Αρκετά πρώιμη η φετινή άνθηση στις ελιές!
Πιθανά οφέλη αλλά και ενδεχόμενοι κίνδυνοι
Πριν καλά – καλά ολοκληρωθεί η συγκομιδή της φετινής χρόνιας, περί τα τέλη Φεβρουαρίου, αρκετοί παραγωγοί με έκπληξη παρατήρησαν ότι ελαιόδεντρα σε ορισμένες περιοχές άρχιζαν να ανθίζουν!
Ειδικά στην ποικιλία Κορωνέϊκη (σύμφωνα και με το Δελτίο του ΚΠΦ Ηρακλείου) στις παραλιακές και πρωϊμότερες περιοχές ολοκληρώθηκε το στάδιο του σχηματισμού των ανθοταξιών και ήδη αρχίζει το φούσκωμα των ανθιδίων, ενώ στις μεσοπρώιμες περιοχές άρχισαν να διαμορφώνονται οι ανθοταξίες.
Η άνθηση όμως άρχισε και στις ποικιλίες Τσουνάτη, Θρουμπολιά και Χοντρολιά που επικρατούν στις ορεινές περιοχές του Σελίνου , Αμαρίου και ορεινής Μεσσαράς.
Το φαινόμενο βέβαια είναι σπάνιο, άλλα όχι πρωτοφανές. Συμβαίνει συνήθως όταν υπάρχει κάποια αλλαγή στις συνήθεις κλιματικές συνθήκες όπως συνέβηκε φέτος με τις υψηλότερες θερμοκρασίες και τις τελείως χαμηλές βροχοπτώσεις (ξηρασία) που επικρατήσαν την περίοδο Δεκεμβρίου- Φεβρουαρίου.
Eεπηρεάζεται όμως και από άλλες συνθήκες όπως από την θρεπτική κατάσταση των δέντρων, το φορτίο της παραγωγής που είχαν το προηγούμενο έτος και τον χρόνο συγκομιδής.
Ο θερμός και ξηρός χειμώνας
Οι κλιματικές και θρεπτικές αυτές συνθήκες, φαίνεται ότι φέτος συνδυάστηκαν σε κάποιο σημαντικό βαθμό σε πολλές περιπτώσεις .
Αυτό φαίνεται από δειγματοληπτική εξέταση των θερμοκρασιών και βροχών των μηνών του περασμένου Χειμώνα (από Δεκ.20 έως Φεβ.21), σε διάφορες περιοχές της Κρήτης (Πιν.1) από την όποια διαπιστώνεται ότι:.
-Οι θερμοκρασίες (μέσες και μέγιστες) ήταν σε όλες τις περιοχές γενικά αυξημένες κατά περίπου 1-2 oC και κατά μέσο όρο 10% , σε σχέση με εκείνες της αντίστοιχης περσινής περιόδου
Άριστη η ποιότητα και καλή η παραγωγή σε όλη την Κρήτη
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία των ΔΑΟΚ
Ολοκληρώθηκε πλέον η ελαιοσυγκομιδή και τα ελαιοτριβεία έχουν ήδη κλείσει σε όλη την χώρα με τον απολογισμό να είναι αρκετά θετικός για την ποιότητα και σχετικά καλός για την ποσότητα.
Όπως δείχνουν τα τελικά στοιχεία των ΔΑΟΚ Κρήτης , η ποιότητα, παρά τους αρχικούς φόβους για δακοπροσβολές, τελικά με τους ψεκασμούς που έγιναν και την δραστική συνδρομή και των καιρικών συνθηκών (καύσωνες Αυγούστου) κατάφερε να διαφύγει αβλαβής και να είναι εξαιρετική, ακόμα και στις περιοχές στις οποίες δεν εφαρμοζόταν δακοκτονία!
Έτσι, το ελαιόλαδο που έχει παραχθεί φέτος, στην Κρήτη (Πιν.1) κατατάσσεται κατά μέσο όρο στο νησί κατά 94% στην ποιοτική κατηγορία Έξτρα παρθένου, ενώ κατά ένα μεγάλο ποσοστό του που εκτιμάται πάνω από 85%, κατατάσσεται στο πολύ υψηλό ποιοτικό επίπεδο, όχι απλά του έξτρα, αλλά του υπέρ- έξτρα (extrisimmo) παρθένου (οξ.<0,4).
Το υψηλότερο ποσοστό έξτρα στην Κρήτη σημειώθηκε στο Λασίθι (99%) πιθανώς λόγω του ότι εκεί δεν υπάρχουν σημαντικές εκτάσεις Τσουνάτης, Χονδρολιάς η Θρουμπολιάς που συγκομίζονται από το έδαφος και συνήθως παράγουν λάδια με συνήθως υποβαθμισμένη ποιότητα.
