Στo πλαίσιο των παράλληλων εκδηλώσεων για την 75η επέτειο της Μάχης της Κρήτης, πραγματοποιήθηκε ανάλογη εκδήλωση και στον Πλατανιά την Κυριακή 22/5/2016.
Hεκδήλωση έγινε στον πάνω Πλατανιά, όπως καθιερώθηκε τα τελευταία χρόνια, στον μνημειακό χώρο που δημιουργήθηκε από τον Πολιτιστικό Σύλλογο του χωριού το 2013 και βρίσκεται δυτικά της εκκλησίας του Αγίου Δημητρίου και δίπλα στην είσοδο υπόγειας σήραγγας που ανασκάφτηκε το 1943 και που οι χωριανοί αποκαλούν “Γερμανικό Καταφύγιο”.
Η κατασκευή της σήραγγας αυτής που έχει μήκος 150 μέτρα και δύο εξόδους, συνδέεται με ένα πολεμικό περιστατικό, που παρ’ ολίγο να κοστίσει πολύ ακριβά για τον Πλατανιά, που παρ’ ολίγο να καταλήξει σε τραγωδία και αξίζει να γίνεται ευρύτερα γνωστό σε όσους δεν το γνωρίζουν. Εξάλλου κάθε λεπτομέρεια στην ιστορία των χωριών μας είναι ένα πάζλ που συνθέτει την ευρύτερη ιστορία του τόπου μας και ειδικότερα στην περίπτωσή μας, τη μεγάλη και ένδοξη Μάχη της Κρήτης.
Κατά τις πρώτες μέρες της άνανδρης εισβολής της ναζιστικής Γερμανίας στο νησί μας, ένα στούκας που βλήθηκε από τα συμμαχικά πυρά, επιχειρεί αναγκαστική προσγείωση στην παραλία του Πλατανιά. Ο πιλότος του σοβαρά τραυματισμένος, καταφεύγει σε κοντινές καλαμιές. Γίνεται όμως αντιληπτός από ομάδα χωριανών και ενώ ο ίδιος θα μπορούσε πριν λίγα λεπτά με τα πυρά του αεροπλάνου του να ήταν ο φονιάς τους, αυτοί, από καθαρά ανθρωπιστικούς λόγους, τον μεταφέρουν στον πάνω Πλατανιά για περίθαλψη, σε κάποιο σπίτι που υπήρχε νοσοκόμα. Ομως, παρά τις προσπάθειες που κατέβαλαν, ο πιλότος υπέκυψε στα τραύματά του και η σορός του μεταφέρθηκε στην εκκλησία. Αποφασίστηκε να ταφεί το συντομότερο δυτικά του Ναού, στις ελιές που υπάρχουν και σήμερα. Οπως και έγινε.
Δύο χρόνια αργότερα, το 1943, ο στρατός Κατοχής, αποφασίζει να ανοίξει υπόγεια σήραγγα για την αποθήκευση πυρομαχικών και λοιπών εφοδίων, για τις ανάγκες στρατωνισμού που υπήρχε πολύ κοντά. Και ως κατάλληλη θέση, επιλέγουν τον χώρο κάτω από την εκκλησία, που θα παρείχε κάλυψη και ασφάλεια. Για το έργο αυτό επιτάσσουν καθημερινά εκ περιτροπής 20 – 25 Πλατανιανούς με κασμάδες, φτυάρια και καρότσια. Την πρώτη ημέρα εργασιών, οι υπεύθυνοι του έργου Γερμανοί, υποδεικνύουν ως σημείο έναρξης των εργασιών εκσκαφής, το μέρος ακριβώς που είχε θαφτεί ο Γερμανός πιλότος! Οι εργάτες αντιλαμβάνονται αμέσως τις συνέπειες που θα είχε ο Πλατανιάς, αν κατά τις εκσκαφές έβρισκαν το πτώμα του πιλότου. Πανικοβλημένοι ειδοποιούν τους εκκλησιαστικούς επιτρόπους προκειμένου να αντιμετωπίσουν το σοβαρό θέμα που προέκυπτε. Πραγματικά αυτοί, με αγωνιώδη προσπάθεια, κατόρθωσαν να πείσουν τους Γερμανούς, ότι υπήρχε κίνδυνος υποχώρησης του εδάφους και κατάρρευσης του Ναού, αν ανοίγονταν οι στοές στα θεμέλιά του, αφού πρόκειται για κτίσμα του 15ου αιώνα, και ειδικά η ελιά εκείνη, (στη ρίζα της οποίας είχε ταφεί) ήταν αφιερωμένη για το λάδι της στον Αγιο Δημήτριο. Τελικά το συνεργείο εκσκαφής μετατοπίστηκε ελάχιστα μέτρα νοτιότερα και η σήραγγα – καταφύγιο, ανοίχθηκε εκεί που είναι σήμερα. Το σημαντικότερο όμως είναι, ότι ο Πλατανιάς γλύτωσε τα αντίποινα και τις εκτελέσεις που θα εφάρμοζαν οι κατακτητές σε ανάλογες περιπτώσεις, αφού δεν βρέθηκε το πτώμα του Γερμανού πιλότου. (Τα μετέπειτα χρόνια, τα οστά του μεταφέρθηκαν στο Γερμανικό Νεκροταφείο στο Μάλεμε)
