Η μνήμη μας, δηλαδή οι λειτουργίες της είναι σε μια συνεχή κατάσταση προσαρμογών. Το ίδιο συμβαίνει με την προσωπική μας αίσθηση του χιούμορ.
Τη θετική επίδραση ενός αστείου στην διαμόρφωση κλίματος ευεξίας, συνοχής, και χαλάρωσης στις αίθουσες διδασκαλίας τη γνωρίζαμε. Πρόσφατη έρευνα διαπίστωσε ότι υπάρχουν σημαντικά οφέλη στη λειτουργία της μνήμης εργασίας, αν ενσωματώσουμε στοιχεία χιούμορ στην παρουσίαση της νέας ύλης.
Αγαθή σύμπτωση οι προσπάθειες δύο φιλολόγων της πόλης μας προς αυτή την κατεύθυνση.
Η έρευνα
Διαπιστώθηκε ότι οι φοιτητές που προσέλαβαν ένα ερέθισμα ως χιουμοριστικό, είχαν μια πιο περίπλοκη διαδικασία σκέψης. Το αποτέλεσμα ήταν να συγκρατήσουν περισσότερες πληροφορίες από συμφοιτητές τους στους οποίους παρουσιάστηκαν κανονικά ανάλογα ερεθίσματα. Τα άτομα που συμμετείχαν στην έρευνα ήταν 200 φοιτητές ψυχολογίας 18-25 ετών.
Ας δούμε τα 4 στάδια της…
✓Οι φοιτητές βίωσαν μεγαλύτερη ανάκληση σε χιουμοριστικές προτάσεις, παρά σε μη χιουμοριστικές. Το χιούμορ ενίσχυσε τη λειτουργία της ανάκλησης λέξεων.
✓Η επίδραση του χιούμορ μετρήθηκε με τη χρήση ενός συνδυασμού σκίτσου + αινίγματος. Τα καρτούν είχαν παραδοξότητα , δημιουργώντας ασυνήθιστα ερεθίσματα που κωδικοποιήθηκαν και καταγράφηκαν με διαφορετικό τρόπο.
Όσο περισσότερο χιούμορ είχαν, τόσο πιο αποτελεσματικά ανακλήθηκαν.
✓Στο 3ο στάδιο μια μεγάλη ιστορία περιείχε πολλαπλά αστεία στοιχεία. Τα χιουμοριστικά στοιχεία δεν κούρασαν, αντίθετα είχαν περισσότερους θετικούς συσχετισμούς. Διαπιστώθηκε ότι σε μεγάλες δόσεις, το χιούμορ μπορεί να μας ωφελήσει στην απομνημόνευση.
✓ Στην 4η περίπτωση η λέξη “Όνειρο” τοποθετήθηκε σε 2 φράσεις. Η μία ήταν αστεία… «Τα όνειρα είναι σαν τα ουράνια τόξα, μόνο χαζοί τα κυνηγάνε».
Η δεύτερη ήταν φιλοσοφημένη…
«Τα όνειρα είναι σαν τα ουράνια τόξα, οδηγούν σε θησαυρούς».
Τα στοιχεία έδειξαν ότι η 1η πρόταση που χαρακτηρίστηκε αστεία ανακλήθηκε ευκολότερα από την 2η που θεωρήθηκε ότι ήταν έμπνευση.
Στα Χανιά
Πρόσφατα φιλοπρόοδος φιλόλογος σε Γυμνάσιο της πόλης ζήτησε από τους μαθητές και τις μαθήτριες της να κάνουν προβολή στο μέλλον και να γράψουν ένα μικρό χιουμοριστικό κείμενο.
Το αποτέλεσμα ήταν καταπληκτικό.
Η ανάγνωση των κειμένων συνοδεύτηκε από αυθόρμητα γέλια.
Αυτά ήταν το μέσον για να ενεργοποιηθεί η διαδικασία της μάθησης μέσω της αλληλεπίδρασης των ιδεών και των βιωμάτων τους.
Επιπλέον, την ώρα της ανάγνωσης όλοι ήταν συγκεντρωμένοι, δημιούργησαν νοητικές εικόνες, έμαθαν ή μάντεψαν νέες εκφράσεις και λεξιλόγιο.
Στην δεύτερη περίπτωση φιλόλογος στα Κέντρα Αγγλικής Γλώσσας ΠΟΛΥΓΝΩΣΗ χρησιμοποιεί ένα συνδυασμό των 4 σταδίων της έρευνας για να παρουσιάσει, να ελέγξει και να κάνει επανάληψη της νέας ύλης.
