Το ερώτημα διάσωσης της ΔΕΗ γεννήθηκε αυτόματα την επομένη των τελευταίων βουλευτικών εκλογών, και πήρε σάρκα και οστά στη διάρκεια του διμήνου που διανύσαμε. Φαίνεται όμως ότι υπήρχε όντως πρόβλημα που επιτάθηκε με τις εκλογές. Ερώτημα παραμένει γιατί δεν εφαρμόστηκε το επιχειρηματικό σχέδιο (business plan) που υιοθετήθηκε πριν 2 έτη; Η ΔΕΗ διέρχεται φάση αποφασιστικής σημασίας ως προς τη συνέχιση και με ποιες προϋποθέσεις παραγωγής και εμπορίας ηλεκτρικής ενέργειας. Η διάσωση της πρώτης εταιρείας της χώρας μας είναι σημαντική και πρέπει να απασχολήσει το σύνολο του λαού μας.
Εισαγωγική σημείωση: η νέα κυβερνητική κατεύθυνση
Η πρόθεση της κυβέρνησης και του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας να απελευθερώσει πλήρως, και χωρίς καθυστερήσεις την αγορά της ενέργειας, όπως επιβάλουν οι καλές ευρωπαϊκές πρακτικές, αλλά ταυτόχρονα και επιταγές της υπερεθνικής αυτής οντότητας, εκδηλώθηκε από τα πρώτα εικοσιτετράωρα της νέας διακυβέρνησης. Η διαδικασία επιβάλει να πάμε το συντομότερο δυνατό σε αυτό που ξέρουν οι μύστες της αγοράς ενέργειας, στο Target model, υποστήριξε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κωστής Χατζηδάκης, λίγες ώρες πριν την ομιλία του πρωθυπουργού Κ. Μητσοτάκη, στη Θεσσαλονίκη. Η πρωθυπουργική εξαγγελία, που υποστήριξε ήδη από τις 7 Σεπτεμβρίου 2019, αφορά την «ταχύτερη απεξάρτηση από το λιγνίτη», αλλά και ταυτόχρονα, με βάση ολοκληρωμένα σχέδια που θα περιλαμβάνουν αντισταθμιστικά οφέλη θα εξεταστεί η ανάπτυξη των περιοχών λειτουργίας των λιγνιτωρυχείων, ως αντικατάσταση της απώλειας θέσεων εργασίας και γενικότερων πόρων στις αντίστοιχες περιοχέςεξόρυξης του λιγνίτη.
Στις εξαγγελίες αυτές φθάσαμε μετά από έντονες αντεγκλήσεις της νέας ηγεσίας του υπουργείου περιβάλλοντος, με τους προηγούμενους ένοικους, που στοχεύουν στη διευθέτηση ενός ακανθώδους προβλήματος.
Στόχος του παρόντος είναι η στοιχειοθέτηση του προβλήματος η «απόδοση» τα του Καίσαρος τω Καίσαρι, ώστε να προκύψουν προτάσεις ευκρινών λύσεων προς την κατεύθυνση που επιβάλει η ανάπτυξη και η εξασφάλιση της συνέχειας λειτουργίας της ελληνικής ατμομηχανής για την ανάπτυξη που είναι η ΔΕΗ. Αρμόζει δε, στις περιπτώσεις αυτές να επισημάνουμε εξ αρχής, ότι για την διαπίστωση των σοβαρών προβλημάτων που διακατέχουν τη μεγαλύτερη επιχείρηση της χώρας οι ευθύνες είναι διαχρονικές και αφορούν αμέλειες, αγκυλώσεις και έλλειψη οράματος και θάρρους κατακλύζουν την ελληνική αγορά ενέργειας, κυρίως ως προς την απελευθέρωση της αγοράς του τομέα.
Για να γίνει κατανοητό το πρόβλημα της ΔΕΗ πρέπει να χωριστεί το διάστημα που μεγάλωσε το πρόβλημα σε δυο διαστήματα, πριν και μετά το 2015. Ακολούθως θα πρέπει να εξετάσουμε τι έγινε το τελευταίο δίμηνο, ώστε να εξαχθούν αβίαστα συμπεράσματα και να βρει το βηματισμό της η εταιρεία ατμομηχανή της ανάπτυξης της χώρας.
Τα διαστήματα αυτά πριν και μετά το 2015 σχετίζονται με την υιοθέτηση της πολιτικής απελευθέρωσης της ενέργειας και μάλιστα σε περιβάλλον έντονα ανταγωνιστικό.
