«Τα δικαιώματα των μικρών μαθητών παραβιάζονται καθημερινά».
Χανιώτες γονείς
Παράπονα Χανιωτών γονιών για τις συντηρητικές πρακτικές που εφαρμόζονται από ορισμένους εκπαιδευτικούς ακούγονται με επίταση.
Ποιο είναι το παράπονο των γονιών;
Η απαίτηση εκπαιδευτικών μικροί μαθητές να μάθουν παπαγαλία σελίδες με ορολογία.
«Μα πως είναι δυνατόν» λένε «σήμερα να ακολουθείται μια πρακτική που ίσχυε πριν 50 χρόνια;».
Όταν το άκουσα, αρνήθηκα να το πιστέψω.
«Κάνετε λάθος» τους είπα «δεν συμβαίνουν αυτά στην πόλη που φιλοξένησε για 7-8 χρόνια το πρωτοποριακό πρόγραμμα ΜΕΛΙΝΑ».
Επέμεναν όμως, κι αν και δεν γνωρίζω σε ποια έκταση συμβαίνει αυτό στα Χανιά, επιβεβαίωσα ορισμένες περιπτώσεις.
Στο σημερινό σημείωμα αναφέρομαι στις επιπτώσεις που έχει η αποστήθιση, στο πρόγραμμα ΜΕΛΙΝΑ και στα δικαιώματα των μαθητών.
Τι προκαλεί η αποστήθιση
Αν ζητάμε από τους μαθητές να παπαγαλίσουν, δηλαδή να μάθουν κάτι απέξω τους δημιουργούμε μια σειρά προβλήματα:
1. Κατ’ αρχήν και μόνο η εντολή αυτή προκαλεί άγχος. Πρόσφατα ευρήματα δείχνουν ότι ο κάθε μαθητής γνωρίζει ποιες είναι οι δυνατότητες του απομνημόνευσης. Αν καταλάβει ότι η συγκεκριμένη εντολή τις ξεπερνά αγχώνεται.
2. Άλλη έρευνα, μας δείχνει ότι οι μαθητές συγκεντρώνονται περισσότερο -χωρίς άγχος- όταν απαιτούνται από αυτούς λίγα περισσότερα από τα συνηθισμένα. Αν δηλαδή, η πρόκληση για μάθηση είναι λίγο πάνω από τις δυνατότητες τους είναι ικανοί να καταρρίψουν το ρεκόρ τους.
3. Οι μαθητές μας δεν έχουν εκπαίδευση σε μνημοτεχνικές. Όταν κάποιοι εκπαιδευτικοί δίνουν την εντολή «Να τα μάθετε απ’ έξω σας», τι προσδοκούν; Μήπως ότι οι μαθητές τους θα ανακαλύψουν μνημοτεχνικές και θα τις εφαρμόσουν; Απλά οι μαθητές καταφεύγουν στους γονείς τους κι αν αυτοί γνωρίζουν μια τεχνική βρίσκεται λύση. Αν δεν γνωρίζουν, τότε βγαίνουν στη γειτονιά και ρωτούν. Ετσι η αδυναμία του εκπαιδευτικού συστήματος γίνεται πρόβλημα του ευρύτερου κύκλου των μαθητών.
4. Ας υποθέσουμε ότι κάποιοι μαθητές παπαγαλίζουν το μάθημα προς τέρψιν των εντολέων τους. Είναι αυταπάτη αν πιστεύουν ότι έγινε κτήμα τους η συγκεκριμένη γνώση. Ούτε καταγράφεται, ούτε ανακαλείται.
5. Άφησα τελευταία τη σοβαρότερη επίπτωση της αποστήθισης. Πρόσφατο εύρημα υποστηρίζει ότι οι μαθητές που παπαγαλίζουν δεν αναπτύσσουν την κριτική τους ικανότητα και την ευελιξία τους στη σκέψη. Το τελευταίο επηρεάζει την ανάπτυξη της μνήμης εργασίας τους.
