Την 1η Σεπτεµβρίου 1941 πραγµατοποιήθηκε εξόρµηση, από την Κάντανο, µε ισχυρές γερµανικές δυνάµεις προς τα χωριά του Ανατολικού Σέλινου. Στο πέρασµά τους από το χωριό Σκάφη συνάντησαν αντίσταση από οπλοφόρους χωρικούς.
Ακολούθησε συµπλοκή κατά την οποία σκοτώθηκαν τρεις κάτοικοι του χωριού, τα αδέλφια Νικηφόρος και Ιωσήφ Παπαµαρκάκης του Αριστείδη και ο Γεώργιος Παπαµαρκάκης του Μάρκου.
Οι Γερµανοί συνεχίζοντας την πορεία τους προς τα άλλα χωριά συνελάµβαναν τους άνδρες που συναντούσαν και τους έστελναν στην Παλαιόχωρα. Συγκέντρωσαν περίπου 200 άτοµα, τα οποία φυλάκισαν στο παλιό ελαιουργείο. Από την εποµένη άρχισε η ανάκριση στο στρατοδικείο που είχαν στήσει στο σπίτι του Παρουλάκη, όπου ήταν η έδρα της Γκεστάπο. Έφερναν έναν έναν από το ελαιουργείο και τον ρωτούσαν πού βρισκόταν κατά τη διάρκεια των γερµανικών επιχειρήσεων το Μάιο του 1941. Στη συνέχεια τους περισσότερους καταδίκαζαν σε θάνατο µε βασική κατηγορία πάντα τη συµµετοχή τους στις µάχες των Φλωρίων ή του φαραγγιού της Καντάνου. Μετά την τυπική αυτή ανάκριση τους γύριζαν στο ελαιουργείο.
H εκτέλεση των µελλοθάνατων ξεκίνησε χωρίς καθυστέρηση και έγινε διαδοχικά. Στις 2-9-1941 εκτελέστηκαν 7, στις 6-9-1941 εκτελέστηκαν 3, στις 7-9-1941 εκτελέστηκαν 4, στις 8-9-194 1 εκτελέστηκαν 10 και στις 9-9-194 1 εκτελέστηκαν 5. Πριν από κάθε εκτέλεση οι Γερµανοί στρατιώτες ξεχύνονταν τις απογευµατινές ώρες στους δρόµους της Παλαιόχωρας και µε ουρλιαχτά και βάναυσες φωνές ανάγκαζαν τους δυστυχισµένους κατοίκους να κλείνονται στα σπίτια τους. Πλησίαζε η ώρα της καθηµερινής εκτέλεσης και ουδείς επιτρεπόταν να κυκλοφορεί. Την προκαθορισµένη ώρα οι άνδρες του εκτελεστικού αποσπάσµατος φορώντας τις γιορτινές τους ενδυµασίες ξεκινούσαν από την «Κοµαντατούρ» και µε τα αξέχαστα εκείνα στρατιωτικά εµβατήρια «ολαρίτι, όλα-λα» προχωρούσαν διαµέσου του κεντρικού δρόµου προς το χώρο της εκτέλεσης, που βρισκόταν στην παραλία, κοντά στο νεκροταφείο του Αγ. Γεωργίου στην Παλαιόχωρα όπου υπήρχαν πυκνά και ψηλά σκίνα.
Μετά την εκτέλεση οι Γερµανοί υποχρέωναν αιχµαλώτους από το ελαιουργείο να µεταφέρουν τις σορούς από το χώρο του µαρτυρίου στους τάφους – ορύγµατα, που οι ίδιοι είχαν ανοίξει στο νότιο εξωτερικό τοίχο του νεκροταφείου, όπου τους έριχναν και τους σκέπαζαν µε λίγο χώµα. Μετά την εκτέλεση και την ταφή των αθώων θυµάτων της ναζιστικής θηριωδίας, το γερµανικό απόσπασµα επέστρεφε στη βάση του τραγουδώντας τα ίδια τραγούδια τα οποία τραγουδούσε όταν πήγαινε στο χώρο της εκτέλεσης.
Οι εκτελέσεις στην Παλαιόχωρα κράτησαν τέσσερις ηµέρες και οι ναζί δολοφόνησαν 29 άτοµα. Σ’ αυτά προστέθηκαν ακόµη τρία, ο Βασίλης Φιλιππάκης, που τον σκότωσαν οι Γερµανοί στον Κερατιδέ την επόµενη µέρα της καταλήψεως της Παλαιόχωρας (26-5-41), ο Χρήστος Μπολιεράκης, από τον Βληθιά, που τον εκτέλεσαν στις 28-5-41 έξω από το ∆ηµοτικό Σχολείο Παλαιόχωρας γιατί κρατούσε ένα µαχαίρι, και ο Ηλίας Φιλιππάκης, που ήταν γιος του Βασίλη, διότι σε έρευνα που του έγινε στην Παλαιόχωρα βρέθηκε να έχει µαζί του δυναµίτες. Ήταν ψαράς και τους χρησιµοποιούσε στο ψάρεµα, δεν έγινε όµως πιστευτός από τους Γερµανούς και εκτελέστηκε επιτόπου στις 18-7-41 .Έτσι, συνολικά στην Παλαιόχωρα δολοφονήθηκαν 32.