Μοχλοί που άσκησαν πιέσεις στη λειτουργία της ΔΕΗ – Πρόστιμα οφειλόμενα σε ρύπους διοξειδίου του άνθρακα (CO2).
Στη διακυβέρνηση της ΔΕΗ από τις αρχές του νέου αιώνα, μέχρι το 2015 επιτελέστηκε η βασική εγκληματική αμέλεια από τις διαδοχικές ηγεσίες. Δε διενεργήθηκαν έργα joint implementation, επενδύσεις που αν μη τι άλλο στόχευαν σε μείωση των προστίμων των ρύπων, που κοστίζουν δεκάδες δις € σε ολόκληρη την ΕΕ. Οι πλέον αδύναμες χώρες μπήκαν με ειδικό κανονισμό σε καθεστώς εξαίρεσης από την πληρωμή των προστίμων των ρύπων. Σημειώνεται ότι την εποχή που ψηφιζόταν το σχετικό νομοθέτημα η κυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου δεν έδωσε την απαιτούμενη μάχη εξαίρεσης και της Ελλάδας, από το άγος πληρωμής των προστίμων αυτών, διότι το αυθαιρέτως χρησιμοποιηθέν όριο του μέσου κοινοτικού όρου για την εξαίρεση ήταν το 60% και η χώρα μας είχε ποσοστό άνω του 60% του μέσου κοινοτικού όρου. Ανεξάρτητα αν κατόπιν, η Ελλάδα έχασε άνω του 26% του ΑΕΠ της και έφτασε κάτω του 60% του μέσου κοινοτικού όρου! Ίσως όμως να πρυτάνευσε και η μικρή χρηματιστηριακή τιμή του ρύπου, που κυμαινόταν γύρω στα 5 €/ρύπο.
Βέβαια, αν υπολογίσει κανείς ότι οι ρύποι είναι για μεν την ηπειρωτική χώρα περίπου 30 εκ. και για τα μη διασυνδεδεμένα νησιά ίση με 5 εκ. ρύπους, οι εκάστοτε ιθύνοντες θεώρησαν ότι το πρόστιμο των 150-170 εκ. € είναι αντιμετωπίσιμο… Οι ορέξεις του καπιταλιστικού συστήματος όμως, δεν μπαίνουν σε καλούπια! Οι αναλυτές επιμένουν ότι τέλος 2018 οι ρύποι θα υπερβούν τα 25 €/1 τόνο CO2, και μέχρι το 2050 μπορεί να φθάσουν και στα 100 € ανά ρύπο.
Στο σημείο αυτό και παρά τη μείωση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας σε επίπεδα κάτω ή ίσα με 30 εκ. τόνους ρύπων CO2 φαίνεται να χάνεται το παιχνίδι, αφού τα προς πληρωμή πρόστιμα ανέρχονται σε εκατοντάδες εκ. €. Στην πλήρη ανάλυση του φαινομένου θα επανέλθουμε όταν θα αναφερθούμε στα νομικά κείμενα που καλύπτουν το θέμα και θα αναφερθούμε και στα ποσά που κατεβλήθησαν ετησίως ως πρόστιμα για τους ρύπους, που δεν αφορούν μόνο τις λιγνιτικές μονάδες, αλλά και τους ρύπους που πλήττουν την ατμόσφαιρα από τις πετρελαιομηχανές που παράγουν ηλεκτρική ενέργεια στα μη διασυνδεδεμένα νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη.
Μνημονιακές υποχρεώσεις
Οι θεσμοί τόσο κατά την περίοδο πριν το 2015, όσο και μετά κώφευσαν στις ελληνικές διαμαρτυρίες. Οι θεσμοί, δε μελέτησαν, ούτε τους ενδιέφερε, ούτε φοβόντουσαν τις επιπτώσεις από μια φτωχή και αδύναμη χώρα, όπως η Ελλάδα, δεν έλαβαν καμιά πρόνοια στο επιτελούμενο έγκλημα κατά της χώρας, αφού η πολιτική απελευθέρωσης της αγορά ενέργειας στηριζόταν σε λάθος επιλογές:
• λάθος επιλογή η μη εξαίρεση από το σχετικό κανονισμό επιβολής προστίμων ρύπων,
• λάθος επιλογή να επιβάλουν τη μείωση της πελατείας της ΔΕΗ, ώστε να αποκτήσουν μια επιφανειακή και ψεύτική ανταγωνιστική εικόνα με αγοραπωλησίες ηλεκτρικής ενέργειας ακόμη και κάτω από τις τιμές κτήσεις (παραγωγής) της ενέργειας αυτής. Αυτό, κατά την άποψή μου επισύρει και εισαγγελική παρέμβαση, ποιος όμως θα την κάνει???