Από πλευράς ποσότητας η φετινή παραγωγή, δεν ήταν πολύ υψηλή άλλα πάντως αρκετά καλή. Παρά τις χαμηλές αποδόσεις του ελαιοκάρπου σε ελαιόλαδο, τις τοπικές ζημιές από χαλαζοπτώσεις, άλλα και τους ελαιώνες που δεν συγκομίστηκαν λόγω των ασύμφορων τιμών, τελικά η συνολική παραγωγή της Κρήτης έφτασε φέτος στους 80.000 τόνους, ποσότητα που βρίσκεται στο μέσο όρο της τελευταίας 10/ετιας.
Η φετινή ελαιοπαραγωγή, σε επίπεδο χωρών, σύμφωνα με έκθεση της ΕΕ στα τέλη Φεβρουαρίου 2021 ήταν: Στην Ελλάδα 257.000 τόνοι, στην Ιταλία 265.000, στην Ισπανία 1.333.000 και συνολικά στην ΕΕ 2.100.000 τόνοι. Οι ποσότητες αυτές, μάλλον δεν πρόκειται να αυξηθούν σημαντικά με την παραγωγή του Μαρτίου και έτσι θα πρεπει να θεωρηθούν κοντά στις τελικές. Ωστόσο και στις τρεις αυτές χώρες και ιδιαίτερα στην Ισπανία, της οποίας η παραγωγή επηρεάζει το επίπεδο τιμών σε διεθνές επίπεδο, σύμφωνα με εμπειρογνώμονες και αγροτοσυνεταιρικούς φορείς, εκτιμάται ακόμα χαμηλότερη.
Συνεχίζουν κάτω του κόστους οι τιμές στην Ελλάδα
Θεσμοθετήθηκε “αυτορρύθμιση” στην Ισπανία
Στην Ελλάδα, οι μέγιστες τιμές για ελαιόλαδα extrissima (υπέρ-έξτρα) οξύτητας 0,3ο , σύμφωνα με το Δελτίο τιμών του ΣΕΔΗΚ της 24-3-2021 (βλέπε www.sedik.gr) καίτοι παρουσιάζουν κάποια πολύ ελαφρά άνοδο, συνεχίζουν καθηλωμένες σε επίπεδα κάτω του κόστους. Οι υψηλότερες φτάνουν τα 2,80€/κ, ενώ οι χαμηλότερες κυμαίνονται στα 2,60€/κ. (Πιν.1).
Σχετικά υψηλότερες είναι οι τιμές που διαμορφώνονται στις πωλήσεις με δημοπρασίες που διενεργούν διάφοροι Συν/σμοι (2,95€/κ στον ΑΣ Κριτσάς.
Θετική επίσης εξέλιξη αποτελεί, οπωσδήποτε, το γεγονός ότι αυξάνονται οι περιπτώσεις Συν/κών, κυρίως, ελαιοτριβείων που διαθέτουν τα ελαιόλαδα τους με διαγωνισμούς, ενώ παράλληλα άρχισαν να αντιδρούν σωστά απορρίπτοντας τις χαμηλές τιμές που τους προφέρονται, κηρύσσοντας ασύμφορους τους διαγωνισμούς!
Στην Ισπανία μετά από έγκριση της ΕΕ για εφαρμογή του συστήματος της , θεσμοθετήθηκε και με νόμο της χώρας η εφαρμογή του συστήματος της «αυτορρύθμισης».
Το σύστημα αυτό προβλέπει την υποχρεωτική απόσυρση από την αγορά κάποιων ποσοτήτων σε περιόδους υπερπαραγωγής ώστε να εξομαλυνθούν οι τιμές, δεν εχει όμως ακομα δοκιμαστεί στην πράξη η αποτελεσματικότητά του.
Παράλληλα αναστάλθηκε για 4 μήνες η εφαρμογή των δασμών 25% των ΗΠΑ για το εμφιαλωμένο ελαιόλαδο και οι εξαγωγές της χώρας άρχισαν να επανέρχονται στα προ των δασμών επίπεδα
Στην Ιταλία, η αρκετά μειωμένη φετινή παραγωγή της χώρας, αλλά και οι γενικότερες συνθήκες της αγοράς, κρατούν τις τιμές παραγωγού αρκετά υψηλές. Οι μέγιστες φθάνουν στα 4,90€/kg, οι ελάχιστες στα 4,60€/κ και ο μέσος όρος της χώρας στα 4,68€/κ.(Πιν.1).
Στην Τυνησία, η μέση τιμή χώρας από 2,83€/κ ανέβηκε ελαφρά φθάνοντας 2,85€/κ (Πιν.1) πλησιάζοντας έτσι, η και υπερβαίνοντας τις τιμες στην Ελλάδα!
