«Η τέχνη δεν είναι
θέαµα, πρέπει να
σε αφορά και
να σε πονάει»
Χρήστος Μποκόρος
Ο Χρήστος Μποκόρος έχει συνδέσει το εικαστικό του έργο αέναα µε την αξία και τη ηθική του αυθεντικού, του καθάριου, του απέριττου … Η καλλιτεχνική του έκφραση συγκλονίζει µε το φως που εκπέµπει µαζί µε την ιερότητα του ταπεινού µικρού καντηλιού που στους αιώνες των αιώνων δεν έπαψε να σηµατοδοτεί το πέρασµα από τη ζωή στο θάνατο. Σε άρρηκτη ακολουθία ο κύκλος της ζωής που έχει πτώσεις, αλλά και νίκες… Οδύνες, αλλά και πληρότητα… Σκοτάδια, αλλά και γαλήνη… ∆άκρυα χαράς και οδύνης, δάκρυα προσπάθειας,δάκρυα αντίστασης και προδοσίας, δάκρυα αγωνίας, αλλά και δάκρυα ενσυναίσθησης… Zωή και θάνατος διαδέχονται ακατάπαυστα το ένα το άλλο, ισόρροπα και ευλαβικά στην εικαστική απόδοση του σπουδαίου καλλιτέχνη. Βασικό του µέληµα η αντάξια σπουδή σε κάθε τεταρτηµόριο του κύκλου της αιώνιας διαδροµής, από το φως στο σκοτάδι και αντίστροφα.
Στα ζωγραφικά έργα του Χρήστου Μποκόρου πρωταγωνιστεί το καντηλάκι µε το λάδι και την ταπεινή µικρή του φλόγα που δεν σβήνει ποτέ, γιατί κάποιος το φροντίζει για να µείνει αιώνια η µνήµη αυτού/αυτών που αγαπάµε… Στα έργα τέχνης του ιδιαίτερη θέση λαµβάνουν όλα τα απλά και µικροσκοπικά συστατικά της φύσης. Καρποί, άνθη, φύλλα, που σηµατοδοτούν τη “ζώσα ζωή”….Αποδίδονται “εν είδει ” φωτογραφικού κάδρου από ψηλά, µε τη βαρύτητα του νόηµατος της εικαστικής αναπαράστασης που συνθέτει ο δηµιουργός και µε το καθάριο φως που εκείνος εισάγει µε τη χαρακτηριστική µανιέρα του, ώστε να διακρίνεται απόλυτα η ευαίσθητη, αλλά ανυπέρβλητη οµορφιά τους…
Ο χαρισµατικός δηµιουργός Χρήστος Μποκόρος επισηµαίνει χαµηλόφωνα µε τον λόγο του, αλλά καίρια µε την εικαστική του έκφραση και µε τη στάση ζωής του, τη βαθιά και καταλυτική αναγκαιότητα της τέχνης στη ζωή του ανθρώπου. “Η τέχνη πρέπει να σε αφορά και να σε πονάει….”
Στην εικαστική έκφραση του δίκαιος και απερίσπαστος ισορροπιστής του κύκλου της ζωής, αναπαριστά µε την θαυµαστή αµεσότητα του το δικαίωµα στο σκοτάδι και στο φως ΟΛΩΝ µας! Κυριαρχούν σιωπηρά, τα στοιχειώδη και µοναδικά “ζώντων τε και τεθνεώτων” που διασκορπίζονται, φθίνουν, λεηλατούνται , αφανίζονται, στο βωµό του επίπλαστου και του υποτιθέµενου εκσυγχρονισµού από τους πολλούς και τους δήθεν γενναίους … Προτάσσονται άδηλα τα κοινά και ανεκτίµητα που διαπερνούν τις διαχρονικές σταθερές “ζώντων τε και τεθνεώτων” …Αυτά που ταυτόχρονα προστατεύονται, µεταγγίζονται, εξελίσσονται, µε την υποµονή και την επιµονή της αξιακής ευθύνης των λίγων και αφανών….
