Μεγάλωσε µε την Ελληνική Mυθολογία, διδάχθηκε τα Αρχαία Ελληνικά, σπούδασε και εργάζεται στην Κρήτη, λάτρεψε τον Μινωικό πολιτισµό και µελέτησε τη γραφή του σπάνιου αυτού λαού. Ο κ. Γκάρεθ Όουενς δρ Γλωσσολογίας στο ΕΚΠΑ θα βρίσκεται σήµερα στο αίθριο του “Porto Veneziano” στο Ενετικό Λιµάνι των Χανίων για να µιλήσει µε θέµα “Μυθολογία και Ποίηση, ο ∆ίσκος της Φαιστού, Μινωική Ραψωδία 1625 π.Χ.”, δίνοντας στοιχεία από την υπερδεκαετή έρευνα του πάνω στο ∆ίσκο της Φαιστού και τη Μινωική γραφή. Με την ευκαιρία της επίσκεψης του στα Χανιά είχαµε µια ευκαιρία για µια πολύ ενδιαφέρουσα κουβέντα.
Θα µιλήσετε το απόγευµα του Σαββάτου, πάνω στη “Μυθολογία και την Ποίηση” στο ∆ίσκο της Φαιστού. Είναι πράγµατι ένα ποιητικό κείµενο;
Τον έχουµε διαβάσει το ∆ίσκο της Φαιστού χρησιµοποιώντας τη Γραµµική Β΄ και πάνω σε αυτό έχω κάνει µια «ποιητική µετάφραση». Εκεί που οι λέξεις επαναλαµβάνονται στα Μινωικά, το έχω κάνει στα Ελληνικά και τα Αγγλικά! Και το παράξενο για µένα είναι πως η ελληνική ποιητική µετάφραση ήταν πιο εύκολη από την Αγγλική.
Το κείµενο στο ∆ίσκο της Φαιστού, ουσιαστικά αποτελεί ένα ύµνο σε µια θεότητα;
Έχουµε προχωρήσει τη µετάφραση και πλέον µπορώ να πω πως µιλάµε για µια θεότητα του τοκετού! Λέξεις που συναντάµε στο ∆ίσκο βρέθηκαν σε Ιερά στο Γιούχτα µε Τάµατα της Μινωικής εποχής γιατί οι άνθρωποι δεν αλλάζουν σε πολλά πράγµατα! Όπως και τώρα είχαν και τότε τάµατα ! Έτσι λοιπόν το κείµενο είναι αφιερωµένη σε µια θεότητα του τοκετού.
ΠΑΝΕΞΥΠΝΟΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ
Για τους Μινωίτες δεν γνωρίζουµε τόσα πράγµατα, όσο π.χ. τους Έλληνες της Μυκηναϊκής περιόδου. Εσείς που τους έχετε µελετήσει περισσότερο, τι είδους άνθρωποι ήταν;
Καταρχήν για τους Μινωίτες µπορούµε να πούµε σίγουρα ότι η γλώσσα τους δεν είναι η ελληνική, είναι Μινωική, συγγενική Ινδοευρωπαϊκή γλώσσα (που ήταν και το θέµα της διατριβής µου). Όταν οι Μυκηναίοι κατέλαβαν την Κρήτη, πήραν τη γραφή και την χρησιµοποίησαν και αυτοί µε διαφορετικό τρόπο. Από την γραφή µπορούµε να καταλάβουµε ότι οι Μινωίτες ήταν πανέξυπνοι. Έχουµε τις πρώτες Μινωικές επιγραφές στο 2000 π.Χ. περίπου αλλά πάντα στην Κρήτη περιµένω την έκπληξη -ότι θα βρούµε και πιο παλιές επιγραφές- γιατί ποτέ δεν ξέρουµε τι θα προκύψει στο µέλλον. Οι Μινωίτες ήταν πάντα στο σταυροδρόµι των πολιτισµών, είχαν πολλές σχέσεις ειδικά µε την Αίγυπτο και η δική µου σκέψη είναι ότι πήραν την ιδέα για τη γραφή τους από την Αίγυπτο αλλά έφτιαξαν συλλαβική γραφή και όχι τα Ιερογλυφικά.