• Συνέχεια του ανωτέρω, λάθος είναι και η επιλογή εφαρμογής στην Ελλάδα του γαλλικού μοντέλου ΝΟΜΕ1 που υιοθετήθηκε με το 3ο μνημόνιο και επιβάλλουν στη ΔΕΗ την υποχρέωση να πουλάει φθηνά (με τιμή εκκίνησης που ορίζεται από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας – ΡΑΕ στο κόστος παραγωγής ) συγκεκριμένη ποσότητα ηλεκτρικού ρεύματος που προέρχεται από τη λιγνιτική και υδροηλεκτρική παραγωγή της.
Διαχειριστικές αντινομίες
Η πλήρης κατάργηση της λειτουργίας των λιγνιτωρυχείων θα στερήσει την πολιτική ηγεσία από το πλεονέκτημα της ανεξαρτησίας προμήθειας της ηλεκτρικής ενέργειας.
• Η μείωση όμως των προστίμων των ρύπων θα είχε επισυμβεί αν οι ιθύνοντες προέβαιναν σε επενδύσεις στα λιγνιτωρυχεία για τη μείωση της παραγωγής ρύπων.
• Επιπροσθέτως, μετά από 10 έτη απραξία στον τομέα των ΑΠΕ, βλέπουμε τώρα και μόλις τα 2 τελευταία χρόνια μια τραγικά δειλή προσπάθεια διενέργειας επενδύσεων στις ΑΠΕ, που θα αναπτύξουμε όταν έλθει η ώρα ανάλυσης του θέματος αυτού.
• Συσσώρευση χρεών απλήρωτων στρατηγικών κακοπληρωτών και αδυνατούντων πολιτών, λόγω της οικονομικής κρίσης της χώρας. Κυμαινόμενο ποσό μεταξύ 2,5 και 3 δις €. Το θέμα αυτό συνιστά μια πισώπλατη μαχαιριά στη ΔΕΗ, άνευ προηγουμένου, που πρέπει αργά ή γρήγορα να βρει λύση. Και μάλιστα, δε φτάνει που έχει τεράστια συσσωρευμένα ποσά από μη καταβολές της αξίας της ηλεκτρικής ενέργειας, η ΔΕΗ όμως, έχει μια πρόσθετη επιβάρυνση από 410 εκατ. ευρώ που αφορά το ΕΤΜΕΑΡ (πρώην τέλος ΑΠΕ) που αντιστοιχεί σε καταναλωτές που δεν πληρώνουν τον λογαριασμό τους, αλλά η ΔΕΗ υποχρεούται να το καταβάλλει.
• Ο διαχωρισμός του ΑΔΜΗΕ χωρίς να ενθυλακώσει ούτε ένα ευρώ η εταιρεία μητέρα ΔΕΗ! Αυτό ξεπερνά κάθε όριο και ορισμό του καπιταλιστικού συστήματος!
Ελπίζουμε να ρίξουμε φως στο ακανθώδες πρόβλημα της διάσωσης της ΔΕΗ, που αφορά το σύνολο της οικονομίας και αρκετές πτυχές της νέας ελληνικής κοινωνίας, μέχρι το τέλος του έτους, που αναμένεται και ο νέος σχεδιασμός της ενέργειας. Σήμερα θέσαμε απλώς το πρόβλημα και μάλιστα εξαιρώντας πτυχές του όπως η μη υιοθέτηση στρατηγικών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από τα στερεά και τα υγρά απόβλητα, όπως γίνεται σε όλη την ΕΕ.
1. Τα ΝΟΜΕ είναι «δημοπρασίες» ηλεκτρικού ρεύματος και αποτελούν το γαλλικό μοντέλο υλοποίησης του τρίτου ενεργειακού πακέτου της Ε.Ε. που άρχισε να εφαρμόζεται από τις 3.9.2009 για την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Το μοντέλο αυτό (Nouvelle Organisation duMarché de l’Electricité) επιβάλλει σε κάθε επιχείρηση παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας την υποχρέωση να πουλάει ορισμένη ποσότητα της ενέργειας που παράγει.