Αµέσως µετά την απελευθέρωση τα οστά των δολοφονηθέντων από τους Γερµανούς µεταφέρθηκαν σε κοινό τάφο εντός του νεκροταφείου Παλαιόχωρας. Μετά από πολλά χρόνια (1997) στήθηκε στην είσοδο της Παλαιόχωρας το µαρµάρινο µνηµείο των πεσόντων. Σε µεγάλη λευκή µαρµάρινη στήλη του µνηµείου, που εδράζεται σε βαθµιδωτή λευκή µαρµάρινη βάση, διαβάζουµε: ΕΙΣ ΟΙΩΝΟΣ ΑΡΙΣΤΟΣ ΑΜΥΝΕΣΘΑΙ ΠΕΡΙ ΠΑΤΡΗΣ και ακριβώς από κάτω ΕΚΤΕΛΕΣΘΕΝΤΕΣ ΥΠΟ ΤΩΝ ΓΕΡΜΑΝΩΝ ΤΟ ΕΤΟΣ 1941 ΕΙΣ ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΑ. Ακολουθούν τα ονόµατα των 32 εκτελεσθέντων. Κάθε χρόνο στις 9 Σεπτεµβρίου γίνεται στο χώρο του µνηµείου επιµνηµόσυνη δέηση µε την παρουσία των Αρχών του ∆ήµου και των συγγενών των θυµάτων. Αυτές τις εκτελέσεις πέρασε ο λαϊκός τραγουδιστής µέσα στο παρακάτω τραγούδι του:
…Είντα ‘ν’ αυτό το σύθρηνο,
τούτο το µοιρολόι;
Κλαίν’ οι µανάδες τα παιδιά
και τσ’ άντρες των οι χήρες,
κι οι αδελφοί τ’ αδέλφια των
και τα παιδιά τον κύρη.
Βρύσες τα δάκρυα τρέχουνε
και κολυµπούν στο χώµα
κι απού την τόση λύπηση
και τον καηµό τον τόσο,
τα δέντρα γέρνουν τα κλαδιά,
µαραίνονται τα χόρτα.
Με τις εκτελέσεις που διέπραξαν οι ναζί στην Παλαιόχωρα το πρώτο δεκαήµερο του Σεπτεµβρίου του 1941 πήραν ακόµη µία εκδίκηση για τον αγώνα που έκαναν εναντίον τους οι Σελινιώτες. Ο βαθύτερος όµως σκοπός των Γερµανών ήταν να δολοφονήσουν όσους αυτοί έκριναν επικίνδυνους και έτσι, αφού σκορπίσουν τον τρόµο και την απόγνωση, να κρατήσουν σε υποταγή σε υποταγή την ανυπότακτη επαρχία µας.
Οι εκτελέσεις στην Παλαιόχωρα ανεστάλησαν την 10η Σεπτεµβρίου 1941 µε την κάθοδο στα Χανιά του Κ. Λογοθετόπουλου, αντιπροέδρου της Κυβέρνησης των Αθηνών, ο οποίος πέτυχε, µετά από διαβουλεύσεις µε τους Γερµανούς, να δοθεί αµνηστία στα «εγκλήµατα» συµµετοχής των πολιτών στις µάχες κατά των Γερµανών. Έτσι, το υπόλοιπο χρονικό διάστηµα του έτους 1941 και ολόκληρο το 1942 οι Γερµανοί σταµάτησαν τις οµαδικές εκτελέσεις και τα αντίποινα εναντίον του πληθυσµού. Σκότωναν µόνο περιστασιακά για «εγκλήµατα» που αφορούσαν οπλοκατοχή, υπόθαλψη συµµάχων, κατοχή ραδιοφώνου, προκηρύξεων κ.λπ. Από τα µέσα του 1943, µε την εµφάνιση των ενόπλων αντιστασιακών Οργανώσεων στα ορεινά της επαρχίας µας, ξανάρχισαν οι συλλήψεις και οι οµαδικές εκτελέσεις από τους Γερµανούς.
Το φθινόπωρο του 1941 οι Γερµανοί πραγµατοποίησαν έφοδο στις γειτονιές του Κακοδικίου και συνέλαβαν περί τους 30 άνδρες. Όλους τους µετέφεραν στις Φυλακές της Αγιάς, όπου τους φυλάκισαν επί σχεδόν 30 ηµέρες κάτω από απάνθρωπες συνθήκες. Μέσα στην ατυχία τους όµως για την περιπέτεια αυτή φάνηκαν εξαιρετικά τυχεροί. Ο ∆ιοικητής της Γκεστάπο της Παλαιόχωρας, ο διαβόητος Χανς Βάχτερ, που είχε καταστεί ο φόβος και ο τρόµος των Ελλήνων της περιοχής, αναχώρησε για την πατρίδα του, πράγµα που του έσωσε από πιθανή αιχµαλωσία και µεταφορά στη Γερµανία.
*Απόσπασµα από το βιβλίο
‘‘Το Σέλινο στη Μάχη της Κρήτης’’