Στον μνημειακό χώρο αυτό, έγινε στις 22/5 η εκδήλωση, κατά την οποία ο Πλατανιάς τίμησε τους νεκρούς του που έπεσαν πολεμώντας τους “ομπρελάδες” κατά τη διάρκεια της Μάχης της Κρήτης και τους εκτελεσθέντες κατά τη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής. Η εκδήλωση που έγινε υπό την αιγίδα του Δήμου Πλατανιά με την παρουσία και του δημάρχου, περιελάμβανε επιμνημόσυνη δέηση, κατάθεση στεφάνων, προσκλητήριο πεσόντων, ριζίτικο τραγούδι κ.λπ. Το θετικό στοιχείο είναι ότι υπήρξε αρκετά μεγάλη συμμετοχή κόσμου, ντόπιων και ξένων. Ολοι είχαν την ευκαιρία να θαυμάσουν τα νέα εκθέματα της περιόδου εκείνης της εποχής, με τα οποία εμπλουτίστηκε το γερμανικό Καταφύγιο – Μουσείο, αλλά και ο εξωτερικός χώρος που ανήκει στην εκκλησία. Αρκετοί ιδιώτες έχουν χαρίσει στο μουσείο αντικείμενα που είχαν στην κατοχή τους και τα οποία τώρα εκτίθενται προς θέα όλων των επισκεπτών, υπενθυμίζοντας διαχρονικά τους αγώνες του Κρητικού λαού για ελευθερία και αξιοπρέπεια. Ομως, ο φετινός εορτασμός επεφύλαξε και μεγάλες εκπλήξεις, αφού στον εξωτερικό χώρο του καταφυγίου, εκτίθενται ογκώδη πολεμικά εκθέματα. Νάρκες θαλάσσης, τορπιλοσωλήνας από τορπιλάκατο και κανόνι μεγάλου διαμετρήματος. Αυτή η αξιόλογη προσφορά έγινε κατόπιν ενεργειών του συνδημότη μας με καταγωγή από τον Ταυρωνίτη, αρχηγού του Γ.Ε.Ν. ναυάρχου κ. Γιώργου Γιακουμάκη, τον οποίο ο Πολιτιστικός Σύλλογος ευχαρίστησε δημοσίως κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης, εκφράζοντας τα συναισθήματα όλων των φορέων και κατοίκων του Πλατανιά. Ο ίδιος μάς επεφύλαξε ακόμα μία ωραία έκπληξη, αφού κατόρθωσε, παρά το δύσκολο πρόγραμμά του της ίδιας ημέρας, να επισκεφθεί τον χώρο, λίγο μετά τη λήξη της εκδήλωσης. Ξεναγήθηκε στο καταφύγιο, περιηγήθηκε στον χώρο που επισκέπτονταν για πρώτη φορά και δήλωσε ενθουσιασμένος από το γενικότερο περιβάλλον. Εδωσε δε τα συγχαρητήριά του για την προσπάθεια που γίνεται για τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης στην ενορία του Πλατανιά, τον Πολιτιστικό Σύλλογο, την Τοπική Κοινότητα και τους ενδιαφερόμενους για τον χώρο ιδιώτες. Το σπουδαιότερο, όμως, είναι ότι υποσχέθηκε πως θα είναι συμπαραστάτης και αρωγός στο έργο που επιτελούν οι φορείς του Πλατανιά στη συγκεκριμένη περιοχή και κατά το μέτρο των δυνατοτήτων του, θα είναι πάντα στη διάθεσή τους για τον εμπλουτισμό του Μουσείου!
Στη συνέχεια, μετά το μικρό κέρασμα που δέχθηκε, ο ναύαρχος δώρισε το έμβλημα του Πολεμικού Ναυτικού στην ενορία Πλατανιά και δέχθηκε ως δώρα, το βιβλίο του κ. Τριπολιτάκη για τη Μάχη της Κρήτης και το βιβλίο του κ. Φραγκάκη “Ο Πλατανιάς της ιστορίας και των αναμνήσεων”.
Θεωρούμε μέσα από το δημοσίευμα αυτό να εκφράσουμε τις ευχαριστίες όλων πιστεύω των χωριανών, σε όσους, ντόπιους και ξένους έχουν προσφέρει αντικείμενα της κατοχής στο γερμανικό καταφύγιο. Ιδιαίτερες και πάλι ευχαριστίες στον ναύαρχο κ. Γιώργο Γιακουμάκη, για την πολύτιμη βοήθειά του από τη θέση που κατέχει. Με την συνεισφορά του ο Πλατανιάς, αλλά και η ευρύτερη περιοχή, απέκτησαν ήδη ένα αξιόλογο στεγασμένο και ανοικτό – υπαίθριο πολεμικό μουσείο, που αξίζει να επισκεφθούν όλοι, μικροί και μεγάλοι.
Αποτελεί μια συνεχή και χειροπιαστή υπενθύμιση για την ιστορία του τόπου μας, που πρέπει να μας διδάσκει και να μας ενθαρρύνει για την παραπέρα πορεία μας ως Εθνος και ως λαός.
* πρόεδρος Πολιτιστικού Συλλόγου Πλατανιά