Γράφω ένα αστείο κείμενο…
Το στήσιμο ενός κειμένου που θα προκαλέσει αυθόρμητο γέλιο σε παιδιά και εφήβους είναι εύκολο. Παρατήρησα ότι σε ένα τέτοιο κείμενο η έφηβη συγγραφέας του χρησιμοποίησε μερικές απλές τεχνικές.
J Οι σύντομοι διάλογοι της διαδεχόταν από περιγραφικές προτάσεις που εξέφραζαν “σκέψεις” ή “υποθέσεις”.
J Η σύνδεση τους ήταν απλή και κατανοητή.
J Δεν υπήρχαν άσχετες ασύνδετες προτάσεις.
J Κάθε μικρή ενότητα γινόταν εικόνα εξωπραγματική και ήταν μέρος μιας μεγαλύτερης.
J Κάθε μικρή εικόνα συμπλήρωνε ένα μέρος ενός άγνωστου παζλ.
J Ταυτόχρονα δημιουργούσε προσμονή κι ανατροπές που προκαλούσαν ευφροσύνη και γέλιο.
J Το αργό ξετύλιγμα της φανταστικής ιστορίας που εκτυλίσσεται σε ένα ομιχλώδες μέλλον ήταν χαλαρωτικό.
J Η αφήγηση ακολουθούσε ένα ιδιόρρυθμο βηματισμό, ώστε να κρατά την προσοχή τους αμείωτη.
Υποθέτω ότι αν ρωτούσα τους ακροατές συμμαθητές της δεν θα μπορούσαν όλοι να αναπαραγάγουν την ιστορία που άκουσαν.
Ο λόγος;
Η περιορισμένη χωρητικότητα της μνήμης εργασίας τους. Κάποιοι θα ανάλωσαν αρκετούς από τους γνωστικούς πόρους που διέθεταν για να την κατανοήσουν.
Σε κάθε περίπτωση αυτή η δραστηριότητα είναι ωφέλιμη για διαφορετικούς λόγους για τον κάθε μαθητή.
Τα οφέλη
Έγραφα πριν 2 εβδομάδες για τα οφέλη των εναλλακτικών προσεγγίσεων στη μάθηση. Συγκεκριμένα για τα οφέλη της καινοτομίας που προκαλεί ποικιλία εγκεφαλικών αντιδράσεων που έχουν άμεση επίδραση στη γνώση και τη συμπεριφορά.
Έτσι στην περίπτωση της ακρόασης ενός χιουμοριστικού κείμενου…
► Έχομε μια αποκλίνουσα προσέγγιση η οποία προκαλεί διέγερση κι αύξηση της ετοιμότητας των μαθητών.
► Η καινοτομία στην περίπτωση μας είναι προβολή στο μέλλον προκαλεί αυξημένη προσοχή, δηλαδή αύξηση της αντιληπτικής ευαισθησίας των μαθητών.
► Οι μαθητές με μεγάλη χωρητικότητα στη μνήμη εργασίας τους το εκτιμούν ταχύτερα και σε βάθος, γι αυτό αντιδρούν κατάλληλα.
► Μαθητές που έχουν τις προσωπικές τους φοβίες για το αστείο καλούνται να τις υπέρ-νικήσουν.
► Οι ακροατές βελτιώνουν τις δεξιότητές τους στην αποτελεσματική γραφή, ενθαρρύνονται να λειτουργούν με κριτική σκέψη και βελτιώνουν το εύρος της έκφρασης τους.
Συμπερασματικά
J Τα θετικά συναισθήματα που σχετίζονται με το χιούμορ έχουν βαθιά επίδραση στις λειτουργίες της μνήμης.
J Η προσδοκία του χιούμορ “Σήμερα, θα χρησιμοποιήσω ανέκδοτα” δεν μείωσε την θετική του επίδραση στη μάθηση.
J Αφού το χιούμορ επιδρά θετικά στον τρόπο αποθήκευσης πληροφοριών, δεν μένει παρά να ερευνηθεί η επίδραση του σε άλλους τομείς επιδείνωσης της μνήμης π.χ. στην περίπτωση ύπαρξης ψυχικών διαταραχών.
J Η απουσία χιούμορ μπορεί να είναι ένδειξη δυσκινησίας, μειωμένων γνωστικών πόρων και μονοσήμαντης πορείας.
