Βιότοπος – περιγραφή:
Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι Parietaria officinalis (Παριετάρια η φαρμακευτική ή Ελξίνη η φαρμακευτική). Ανήκει στην οικογένεια των Κνιδοειδών.
Την Parietaria officinalis τη συναντούμε με τα ονόματα Ελξίνη, Περδικάκι, Ανεμογλέντι, Ανεμόχορτο, Ανεμοκλείδι ή Κολλητρίδα. Ο Διοσκουρίδης την αναφέρει με το όνομα Περιαλλόκαυλον το Αρουραίον.
Άλλα είδη της Ελληνικής χλωρίδας είναι η P. Judaica που συναντούμε με τα ονόματα Κολησόχορτο, Παρθενούδι, Περδικάκι, Ανεμόχορτο. Η ανθοφορία της διαρκεί όλο το έτος με ένταση όμως από τον Μάρτιο μέχρι τον Νοέμβριο. Το είδος αυτό είναι μία από τις κυριότερες αιτίες αλλεργικών νόσων στις χώρες της Μεσογείου.
Υπάρχει και η P. cretica (την οποία συναντούμε σε βράχους κοντά στη θάλασσα) με τις ονομασίες Κολλήκι ή Ανεμόχορτο. Ο Διοσκουρίδης την αναφέρει ως Αλσίνη ή Μυός ώτα και η ανθοφορία της διαρκεί από Φεβρουάριο μέχρι τον Απρίλιο. Τέλος υπάρχει στη χώρα μας και η P. lusitanica την οποία συναντούμε με την ονομασία Περδικόχορτο και η ανθοφορία της διαρκεί από Μάρτιο μέχρι Ιούλιο.
Το Περδικάκι το βρίσκουμε παντού, πάνω σε τοίχους (από κει προέρχεται και η ονομασία Parietaria που σημαίνει «ανήκει στους τοίχους»), στις άκρες των δρόμων, ακόμη και ανάμεσα στα μάρμαρα της Ακροπόλεως.
Είναι φυτό πολύχρονο, με στέλεχος σκληρό, σηκωμένο, με λίγες ή καθόλου διακλαδώσεις οι οποίες είναι κοντύτερες από τα φύλλα, τα οποία είναι εναλλασσόμενα με μίσχο, μακρουλά- λογχοειδή ή ωοειδή και χνουδωτά. Έχει άνθη πολύ μικρά και πρασινωπά, μαζεμένα κατά δέσμες στη μασχάλη των φύλλων. Τα άνθη είναι δίοικα. Δηλαδή το φυτό είναι αρσενικό ή θηλυκό και για την γονιμοποίηση πρέπει να φυτά να βρίσκονται κοντά ώστε να γονιμοποιηθούν με τον αέρα.
Φτάνει σε ύψος τα 60 εκατοστά.
Ιστορικά στοιχεία:
Το Περδικάκι είναι φυτό γνωστό από την αρχαιότητα. Σύμφωνα με τον Πλίνιο, ο Περικλής χρησιμοποίησε αυτό το φυτό ακολουθώντας τις συμβουλές της Θεάς Αθηνάς, για να γιατρέψει ένα εργάτη που πληγώθηκε βαριά πέφτοντας από τη στέγη του Παρθενώνα. Ο Διοσκουρίδης το αναφέρει και ως Παρθένιο και του απέδιδε δροσιστικές και στυπτικές ιδιότητες. Κατά τον Μεσαίωνα το έκαιγαν σε ιεροτελεστίες και όταν καιγόταν ανέδιδε όπως έλεγαν τη μυρωδιά «της φωτιάς του διαβόλου». Πίστευαν λοιπόν ότι καίγοντας το φυτό διώχνουν μακριά τον διάβολο. Οι γυναίκες της εποχής εκείνης ήταν πιο πρακτικές και καθάριζαν με τα φύλλα του φυτού τα γυαλιά από τις λάμπες. Και απ’ ότι φαίνεται οι τριχούλες στα φύλλα των φυτών έκαναν μια χαρά τη δουλειά τους συμπαρασύροντας το λάδι, καθαρίζοντας το γυαλί. Εξ αιτίας της ιδιότητας του να καθαρίζει, ο Κοραής αναφέρει το Περδικάκι με το όνομα Ποτηροπλύτη. Το έγχυμα επίσης του φυτού το χρησιμοποιούσαν σε πληγές και κατά των σχισμών στις θηλές των μανάδων που θήλαζαν. Στη λαϊκή ιατρική το χρησιμοποιούσαν κατά των παθήσεων του ουροφόρων οδών που δεν συνοδεύονται από ερεθισμό. Το έδιναν επίσης στις νεφρίτιδες, τις στραγγουρίες, τις δυσουρίες. Στις κυστίτιδες, στη βλεννόρροια και σε εμπύρετες περιπτώσεις ως αντιφλογιστικό και κατά της υδρωπικίας. Τις ρίζες του φυτού, μαζί με ρίζες Πεντάνευρου τις κοπάνιζαν και χρησιμοποιούσαν τη σκόνη για να σταματούν τον πονόδοντο. Σήμερα το περδικάκι είναι ένα φυτό απόλυτα περιφρονημένο γιατί έχουμε ξεχάσει τις αξιοθαύμαστες θεραπευτικές του ιδιότητες. Το έχουμε πατήσει πολλές φορές όταν το συναντούμε στο διάβα μας, γιατί το βλέπουμε σε αφθονία και το θεωρούμε απλά ένα παράσιτο.
