Ο Κώστας Μπαλάφας, ο φωτογράφος της Αντίστασης, του πολιτισμού και της καθημερινότητας των φτωχών και των ανθρώπων του μόχθου, της υπαίθρου, με το έργο του διέσωσε αξίες χωρίς καμία ωφελιμιστική βλέψη. Υπήρξε ουσιαστικά ένας ερασιτέχνης φωτογράφος ως εραστής της τέχνης του, κάτι που επιβεβαιώνεται απ’ το γεγονός ότι όσο ζούσε δεν πούλησε ούτε μία φωτογραφία από το σπάνιο και σημαντικό υλικό που είχε καταγράψει.
Τα παραπάνω επισημάνθηκαν, μεταξύ άλλων, κατά την εκδήλωση – συζήτηση για τον Κώστα Μπαλάφα, το φωτογραφικό του έργο και την Αντίσταση, που πραγματοποιήθηκε το Σάββατο στο Μουσείο Τυπογραφίας Γιάννη & Ελένης Γαρεδάκη, στο πλαίσιο του αφιερώματος που διοργανώνουν για τον κορυφαίο Ελληνα ανθρωπιστή φωτογράφο ο Πολιτιστικός Σύλλογος “Οι Φίλοι των Γραμμάτων και των Τεχνών”, το Μουσείο Μπενάκη, το Μουσείο Τυπογραφίας, τα “Χανιώτικα νέα” και η Κ.Ε.Π.ΠΕ.ΔΗ.Χ. – Κ.Α.Μ.
Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης προβλήθηκαν φωτογραφίες του Κ. Μπαλάφα από την περίοδο της Αντίστασης και του αντάρτικου.
Οπως επισημάνθηκε κατά την εισήγηση της επιμελήτριας του Φωτογραφικού Αρχείου του Μουσείου Μπενάκη, Γεωργίας Ιμσιρίδου, την οποία διάβασε η διευθύντρια των “Χ.Ν.” Ελια Κουμή (καθώς η κα Ιμσιρίδου δεν κατάφερε να παραστεί λόγω ενός προβλήματος υγείας ενός συγγενικού της προσώπου), «ο Κ. Μπαλάφας ως φωτογράφος εστίασε στον άνθρωπο του μόχθου και στην καθημερινότητά του, στη λαϊκή τέχνη και στα έθιμα των κατοίκων της ηπειρωτικής χώρας, αλλά και στα σκληρά τοπία της Ηπείρου. Το κομμάτι των φωτογραφιών του αντάρτικου το θεωρούσε εντελώς ξεχωριστό. Είναι χαρακτηριστικά τα λόγια που είπε στους υπευθύνους του Μουσείου Μπενάκη, όταν αποφάσισε να παραδώσει το υλικό του στο Μουσείο: “Αυτά να τα κρατήσετε σαν τα άγια των αγίων. Είναι η Αντίσταση”».
ΗΡΩΕΣ ΟΙ ΦΤΩΧΟΙ
Στη σχέση του Μπαλάφα με το φωτογραφικό υλικό της Αντίστασης αναφέρθηκε και ο υπεύθυνος των Ιστορικών Αρχείων Μουσείου Μπενάκη, Τάσος Σακελλαρόπουλος, που μίλησε με θέμα: “Ενας 20χρονος φωτογράφος και η ορεινή κοινωνία της Ηπείρου στα χρόνια της Αντίστασης”.
Ειδικότερα, ο κ. Σακελλαρόπουλος υπογράμμισε ότι με το υλικό της Αντίστασης υπάρχει πρόβλημα με τη χρονολόγηση καθώς ο φωτογράφος για λόγους αισθητικούς, αλλά και πολιτικούς αντιμετώπιζε το υλικό σαν μία συνολική μαρτυρία από την Αντίσταση και δεν ήθελε να το τοποθετήσει στον χρόνο και τον χώρο, αποφεύγοντας οποιαδήποτε παραπομπή στην εμφύλια διαμάχη και τα γεγονότα που υπήρξε μάρτυρας.
«Στο φωτογραφικό υλικό απ’ το αντάρτικο δεν διασώζονται μόνο πρόσωπα και πράγματα από την αντιστασιακή δράση και λειτουργία στην Ηπειρο. Αυτό που το καθιστά μοναδικό είναι η αντίληψη του κόσμου των βουνών που αποτυπώθηκε στο φιλμ» σχολίασε ο κ. Σακελλαρόπουλος και πρόσθεσε ότι ο Μπαλάφας «απέφυγε να φωτογραφήσει με γνώμονα το κοντράστ φόβος – ηρωισμός και επέλεξε να προβάλει το δίπολο φτώχεια – στράτευση».
«Δεν εξιδανικεύει, ο Μπαλάφας δεν φτιάχνει ήρωες. Εχει τους παλιούς ήρωες της Ελλάδας, τους φτωχούς, αυτούς κουβαλά στην ψυχή του και σε αυτούς θέλει να δώσει δίκιο», σημείωσε ο Χανιώτης ιστορικός.
Ξεχωριστό ενδιαφέρον είχε η εισήγηση της διευθύντριας Ερευνών στο Κέντρο Ερεύνης της Ιστορίας του Νεότερου Ελληνισμού της Ακαδημίας Αθηνών Μαρίας Σπηλιωτοπούλου που μίλησε με θέμα: “Η Βρετανική στρατιωτική αποστολή στην Κρήτη (1941 – 1945): διαβάζοντας τις αναφορές των Βρετανών αξιωματικών συνδέσμων”. Η κα Σπηλιωτοπούλου αναφέρθηκε σε εκθέσεις των Βρετανών που καταγράφουν την υποστήριξη των Κρητικών και τη συνεργασία που είχαν με ντόπιους κατά την περίοδο της Αντίστασης ενάντια στον Αξονα, αλλά και τις δικές τους ερμηνείες και τον ρόλο που απέδωσαν στην παρουσία της βρετανικής αποστολής για το θέμα του εμφυλίου στην Κρήτη, που δεν έλαβε τις μεγάλες διαστάσεις που πήρε στην ηπειρωτική Ελλάδα.
Τη συζήτηση συντόνισε ο εκπαιδευτικός Δ.Ε. – ιστορικός Δημήτρης Δαμασκηνός, ενώ η εκδήλωση άνοιξε με τον χαιρετισμό του ιδρυτή του Μουσείου Τυπογραφίας Γιάννη Γαρεδάκη, ο οποίος επεσήμανε το “άνοιγμα” του Μουσείου σε ποικίλες εκδηλώσεις Πολιτισμού και Τέχνης.