Σύγκρουση αξιών και κινήτρων µε άνισους όρους στη ζωή, µε ισότιµους όρους στον θάνατο, αλλά πάντα µε το φως να βρίσκει το πέρασµα για να αναδυθεί και για να λυτρώσει….οδηγώντας στην κάθαρση… Αν υπάρχει πίστη, αφοσίωση,αλήθεια…
∆έος και ευλάβεια στην εγκάρσια ρωγµή που διαπερνά το απόλυτο σκοτάδι, στη γραµµή- χαρακιά που απελευθερώνει το σθένος της ψυχικής και πνευµατικής ανάτασης, αναπαριστώντας το λυτρωτικό πέρασµα στο φως Πάντα νικά το φως, είναι το µήνυµα που εκπέµπει η τέχνη του Χ. Μποκόρου. Είναι νοµοτέλεια!Αρκεί να καταφέρεις να επιµείνεις ακλόνητα και στο σκοτάδι, µε την ίδια αφοσίωση, µε τον ίδιο σεβασµό µε την ίδια κατάθεση ψυχής , σε έργο που εµφορείται από όλα εκείνα τα στοιχειώδη, µοναδικά και πολύτιµα που ενώνουν την ανθρωπότητα σε όλο τον πλανήτη.
Χαρακτηριστικό σηµειωτικό στοιχείο στη ζωγραφική του Χρήστου Μποκόρου η ελιά της ειρήνης, του αδιάκοπου µόχθου, του πολυβασανισµένου πολύπτυχου κορµού της, η οποία συνεχίζει να προσφέρει αιώνια τους πολύτιµους καρπούς της, χωρίς απαραίτητα να επιζητά τη φροντίδα, αδιαφορώντας για τις αλλεπάλληλες πληγές που τη σηµαδεύουν στο πέρασµα του χρόνου.
Ανέκαθεν αποζητώ τη θεραπευτική λύτρωση των συµβολισµών των έργων του ξεχωριστού καλλιτέχνη και συνδέοµαι συγκινησιακά µε τους χώρους που τα φιλοξενούν Η αναφορά µου στο έργο “Σκιά της ελιάς έχει γίνει σε άλλο αφιέρωµά µου. Την παραθέτω γιατί στο συγκεκριµένο έργο συναντώνται ιδιότυπα και υπερβατικά το καντήλι και η ελιά, όπως και στην τρέχουσα έκθεση ΠΕΡΑΣΜΑ ΣΤΟ ΦΩΣ στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου στο Ηράκλειο που θα αναφερθώ παρακάτω
Το έργο του Χρήστου ΜΠΟΚΟΡΟΥ «Olive tree’s shadow» σε τόνους χρυσού και µαύρου αποκαλύπτει ένα δοξαστικό φως στο εσωτερικό µιας µοναχικής σκοτεινής ελιάς από ένα καντήλι µε δύο φλόγες. Moιάζει µε πνοή µιας αρχέγονης ζωής που συναντάται µε το σήµερα και µεταγγίζει ένα ζωοποιό φως !!!Το φως που σηµατοδοτεί την αιώνια ζωή.
Γιατί η ζωγραφική του Χρήστου Μποκόρου καθαγιάζει όσα αναπαριστά, µε µια εγκόσµια αθανασία! Ανασύρει ενθυµήσεις, µνήµες χωρικές οικειότητες, αντικείµενα απλά και καθηµερινά και τα εξυψώνει µε το φως που υποβάλλεται µέσα από την έκφραση του, στο ύψος του αρχέτυπου του διαχρονικού συµβόλου, στις προαιώνιες αλήθειες. Η ελιά της ειρήνης, αιωνόβιος φύλακας της τάξης του κόσµου και ο κορµός της δαιδαλώδης και τραυµατισµένος, αλλά πάντα αγέρωχος, αναλαµβάνει εκτός από τον ρόλο του δεσµώτη χρόνου και την αποστολή του δεσµοφύλακα του φωτός. Με κυρτώσεις, χάσµατα επίπονους ελιγµούς στον κορµό τους οι “θυγατέρες του ήλιου”, τα δέντρα της ειρήνης, φιλοξενούν στο φύλλωµα τους το φως της ηµέρας και το µεταγγίζουν στην περίπτωση της εικαστικής αναπαράστασης του Μποκόρου µε µια χρυσαφένια λάµψη που διαχέεται περίλαµπρη από το κέντρο του δέντρου, από τις δύο µικρές φλόγες του καντηλιού στη θέση αυτή και υπερνικά το σκοτάδι !!
