Σε ένα πλάτωμα με υψόμετρο 1000 και πλέον μέτρα στη νοτιοδυτική πλευρά της Μπ(ου)νάσιας της οροσειράς των Καμβουνίων και κοντά στο χωριό των Γρεβενών την Παλιουριά (Ζ(η)μιάτσι) είναι κτισμένο το Μοναστήρι της Παναγίας της Ευαγγελίστριας της Μπουνασιώτισσας.
Στα γύρω χωριά είναι περισσότερο γνωστό ως Μοναστήρι της Βαγγελίστρας. Το παλιό ανηφορικό καγκελωτό μονοπάτι μιάμισης ώρας πεζοπορίας, που οδηγούσε σ΄ αυτό μέσα από κατάφυτο δάσος βαλανιδιών, τώρα επιτέλους διαπλατύνθηκε και ασφαλτοστρώθηκε παίρνοντας μια χαρακτηριστική φιδίσια μορφή.
Στα ριζά της Μπουνάσιας «ξαπλώνεται» το νεοκατασκευασμένο φράγμα του Ιλαρίωνα, στο οποίο «λιάζονται» δυο ακόμα παμπάλαια Μοναστήρια της Παναγιάς της Τουρνικιώτισσας και του Οσίου Νικάνορα του προστάτη των κτηνοτρόφων, το γνωστό και ως Ιερά Μονή της Ζάμπορδας,
Τα πιο βασικά χαρακτηριστικά των ιερών τόπων ,το νερό, τα δέντρα και τη θέα τα βρίσκει κανείς απλόχερα στο Μοναστήρι αυτό, που εντυπωσιάζει ο φρουριακός του χαρακτήρας. Στη μέση βρίσκεται το καθολικό. Η αρχιτεκτονική του Μοναστηριού είναι απόλυτα ισορροπημένη με το φυσικό περιβάλλον. Το Μοναστήρι κτίστηκε το 1148. Αυτό φαίνεται από στην τοιχοδομία του νάρθηκα και τη φθαρείσα χρονολογία SXNS΄, που είναι χαραγμένη στην πλάκα της αγίας Τράπεζας. Δηλαδή 6656-5508=1148. Μερικοί ειδικοί εξαιτίας το ότι η χρονολογία είναι φθαρμένη θεωρούν ως πιθανή ημερομηνία τη 1348.
Το 1810 το καθολικό αποτεφρώθηκε από πυρκαγιά. Η ημερομηνία αυτή εξακριβώνεται από την παρρησία που συντάχτηκε για την πραγματοποίηση εράνου για την ανακαίνιση του καθολικού.
Το καθολικό είναι κτισμένο σύμφωνα με τον Αθωνικό τύπο ναού. Ο ναός είναι τετρακιόνιος, σταυροειδής με τρούλο και πλευρικούς χορούς. Διακοσμείται με λιθανάγλυφα στις εξωτερικές όψεις του βόρειου και του νότιου χορού και στο θύρωμα. Ο τρούλος είναι φιλοτεχνημένος το 1850 από κάποιον αγιογράφο Ιωάννη από το Τσούρχλι Γρεβενών (Άγιος Γεώργιος).
Το τέμπλο είχε φυτικό διάκοσμο με κυρίαρχο την άμπελο, διάσπαρτα πουλιά και θέματα από την Παλιά και Καινή διαθήκη. Διαιρούνταν σε πέντε μέρη με κιονίσκους και Θεοδοσιανά κιονόκρανα Πάνω από αυτά υπήρχαν ολόσωμοι άγγελοι που κρατούσαν λειτουργικά σκεύη. Τα βημόθυρα ήταν διακοσμημένα με δράκοντες, πουλιά και τσαμπιά σταφυλιών. Υπήρχε παράσταση του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, καθώς και των αγίων Δημητρίου και Γεωργίου έφιππων και των προφητάνακτων Δαβίδ και Σολομώντα. Στο πάνω μέρος ήταν ο Χριστός σε στάση ικεσίας με κορώνα. Πάνω από την ωραία πύλη «δέσποζε» η Παναγία ένθρονη και βρεφοκρατούσα και στέφονταν από δύο αγγέλους και εκατέρωθεν τους αγίους Γεώργιο και Δημήτριο. Από την Παλιά διαθήκη είχε την ανυπακοή του Αδάμ και της Εύας, την έξοδο από τον παράδεισο, τη φιλοξενία του Αβραάμ, καθώς και τη γέννηση τη Σταύρωση και την Ανάσταση του Χριστού. Δυστυχώς το μοναδικό και εξαιρετικής ιστορικής αξίας αυτό τέμπλο εκλάπη το 2005 ολόκληρο από αρχαιοκάπηλους.
Την περίοδο της τουρκοκρατίας το Μοναστήρι είχε μεγάλη αντιστασιακή δράση. Διέθετε κρυφό σχολειό και αποτελούσε καταφύγιο των κλεφτών και αρματολών. Οι 15 τραυματίες από τη μάχη της Δημνίτσας των δυνάμεων του Θεόδωρου Ζιάκα νοσηλεύτηκαν στο Μοναστήρι. Στη Βαγγελίστρια είχε ζητήσει πολλές φορές καταφύγιο ο Παύλος Μελάς. Στην εξωτερική όψη του ιερού βήματος εικονίζεται σε ανάγλυφη μορφή το έμβλημα της φιλικής εταιρείας. Διέθετε ακόμα και βιβλιοδετείο. Ένα Ευαγγέλιο έκδοσης του 1686 του ναού της Κοίμησης της Θεοτόκου της Παλιουριάς, όπως γράφει σχετική υποσημείωση βιβλιοδετήθηκε εκεί. «1812 εδέθη ευαγγέλιον δια χειρός χαραλάμπους ιερομονάχου εις την σεβασμίαν μονήν βουνάσιας». Λέγεται πως το Λεξικό του Μεγάλου Φωτίου που βρέθηκε στο Μοναστήρι της Ζάμπορδας μεταφέρθηκε για φύλαξη από την Ευαγγελίστρια. Άλλο ένα βιβλίο με μεγάλο ιστορικό ενδιαφέρον είναι το «Αθανάσιος Υψηλάντης Κομνηνός Εκκλησιαστικών και πολιτικών των εις δώδεκα βιβλίον Η΄Θ΄Ι ήτοι μετά την άλωσιν, Κωνσταντινούπολις 1870», κτήμα του Μοναστηριού βρίσκεται στη βιβλιοθήκη της Ολυμπιώτισσας στην Ελασσόνα.
Το Μοναστήρι λειτούργησε ως κοινόβιο μέχρι το 1935. Οι τελευταίοι μοναχοί ήταν ο τυφλός Ευγένιος, ο Μεγαλόσχημος και ο Γεωργαντάς. Ζούσε εκεί και ένας τυφλός υπάλληλος ο Παστός,
Σήμερα το Μοναστήρι είναι χωρίς μοναχούς. Τα τελευταία χρόνια από τη Ιερά Μητρόπολη Γρεβενών γίνεται μια προσπάθεια ανακαίνισης των κελιών, του αρχονταρικιού, του μαγειρειού, της τράπεζας και του βαγεναριού. Ελπίζουμε πως η πρωτοβουλία αυτή θα συνεχιστεί για την πλήρη ανάδειξη του ιστορικού αυτού Μοναστηριού..
