14ου αιώνα (1355/6) µαζί µε άλλες επτά τουλάχιστον εκκλησίες στην επαρχία Σελίνου. Είναι µικρών διαστάσεων (7,5 x 3,5 µ) βυζαντινή εκκλησία.
Ο Άγιος Μάµας είναι Μικρασιάτης Άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Γεννήθηκε στην Γάγγρα της Παφλαγονίας στην Μικρά Ασία το 260 µ.χ από γονείς χριστιανούς, οι οποίοι συνελήφθησαν για την Χριστιανική τους πίστη και δράση και φυλακίστηκαν. Ο Άγιος Μάµας γεννήθηκε στη φυλακή και έµεινε ορφανός όντας βρέφος αφού οι γονείς του, ο Θεόδοτος και η Ρουφήνα πέθαναν εκεί. Ανέλαβε να τον µεγαλώσει κάποια γυναίκα που ονοµαζόταν Αµµία Μητρώνα. Η παράδοση λέει ότι υπήρξε πολύ καλή ως µητέρα και ο µικρός συνήθιζε να την φωνάζει «µαµά». Σε αυτήν οφείλεται το όνοµα του Αγίου.
Κατά την εφηβική του ηλικία ο Μάµας συνελήφθη από ειδωλολάτρες, που τον υπέβαλαν σε βασανιστήρια. Τελικά του κρέµασαν στο λαιµό ένα σιδερένιο ραβδί και τον έριξαν στο νερό για να πνιγεί. Αυτός επέζησε αλλά πιάστηκε ξανά από τους βασανιστές του και ρίχτηκε σε αναµµένη κάµινο. Και αυτή τη φορά κατάφερε να βγει σώος. Όταν έριξαν απάνω του άγρια θηρία, τα τελευταία όχι µόνο δεν τον κατασπάραξαν αλλά ούτε και τον πείραξαν. Σύµφωνα µε την παράδοση ένα λιοντάρι τον δέχθηκε στη ράχη του και τον µετέφερε µακριά των άλλων θηρίων, εξ ου και η θεµατογραφία της αγιογράφησής του. Τελικά οι εχθροί του αποφάσισαν να τον εκτελέσουν εν ψυχρώ µε τρίαινα. Και εν τέλει τα κατάφεραν να τον θανατώσουν.
Ο Άγιος Μάµας είναι πολιούχος της Μόρφου στην Κύπρο και εορτάζει στις 2 Σεπτεµβρίου.
Λέγεται ότι ο Άγιος υπήρξε βοσκός και θεωρείται στις µέρες µας προστάτης των ανθρώπων που ασχολούνται µε την κτηνοτροφία.
Στην Ισπανία και συγκεκριµένα στο Μπιλµπάο, το γήπεδο της οµάδας της πόλης Αθλέτικο Μπιλµπάο, (στην οποία προπονητής τώρα, είναι ο πρώην προπονητής του Ολυµπιακού Ερνέστο Βαλβέρδε) έχει πάρει το όνοµα του, Σαν Μαµές – San Mames καθώς βρίσκεται δίπλα από µια εκκλησία προς τιµή του. Ενώ οι παίκτες αποκαλούνται µε το προσωνύµιο «λιοντάρια».
Κάπως έτσι συνδυάζονται η αγάπη για το διάβασµα, το οδήγηµα, τα αθλητικά, αλλά και τα γλυκά, καθώς η Κάνδανος φηµίζεται για το ζαχαροπλαστείο της.
*Ο Αριστείδης Γ. Αρχοντάκης
είναι συγγραφέας – φυσικός.