Ο λεπτός κορµός του µοναχικού δέντρου διαφυλάσσει τη φυσική νοµοτέλεια και υπενθυµίζει τη συνέχεια της ζωής µέσα από τον θάνατο µε ένα συµβολικό ζευγάρι ταπεινής φλόγας. Το έργο είναι αισιόδοξο µέσα από το περίλαµπρο φως που απελευθερώνει στο κεντρικό σηµείο του πλούσιου φυλλώµατος του δέντρου,σηµατοδοτώντας µια ποιητική µεταµόρφωση που εξαγνίζει ισορροπώντας στη γη, την ανάταση µε το γήινο βάρος. Έργο που εύστοχα µαγνητίζει το βλέµµα σε περίοπτη θέση σαν ένας µικρός ναός προσκυνητάρι στην ευλογία της περιπέτειας που αποκαλείται ζωή.
«Πέρασµα στο Φως» είναι ο τίτλος της νέας έκθεσης του ζωγράφου Χρήστου Μποκόρου, που φιλοξενείται στην Τρίκλιτη Βασιλική του Αγίου Μάρκου από τον ∆ήµο Ηρακλείου, την Αντιδηµαρχία Πολιτισµού και την ∆ηµοτική Πινακοθήκη Ηρακλείου.
Πρόκειται για την πρώτη φορά που ο Χρήστος Μποκόρος παρουσιάζει στο Ηράκλειο ένα ζωγραφικό αφήγηµα ειδικά σχεδιασµένο για την Κρήτη. Παλιότερα, αντιπροσωπευτικά έργα του δηµιουργού καθώς και νεότερα, που δεν έχουν εκτεθεί ποτέ, συλλειτουργούν ως ένα ενιαίο σύνολο, σε διάλογο µε τον θρησκευτικό χαρακτήρα της Ενετικής Βασιλικής του Αγίου Μάρκου, η οποία µε τη βαρύτητα της πολιτιστικής της διαδροµής αναδεικνύει τη διαχρονική αναζήτηση του φωτός.
Η αντιδήµαρχος πολιτισµού του ∆ήµου Ηρακλείου, κ. Ρένα Παπαδάκη µίλησε στην εκποµπή «Περίµετρο» της ΕΡΤ3 για τη µοναδική αυτή έκθεση. «Ο Χρήστος Μποκόρος είναι ένας πολύ σηµαντικός, σύγχρονος δηµιουργός. Είναι εξαιρετικά τα έργα του, έχει και παλιότερα αντιπροσωπευτικά έργα αλλά και νέα που εκτίθενται για πρώτη φορά στο Ηράκλειο. Αυτό που συµβάλλει και στην επιτυχία της έκθεσης είναι και ο φωτισµός που έχει γίνει από την Ελευθερία Ντεκώ, έχει δηµιουργήσει ένα µυσταγωγικό αποτέλεσµα. Η έκθεση έχει πάρα πολύ κόσµο, πάνω από 9.000 την έχουν επισκεφτεί, έχουµε και Έλληνες και ξένους επισκέπτες».
Η διάρκεια της έκθεσης είναι µέχρι τις 31 Μαΐου, ωστόσο, όπως είπε και η κα.Παπαδάκη, ίσως δοθεί παράταση, λόγω και της ήδη µεγάλης επισκεψιµότητας.