Αυτό θα ήθελα να µας το εξηγήσετε γιατί σε εµάς τους αδαείς, η γραφή των Μινωιτών φαίνεται σαν Ιερογλυφικά…
∆εν είναι Ιερογλυφικά και είναι λάθος που ο κόσµος τα λέει έτσι! Είναι καθαρά συλλαβική γραφή και αυτά που βλέπετε στο ∆ίσκο της Φαιστού έχουν άµεση σχέση µε τη γραµµική Α΄ και Β΄ αλλά είναι µια πιο όµορφη γραφή, που µοιάζει λίγο µε τα Ιερογλυφικά αλλά δεν είναι και έχω πει στους συναδέλφους να βάζουν εισαγωγικά όταν χρησιµοποιούν το όνοµα “Κρητικά Ιερογλυφικά”. Οι Μινωίτες είχαν σχέση µε την Αίγυπτο και πήραν από εκεί ιδέες. Και οι πρώτες επιγραφές που βρέθηκαν στην Κρήτη, το 2.500 π.Χ. ήταν Αιγυπτικά ιερογλυφικά στη Μεσαρά και το 2000 π.Χ. έχουµε τη Μινωική Γραφή. Αλλά µένει να ανακαλύψουµε πολλά πράγµατα ακόµα.
Μιλάτε πάντα µε ενθουσιασµό για τη γλώσσα των Μινωιτών, έχει τόσο ενδιαφέρον µια “νεκρή” γλώσσα;
Με ενθουσιασµό αλλά και µε θαυµασµό µιλάω για τη γλώσσα αυτή αλλά να σας διορθώσω… ∆εν είναι νεκρή! Είστε από τα Χανιά, “Κυδωνία” είναι Μινωική λέξη, το ίδιο και η “Φαιστός” και η “Κνωσσός” και το “Κρήτη”. Αυτό που θέλω να κάνω -και είµαι τυχερός που ζω στην Κρήτη- είναι να ακουστεί και πάλι η γλώσσα των Μινωιτών, να επικοινωνήσουν πάλι µαζί µας µέσω της γλώσσας τους. Ειδικά οι θρησκευτικές επιγραφές µε ενδιαφέρουν πάρα πολύ. Ξέρετε, το άγνωστο πάντα τραβάει και δεν µπορώ να κρύψω το θαυµασµό µου για τον Μάικλ Βέντρις τον άνθρωπο που αποκρυπτογράφησε τη Γραµµική Β΄ και πάντα γιορτάζω την 1η Ιουνίου, (µε την οικογένειά µας επαέ) την ηµέρα που ο Βέντρις κατάλαβε ότι βρήκε τη Μινωική γλώσσα, µια γλώσσα 500 χρόνια πριν τον Όµηρο!
Πώς γίνεται η αποκρυπτογράφηση µιας γλώσσας;
Αποφεύγω τη λέξη αποκρυπτογράφηση, γιατί ο κόσµος περιµένει τα πάντα όταν λες κάτι τέτοιο. Συνηθίζω να λέω, µια “καλή προσπάθεια”. Ο Βέντρις είχε µαζέψει όλα τα στοιχεία για τη Γραµµική Β΄, είχε βρει τα µοτίβα, και προσπάθησε ως αρχιτέκτονας που ήταν να καταλάβει τη δοµή της γραφής, ποιο είναι το θηλυκό , το ουσιαστικό κα. Έχετε υπόψιν, ότι σχετίζονται µεταξύ τους οι τελευταίες συλλαβές κάθε λέξης σχετίζονται µεταξύ τους! Πήρε κάποια στοιχεία από τη γραφή της Κύπρου και τα χρησιµοποίησε βρίσκοντας τα τοπωνύµια και προχώρησε στην εξήγηση της γραφής. Συνεχίζοντας πήρε τις φωνητικές αξίες και οι πρώτες λέξεις που διάβασε στη Γραµµική Β ΄ ήταν το “χαλκουργός” αυτός που δουλεύει το χαλκό και ο “ποίµην” , δηλαδή ο βοσκός!