Συστατικά-χαρακτήρας:
Είναι φυτό άοσμο με γεύση χορτώδη και αλμυρή. Περιέχει γλίσχρασμα, πικρό γλυκοζίδιο, φυτικές χρωστικές, νιτρικό κάλιο (το οποίο του προσδίδει διουρητικές ιδιότητες) και θειάφι σε μεγάλη ποσότητα, ασβέστιο και φυτική κόλα.. Περιέχει επίσης τανίνη.
Άνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή:
Τα άνθη του φυτού ανοίγουν ανάλογα με το είδος του όπως αναφέραμε προηγουμένως. Για τις θεραπευτικές του ιδιότητες χρησιμοποιείται όλο το φυτό. Μπορεί να συλλεχθεί όλο τον χρόνο, αλλά συνήθως το συλλέγουν από τον Ιούνιο μέχρι τον Σεπτέμβριο.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις:
Μέσω του νιτρικού καλίου που περιέχει (σε συνεργασία με άλλες ουσίες του φυτού, γιατί το νιτρικό κάλιο δεν έχει δεν δίνει τα ίδια αποτελέσματα μόνο του) το φυτό έχει έντονες διουρητικές ιδιότητες. Έχει επίσης μαλακτικές, επουλωτικές και καταπραϋντικές ιδιότητες που το καθιστούν πολύτιμο βότανο. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη θεραπεία κάθε φλεγμονής του ουροποιητικού συστήματος, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις που χρειάζεται μαλακτική δράση. Είναι χρήσιμο σε περιπτώσεις κυστίτιδας και πυελίτιδας. Είναι καλό γενικό διουρητικό και χρησιμοποιείται για την απαλλαγή από την κατακράτηση υγρών, όταν αυτή οφείλεται σε αίτια που έχουν σχέση με τα νεφρά. Το τσάι του φυτού είναι κατά του κρυολογήματος και του βήχα και είναι ακόνη ευεργετικό για τις παθήσεις του λαιμού και τους ρευματισμούς. Εξωτερικά δρα κατά των φλογώσεων και της στηθάγχης. Τα φύλλα ή το τσάι τους πάνω σε κοψίματα, έλκη, πληγές και στα αυτιά είναι καθαριστικά και κατά των μολύνσεων. Συνδυάζεται καλά με τον Αφανή, το Αγάθοσμα, τον Αρκτοστάφυλο, το Σέλινο, τον Μαϊντανό και τα Κεδρόμηλα.
Παρασκευή και δοσολογία:
Παρασκευάζεται ως έγχυμα. Ρίχνουμε ένα φλιτζάνι βραστό νερό σε 1-2 κουταλάκια του τσαγιού ξηρό βότανο. Το σκεπάζουμε για 10-15 λεπτά, σουρώνουμε και πίνουμε τρεις φορές την ημέρα. Υπό μορφή βάμματος λαμβάνουμε 2-4 ml βάμματος τρεις φορές την ημέρα. Ως κατάπλασμα, χρησιμοποιείται το φυτό ζεματισμένο.
Προφυλάξεις:
Το πρόβλημα με το φυτό δεν έγκειται στη χρήση του ξηρού βοτάνου, αλλά στη δράση της γύρης του φυτού. Η ευαισθησία στο περδικάκι είναι από τις συχνότερες μεταξύ των λοιπών αλλεργιογόνων φυτών (Botey J, et al, 1998). Υπολογίζεται ότι το 50% των αλλεργιών από την γύρη των φυτών οφείλεται σε αυτό.
Υ.Σ.
Όλα τα προηγούμενα άρθρα της στήλης μπορούμε να τα βρούμε στη διεύθυνση www.herb.gr.
Επίσης αν κάποιος φίλος αναγνώστης γνωρίζει οποιαδήποτε θεραπευτική ιδιότητα βοτάνου του τόπου μας που δεν είναι ευρέως γνωστή ή έχει κάποιο ερώτημα μπορεί να το απευθύνει στην ηλεκτρονική διεύθυνση skouvatsos11@gmail.com