Ο ζωγράφος Χ. Μποκόρος µε αναγωγές και καταφυγές στο φως, µε το γαλήνιο στοχασµό που πάντα διαπερνά το έργο του και µε την καθαρότητα του απλού και του γνήσιου, µας υπενθυµίζει στον υποβλητικό χώρο της Βασιλικής του Αγίου Μάρκου ότι έχουµε αποµακρυνθεί από το αυθεντικό και το διαχρονικά ευλαβικό, την εσωτερική δύναµη που ο ίδιος αποδίδει µε το µυστικό φως που εκπέµπουν τα κεριά του τα καντηλάκια. Οι συµβολισµοί του ωθούν τους αφοσιωµένους συνοδοιπόρους αποδέκτες του έργου του, να τον ακολουθούν διαρκώς µε προσήλωση και ευλάβεια.
Το εκθεσιακό του αφήγηµα “Πέρασµα στο ΦΩΣ” στο Ηράκλειο Κρήτης, στην υποβλητική Βασιλική του Αγίου Μάρκου, εντείνει την αισθητική εµπειρία που εκπέµπει το ιερό¨µήνυµα των έργων τέχνης ,σε καθηλώνει µε την ατµόσφαιρα που συντίθεται αρµονικά µε το εσωτερικό φως τους , αλλά και µε το επιµεληµένο φως της Ειρήνης Ντεκώ που συνηγορεί ιδεατά µε την ποιητική αλήθεια του Μποκόρου. Η συγκλονιστική του αφήγηση συνθέτει µια πνευµατική ενόραση- υπέρβαση και ενθαρρύνει τη σιωπή που κανένας δεν τολµά να παραβιάσει ή να αψηφήσει… Γιατί είναι µια σιωπή που ηχεί σαν έναν ήχο περισυλλογής και σου προκαλεί δέος για την δύναµη του αναστοχασµού και την ανάγκη της υπέρβασης!
Η αιωνιότητα του φωτός µε την αφαιρετική εικαστική έκφραση του δηµιουργού αντιπαραθέτοντας τις ρωγµές του ξύλου, ισορροπεί σιωπές και οδύνη, αξίες και µάχες , πτώσεις και νίκες και υποβάλλει την ελπίδα που πάντα υπενθυµίζει ο αέναος κύκλος της ζωής.
Το άυλο σαρκώνεται από τα ταπεινά και φυσικά άνθη, τους καρπούς, τα φύλλα, σε ένα αυθόρµητο πέταγµα χωρίς επιτήδευση…Μονάχα για να υποδηλώσει την αταλάντευτη αξιακή τους βαρύτητα. Στις οπτικές δηλώσεις και συνδηλώσεις των έργων του Χ. Μποκόρου υπονοείται εύγλωττα το προβάδισµα σε µια ελευθερία έκφρασης µε τη συγκίνηση της αήττητης απλότητας “του κόσµου του µικρού του µέγα”!!!!!
Ο Χ. Μποκόρος συγκινεί και εντυπωσιάζει ανέκαθεν γιατί αναπαριστά την ουσία και υιοθετεί τη δική του προσωπική επικοινωνία µε την ύλη που αποτυπώνει τον ρυθµό της ζωής. Η εικαστική του δηµιουργία είναι ευρηµατικά µνηµοτεχνική και βαθιά ανθρωποκεντρική, χωρίς όµως την αναπαράσταση της ανθρώπινης παρουσίας. ∆εξιοτέχνης δηµιουργός µε την ευλογία της υποµονής και της επιµονής, αισθαντικός, διατυπώνει εύγλωττα της µυστηριακή και θεϊκή υπόσταση της φύσης.Η εκφραστική του ενάργεια, οι αφοπλιστικές του επιλογές και αποδόσεις των φυσικών στοιχείων που ενεργοποιούν την έµπνευση του, τον καθιστούν µοναδικό και ανεπανάληπτο δηµιουργό για την διαλεκτική ενότητα που επιτυγχάνει στο εικαστικό του αφήγηµα θέτοντας ισότιµα το φως και το σκοτάδι έντιµα και ξεκάθαρα. Φιλοτεχνεί έτσι και αναδεικνύει συναρπαστικά τη δυναµική της τέχνης µε βάθος και νόηµα, αλλά και ανυπέρβλητη γαλήνη Το φθαρτό γίνεται ακατάλυτο µε µια λυρική πνοή που βρίθει πνευµατικής ενδυνάµωσης Σύµµαχος του το λιτό και το απέριττο σε ακολουθία µε τα οποία εκφράζει το βήµα της υπέρβασης της καθησυχαστικής άποψης για τη ζωή. Η εκφραστική ικανότητα του να ενεργοποιεί την εµβύθιση του αποδέκτη του έργου του είναι χαρακτηριστική και αδιαµφισβήτητη. Η ρωγµή µε το φως σε αιφνιδιάζει καθώς το βλέµµα αιχµαλωτίζεται και τη διατρέχει µε ανακούφιση. Αντίδραση νικητήρια στη σκληρότητα, στην οδύνη της απώλειας που σε έχει αποδοµήσει, σε έχει διαµελίζει αµείλικτα,. Είναι το ίδιο συναίσθηµα που σφραγίζει µε τον πιο δηλωτικό τρόπο την εσωτερική αλήθεια στην έκφραση του δηµιουργού.