-Οι βροχοπτώσεις, αντίθετα, ήταν γενικά χαμηλότερες κατά 60-90mm και κατά μέσο ορό κατά 40% σε σχέση με εκείνες της αντίστοιχης περσινής περιόδου.
Παράλληλα, η θρεπτική κατάσταση των ελαιοδέντρων έπαιξε σημαντικό ρόλο, αφού όπως διαπιστώνεται στην πράξη δέντρα που δεν είχαν πέρυσι παραγωγή ή είχαν συγκομιστεί αρκετά νωρίς, εξωθήθηκαν σε πολύ πρόωρη άνθηση, από τις αρχές έως μέσα Φεβρουαρίου.
Οι θετικές και αρνητικές συνέπειες
Η πρώιμη ( ή καλυτέρα πρόωρη) φετινή άνθηση μπορεί να έχει, οπωσδήποτε, κάποιες θετικές άλλα και αρνητικές επιπτώσεις στην εξέλιξη της ερχόμενης ελαιοπαραγωγής πράγμα που θα εξαρτηθεί από τις κλιματικές συνθήκες που θα ακολουθήσουν .
Έτσι, αν οι θερμοκρασίες και βροχές του υπόλοιπου της Άνοιξης είναι ομαλές, χωρίς ακραία φαινόμενα, η πρώιμη άνθηση μπορεί να αποβεί θετική. Κι αυτό γιατί η καρπόδεση που θα είναι και αυτή πρώιμη , θα πραγματοποιηθεί όταν θα υπάρχει ακόμη αρκετή υγρασία στο έδαφος και έτσι μπορεί να εξελιχθεί σωστά.
Αντίθετα, αν στο υπόλοιπο της Άνοιξης υπάρξουν ακραία υψηλές θερμοκρασίες (καύσωνες), είναι πιθανές σοβαρές ζημιές στην άνθηση η και καρπόδεση η ακόμη και με εμφάνιση του φαινόμενου της σχινοκαρπίας.
Αυξημένος κίνδυνος για δακοπροσβολές του χρόνου
Αναγκαία η έγκαιρη προετοιμασία της Δακοκτονίας
Ο ζεστός και ξηρός χειμώνας που προηγήθηκε, μέσα στις πολλές μεταβολές που μπορεί να προκαλέσει για την Ελαιοκομία είναι και η πρωϊμότερη εμφάνιση του Δάκου.
Μια τέτοια εξέλιξη είναι αρκετά πιθανή αν λάβει κάνεις υπόψη ότι:
✓ Αρκετοί ελαιώνες, ιδίως στην Ανατολική Κρήτη, έμειναν ασυγκόμιστοι και επομένως πρόσφεραν ελαιόκαρπο (στα δέντρα ή στο έδαφος) για μια πολυπληθέστερη διαχείμαση και μετακίνηση ατόμων Δάκου στην επόμενη περίοδο.
✓ Ο θερμός και ξηρός χειμώνας πρόσφερε ευνοϊκότερες συνθήκες διαβίωσης για διάφορα στάδια του Δάκου (ακμαία, νύμφες) να περάσουν στην θερμότερη φάση (μέσα-τέλη Άνοιξης) της επόμενης περιόδου.
✓ Η πρωιμότερη άνθηση, αν ως ελπίζεται εξελίχθη ομαλά, θα συντελέσει και σε πρωιμότερη εξέλιξη των σταδίων κομπόδεσης και ανάπτυξης του καρπού και αρά του κρισίμου για την έναρξη προσβολών του Δάκου, σταδίου της πήξης πυρήνα.
Συμπερασματικά η Δακοκτονία καλό είναι να αρχίσει φέτος αρκετά νωρίτερα και σωστότερα με έγκαιρη προετοιμασία όλων των μέσων προϋποθέσεων.
Τα κατάλληλα φάρμακα που είναι η πιο κρίσιμη προϋπόθεση, πρέπει να είναι διαθέσιμα από μέσα Μαΐου. Και αν αυτά, είναι περισσεύματα της περσινής περιόδου, θα πρέπει, ανεξάρτητα από τι γράφουν οι ετικέτες τους, να ελεγχθούν ως προς την αποτελεσματικότητά τους.
Η πρόσληψη των νομαρχών, η διαδικασία της οποίας ήδη ανακοινώθηκε ότι άρχισε, απαιτείται να ολοκληρωθεί και έγκαιρα ώστε οι νέοι Τομεάρχες να είναι εγκατεστημένοι και ενημερωμένοι το αργότερο τέλη Μαΐου.
Οι απαραίτητες πιστώσεις πρέπει επίσης να εξασφαλιστούν και να γίνει κατανοητό ότι μείωση τους δεν επιφέρει κέρδος άλλα ζημία, όχι μόνο στους ελαιοπαραγωγούς άλλα και στο κράτος.