Η ΠΛΗΡΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗ ΤΗΣ ΓΡΑΜΜΙΚΗΣ Α΄
Να υποθέσουµε ότι βρισκόµαστε κοντά στην πλήρη κατανόηση και της Γραµµικής Α΄;
Η διατριβή µου ήταν πάνω σε αυτό στο Πανεπιστήµιο Αθηνών για τη δοµή και τη φύση της Μινωικής γλώσσας που έχω δείξει ότι ήταν Ινδοευρωπαική γλώσσα! Έχω παρουσιάσει 50 στοιχεία, για µένα η αποκρυπτογράφηση της Γραµµικής Α΄ έχει γίνει για αυτό και προχώρησα µε το δίσκο της Φαιστού. Αυτό το έχω καταφέρει σε ποσοστό 90% στην ανάγνωση, αναγνωρίζοντας ότι έχουµε κάνει λαθάκια, είναι αλαζονεία να λέµε ότι δεν έχουµε κάνει λάθη. Ο ∆ίσκος της Φαιστού µας έχει δείξει πως αξίζει η προσπάθεια και τα καταφέρνουµε καλύτερα όταν είµαστε οµάδα, όταν υπάρχει συνεργασία από ανθρώπους από διαφορετικές γλώσσες, φιλοσοφίες, χώρες.
Βέβαια, υπάρχει το πρόβληµα πως δεν έχουµε πολλά κείµενα της Γραµµική Α΄, έτσι δεν είναι;
Σίγουρα στη Γραµµική Α΄ έχουµε µικρές επιγραφές όπως αυτές που βρίσκονται στα υπέροχα Μουσεία σας στα Χανιά, στο όµορφο Αρχαιολογικό Μουσείο και στο “Μουσείο Τυπογραφίας”. Τα είχα επισκεφθεί στo πλαίσιο ενός συνεδρίου και είναι καταπληκτικά! Και ο δίσκος της Φαιστού είναι προϊόν… τυπογραφείου της εποχής, γιατί είναι από σφραγίδες. Ο ∆ίσκος αυτός έχει 61 λέξεις, 242 σηµεία γραφής, σε 18 στίχους, και όταν ξεκίνησα τη διατριβή που πριν από 20 χρόνια είχαµε µόνο την επιγραφή στο Γιούχτα µε 8 λέξεις. Πιστεύω ότι οι Μινωίτες ήθελαν να αφήσουν ένα µήνυµα σε εµάς και οι 61 λέξεις αυτές µας λένε κάτι, είναι ένα ισχυρό µήνυµα!
Και κάτι τελευταίο ως Πανεπιστηµιακός ∆άσκαλος που ζει και εργάζεται Ελλάδα, παρότι γεννηθήκατε στο εξωτερικό πως βλέπετε αυτά που λέγονται από κυβερνητικά στελέχη για το “πρόβληµα της βίας στα Πανεπιστήµια”. Την ίδια ώρα διαβάζω από καθηγητές και ερευνητές πχ. του Πολυτεχνείου Κρήτης ότι η βία είναι µικρή και εξωγενής στα Ελληνικά πανεπιστήµια και το µεγαλύτερο πρόβληµα είναι η µειωµένη χρηµατοδότηση της έρευνας, τους εκπαιδευτικού έργου, των υποδοµών και του προσωπικού. Ποια είναι η άποψη σας;
∆εν µιλάω ποτέ για την πολιτική από τη θέση εργασίας που βρίσκοµαι αλλά για την εκπαίδευση και τον πολιτισµό. Η βία δεν έχει θέση πουθενά και η επιστήµη πρέπει να βασίζεται στην ευγενική διαφωνία. Αν διαφωνούµε µεταξύ µας, πάµε µπροστά . Τα Ελληνικά πανεπιστήµια κάνουν πολύ καλή δουλειά και έχουµε πολύ καλή συνεργασία. Προσωπικά θα ήθελα να δω να επενδύονται περισσότερα χρήµατα για την έρευνα και τις υποδοµές τους.