Ολόκληρη η έκθεση συνθέτει αισθητικά συµβάντα σε έναν αναστοχασµό που κλυδωνίζεται καθώς ιχνηλατείς µε προσήλωση και δέος ξανά και ξανά όλα της τα σηµεία, αλλά µε την αίσθηση της κραυγής χωρίς ήχο… Υπάρχουν στιγµές στη ζωή που δεν πιστεύεις στην απίστευτη βία που σε γεµίζει πληγές χωρίς αίµα, αλλά τόσο βαθιές που σε καθιστούν απόµακρο/η. Μια στιγµή αρκεί για περάσεις από το φως στο σκοτάδι και αντίστροφα, αλλά και για τον Χ. Μποκόρο να αποδώσει το ανέκφραστο κλειδωµένο ερµητικά µέσα µας
Και η εικαστική ωδή του δηµιουργού Χ. Μποκόρου στο ΥΠΕΡΤΑΤΟ σε αυτή την µοναδική έκθεση:
Το φως στην ακίνητη κούνια µε ένα καντήλι και ένα κλαδί ελιάς… Η ακίνητη δυνατότητα της κίνησης υπονοεί την πτώση και άνοδο, το τραύµα και την διαχείριση του. Μια απόκοσµη απεραντοσύνη µε µια εικαστική εγκατάσταση που ενθαρρύνει στο αέναο γίγνεσθαι του χρόνου έναν σιωπηρό, αλλά και θαρραλέο ταυτόχρονα διάλογο, καίριο ανάµεσα στην πνευµατική τόλµη και βάσανο και τα ρεαλιστικά δεδοµένα. Η σύνθεση που εκπληρώνει αβίαστα και αναπάντεχα την συγκίνηση και το δέος µε την αµεσότητα της αγγίζει την υπέρτατη καλλιτεχνική δηµιουργία “όταν η τέχνη σε πονάει και σε αφορά !
Η τέχνη του Μποκόρου εκπληρώνει µε τους µικρούς ναούς -έργα του µε φως και σιωπή µε σκοτάδι και κραυγή, τις επίπονες διαδοχές του φόβου και της δύναµης της αγωνίας και της παντοτινής ελπίδας στη ζωή Η Βασιλική του Αγίου Μάρκου ως χώρος φιλοξενίας των έργων του µοναδικού καλλιτέχνη, δικαιώνει εµβληµατικά την αποκάλυψη τους στον κόσµο µε τον τρόπο οργάνωσης και διαµεσολάβησης τους καθώς µεταµορφώνονται σε σήµατα εωτερικού φωτός που αποζητά για το πέρασµα και τη διάχυση του το γενναίο “ΜΑΖΙ”!
Η Ελευθερία Ντεκώ δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις Πρωτοπόρος της τέχνης του φωτισµού στην Ελλάδα, η Ελευθερία Ντεκώ έχει φωτίσει περισσότερες από 500 παραστάσεις αποσπώντας εξαιρετικές κριτικές και βραβεία. Σηµαντική στιγµή στην καριέρα της, η συµµετοχή της στους Ολυµπιακούς Αγώνες ΑΘΗΝΑ 2004 ως ∆ιευθύντρια και Σχεδιάστρια Φωτισµών των Τελετών Έναρξης και Λήξης.