Προχωρεί η αξιολόγηση των δειγμάτων του διαγωνισμού ποιότητας
Σε εξέλιξη και ο διαγωνισμός διάθεσης ελαιολάδου
Παρά τις δυσκολίες που προκαλούνται εξαιτίας των υγειονομικών μέτρων, οι διαδικασίες για την υλοποίηση του διαγωνισμού ποιότητας ελαιοάδου στα ελαιοτριβεία, προχωρούν ομαλά και ελπίζεται ότι τελικά θα ολοκληρωθούν σύμφωνα με τον αρχικό προγραμματισμό. Με τον διαγωνισμό αυτό, που οργανώνεται για πρώτη φορά φέτος στην Κρήτη από τον ΣΕΔΗΚ, την Περιφέρεια Κρήτης, το ΜΑΙΧ και το ΕΛΜΕΠΑ, πρόκειται να αξιολογηθούν και επιβραβευτούν ελαιόλαδα περιοχών, γιαυτό και τα δείγματα λαμβάνονται από μεγάλες ποσότητες Ελαιολάδου που βρίσκονται σε δεξαμενές Συν/κων ή και ιδιωτικών ελαιοτριβείων.
Και αυτό γιατί, βασικός στόχος του διαγωνισμού είναι η ανάδειξη και προβολή των καλύτερων ποιοτικά ελαιόλαδων περιοχών της Κρήτης και η επίτευξη καλύτερων όρων και υψηλότερων τιμών διάθεσης. Οι δειγματοληψίες ελαιολάδου, που σύμφωνα με τους όρους του διαγωνισμού, έγιναν από παρτίδες τουλάχιστο 20 τόνων μέσα από τις δεξαμενές των διαγωνιζομένων ελαιοτριβείων, πραγματοποιήθηκαν από τριμελείς επιτροπές στις οποίες μετείχαν εκπρόσωποι του ΣΕΔΗΚ, του ΕΛΜΕΠΑ καθώς των οικείων Δήμων και ΔΑΟΚ. Μια σειρά των δείγματα που ελήφθησαν στάλθηκαν για τις προβλεπόμενες χημικές και οργανοληπτικές αναλύσεις στα εργαστήρια του Ινστιτούτου Ελιάς και Αμπέλου (ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ), ενώ μια άλλη σειρά στάλθηκε για αναλύσεις υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων στο πιστοποιημένα ιδιωτικά εργαστήρια της ΧΗΜΙΚΟΤΕΧΝΙΚΗΣ στο Ρέθυμνο, η όποια ανάλαβε να τις εκτελέσει δωρεάν ως χορηγός του διαγωνισμού.
Σχέδιο έκθεσης για τη διάθεση στα ελαιοτριβεία
Εκτός από τον διαγωνισμό ποιότητας, προχωρεί και ο διαγωνισμός διάθεσης ελαιολάδου με τον οποίο θα βραβευτούν Συν/κές και Ιδιωτικές Επιχειρήσεις παραγωγής και εμπορίας ελαιολάδου, οι οποίες εφαρμόζουν ορθές, διαφανείς και αποτελεσματικές διαδικασίες διάθεσης ελαιολάδου οι οποίες συμβάλουν σε καλύτερες τιμές για τους παραγωγούς αλλά και στην διαφάνεια της λειτουργίας της λειτουργίας τους.
Ήδη στάλθηκε στα ελαιοτριβεία που είχαν δηλώσει ενδιαφέρον συμμετοχής σχέδιο ΕΚΘΕΣΗΣ την όποια θα πρεπει να υποβάλλουν μέχρι 10 Οκτωβρίου 2021 στον ΣΕΔΗΚ, ενώ παράλληλα, δόθηκε παράταση για δηλώσεις συμμετοχής μέχρι 28 Απριλίου, ώστε να δοθεί η ευκαιρία και σε άλλες Συνεταιρικές και Ιδιωτικές επιχειρήσεις που ασχολούνται με την διάθεση του προϊόντος, να συμμετάσχουν στο διαγωνισμό η συμμετοχή στον οποίο είναι τελέιως δωρεάν.
Μετά την αξιολόγηση που θα γίνει από επιτροπή ειδικών Επιστημόνων, οι διαγωνιζόμενοι θα βραβευτούν με διακρίσεις της ΧΡΥΣΗΣ, ΑΡΓΥΡΗΣ και ΧΑΛΚΙΝΗΣ Μινωικής Ελιάς και ΕΠΑΙΝΟΥΣ τις οποίες μπορούν να αναφέρουν και προβάλουν κατά την διάθεση του βραβευθέντος προϊόντος τους, τηρώντας τους ειδικούς όρους που θα καθοριστούν με την απονομή.