Πρόγραμμα “ΜΕΛΙΝΑ” – Εκπαίδευση και Πολιτισμός”
Στην ολοκλήρωση του προγράμματος το Νοέμβριο 2002, έγραψα διθυράμβους για το πρόγραμμα ΜΕΛΙΝΑ. Συμμετείχα εκπροσωπώντας τα “Χανιώτικα Νέα” στην τελευταία διεθνή συνάντηση των εμπειρογνωμόνων που έγινε στο Κ.Α.Μ.
Τότε, είμαστε όλοι πεισμένοι ότι ο Νομός μας θα ξεχώριζε Πανελλαδικά, αφού θα εφαρμόζαμε, με καθυστέρηση μόλις 10 ετών, διεθνείς εκπαιδευτικές πρακτικές.
Τι ακριβώς ήταν το ΜΕΛΙΝΑ;
Παραθέτω ένα μικρό απόσπασμα από την ιστοσελίδα του Υπουργείου Παιδείας (2002).
«Μέσα από το πρόγραμμα ΜΕΛΙΝΑ επιδιώκεται η ανάδειξη της πολιτισμικής διάστασης της εκπαίδευσης και η αναζωογόνηση της καθημερινής διδακτικής-μαθησιακής διαδικασίας και σχολικής δράσης με την ακατάλυτη δύναμη της Τέχνης και του Πολιτισμού.
Δημιουργούνται ουσιαστικές προϋποθέσεις για την ανάδειξη των πολιτιστικών στοιχείων που υπάρχουν στα αναλυτικά προγράμματα και βιβλία, για τον εμπλουτισμό του βασικού προγράμματος με νέα στοιχεία, με νέες δράσεις από το χώρο των εικαστικών τεχνών, της μουσικής, του θεάτρου, του χορού και της κίνησης και γενικά για το άνοιγμα του εκπαιδευτικού μας συστήματος στην κοινωνία και τον πολιτισμό.
Οι δράσεις του προγράμματος, διευρύνονται σε κάθε χώρο πολιτισμικής αναφοράς στην περιοχή, αναδεικνύουν και αναπτύσσουν τον τομέα της Αισθητικής Αγωγής και αγγίζουν κάθε έκφραση της σχολικής ζωής».
Αναρωτηθείτε τώρα τι θέση έχει η αποστήθιση στο πρόγραμμα ΜΕΛΙΝΑ;
Μαθητές χωρίς δικαιώματα στη μάθηση
Αρκετοί μαθητές υποφέρουν από ψυχολογική και γνωστική πίεση που δημιουργείται από εξωτερικούς παράγοντες. Δηλαδή από συνθήκες, συμπεριφορές και περιορισμούς που επηρεάζουν αρνητικά την απόδοση τους.
Κάθε μαθητής θέλει:
• να του επιτρέπουν να μαθαίνει με το δικό του ρυθμό και τρόπο,
• να του δίνουν την ευκαιρία να αναπτύξει γνωστικές δεξιότητες,
• να του δίνουν χρόνο για σχεδιασμό και επαναλήψεις,
• να τον στηρίζουν συναισθηματικά και γνωστικά,
• να τον ενθαρρύνουν να μοιράζεται τις εμπειρίες του της μάθησης,
• να εργάζεται συλλογικά και να επικοινωνεί με την ομάδα εργασίας του,
• να του δίνουν την ευκαιρία να γελά,
• να λαβαίνουν υπόψη τους την προσωπικότητα του.
Θυμίζω ότι τα δικαιώματα των παιδιών γιορτάζονται από τον Ο.Η.Ε. την ερχόμενη Τρίτη 20 Νοεμβρίου 2018.
Συμπερασματικά
• Στη χώρα μας δεν μπορούμε να θεωρούμε δεδομένο ότι μια εξαιρετική εκπαιδευτική πρακτική θα έχει συνέχεια.
• Η αδυναμία προσαρμογής κάποιων στις σύγχρονες εκπαιδευτικές πρακτικές στερεί από τους μαθητές τους ευκαιρίες ανάπτυξης.
• Οι πολύ-επίπεδες πιέσεις που δέχονται τα σημερινά παιδιά δημιουργούν επιπλέον χάσματα στην επικοινωνία μας.
• Οι εκδηλώσεις για τα “Δικαιώματα των Παιδιών” που θα γίνουν το επόμενο διάστημα ας έχουν ουσιαστικό περιεχόμενο.