Αξίζει να σηµειωθεί πώς η ίδια περιγράφει την επιµέλεια του φωτισµού της έκθεσης του Χρ. Μποκόρου στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου:
“Πέρασµα στο Φως..Είχαµε την τιµή να σταθούµε δίπλα στον Χρήστο Μποκόρο , επιµελούµενοι τον φωτισµό της έκθεσης «Πέρασµα στο Φως». Το φως, µας το εµπιστεύθηκε ο Χρήστος Μποκόρος ήσυχα, µε ευγένεια, όπως δίνεται ένα µυστικό. ∆εν φωτίσαµε απλώς έργα…σταθήκαµε συνοδοιπόροι σε µια διαδροµή όπου το φως έγινε αφήγηση. Έγινε ψίθυρος. Έγινε συνταξιδιώτης σε µια εσωτερική πορεία.Πηγαίνετε στην έκθεση. Μείνετε λίγο. Ήσυχα. Το φως θα σας βρει…
“Ένα κερί αρκεί.
Το φως του το αµυδρό
αρµόζει πιο καλά,
θάναι πιο συµπαθές
σαν έρθουν της Aγάπης,
σαν έρθουν οι Σκιές.”
Για νά ’ρθουν —
Κ.Π. Καβάφης
Ευχαριστούµε από καρδιάς όλους τους συντελεστές που περπατήσαµε µαζί αυτό το πέρασµα.
∆ιοργάνωση: ∆ήµος Ηρακλείου – Αντιδηµαρχία Πολιτισµού – ∆ηµοτική Πινακοθήκη Ηρακλείου
Επιµέλεια: Γιώργος Μυλωνάς
Γενική Επιµέλεια – Οργάνωση Παραγωγής για τον ∆ήµο Ηρακλείου : Μαριάννα Γιαλύτη
Μελέτη Φωτισµού: Eλευθερία Ντεκώ & Συνεργάτες
Εγκατάσταση Φωτιστικού Εξοπλισµού: ∆ηµήτρης Σαρρής
Μουσειολογική µελέτη & Κατασκευαστική Επιµέλεια: ∆ηµήτρης Κιούκας
Εικαστική Ταυτότητα Έκθεσης: Μαριάννα Πόγκα – Xρίστος Σιµάτος
Φωτογραφίες Έργων: Χρίστος Σιµάτος, Οδυσσέας Βαχαρίδης
Επιµέλεια Κειµένων: Αναστασία Καραστάθη”
Το τεχνητό φως ως ερµηνευτικό µέσο στην έκθεση δεν αυθαδιάζει µε την έπαρση της υπεροχής του στην έκθεση “ΠΕΡΑΣΜΑ ΣΤΟ ΦΩΣ”, δεν θαµπώνει µε την εκτυφλωτική του λάµψη, δεν επιζητά την κυριαρχία του µέσου, γιατί απλά επέλεξε να συµπορευτεί µε το “φωτεινό εσωτερικό” που εκπηγάζει από την υπέρτατη συνάντηση ψυχής και πνεύµατος όλων όσων συµµετέχουν. Τότε µονάχα συντελείται ιδεατά υπερβατική φωτεινή ΣΥΝοµιλία από χαρισµατικούς καλλιτέχνες που δεν φλυαρεί! ΑΠΛΑ ΚΑΘΗΛΩΝΕΙ!
ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ!
• Η Μαρία Α. ∆ρακάκη είναι Επιµελήτρια του Μουσείου Σχολικής Ζωής ∆ήµου Χανίων , Παιδαγωγός, Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων
ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΤΕΡΑ ΣΤΙΣ ∆ΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ:
https://heraklionartgallery.gr/exhibitions/passege-to-the-light/
Eleftheria Deko Lighting Design f/b
Πηγή των Φωτογραφιών µε υποµνηµατισµό :
https://www.culturenow.gr/xristos-mpokoros-perasma-sto-fos-ekthesi-stin-vasiliki-toy-agioy-markoy
