Οι καύσωνες «αναλαμβάνουν» τη Δακοκτονία, αλλά …. με το αζημίωτο!
■ Κίνδυνος για επιπτώσεις στην παραγωγή αλλά και τα ελαιόδεντρα
Οι πρωτοφανείς σε ένταση και διάρκεια καύσωνες που έρχονται κατά κύματα για δεύτερη φορά φέτος, μετά τους καύσωνες που είχαμε στα τέλη Ιούνιου – αρχές Ιουλίου, μπορεί να είναι οπωσδήποτε ωφέλιμοι στην καταπολέμηση Δάκου, πιθανόν όμως να καταστούν και επικίνδυνοι για τη ζωή και δραστηριότητα πολλών ζωικών και φυτικών οργανισμών και βέβαια και των ίδιων των ελαιόδεντρων.
Η δακοκτονική δράση
Βέβαια, οι καύσωνες, ληθών σαν από μηχανής θεός να αναλάβουν κυριολεκτικά τον ρόλο των ψεκασμών της συλλογικής δακοκτονίας σε όλη τη χώρα και ιδιαίτερα την Κρήτη. Και αυτό είναι σημαντικό, μιας και η κεντρική κρατική μηχανή φαίνεται πως τελικά αδυνατεί να ανταποκριθεί στις κρίσιμες απαιτήσεις σωστής και ολοκληρωμένης εφαρμογής του συστήματος, όπως είναι οι προσλήψεις εποπτικού προσωπικού, οι προμήθειες φαρμάκων κ.α.
Και η δράση αυτή των καυσώνων φαίνεται να είναι αποτελεσματικότερη από τη δράση των ψεκασμών της δακοκτονίας, αφού έχει πλήρη γενικότητα και εφαρμόζεται σε όλους γενικά τους ελαιώνες, χωρίς εξαιρέσεις βιολογικών, περιφραγμένων, δύσβατων και επιτηδείως παραλειπόμενων. Συγχρόνως όμως, είναι και ορθολογικότερη, αφού ενεργεί χωρίς φάρμακα!
Βέβαια, στην πράξη, η ένταση των καυσώνων δεν ήταν ίδια σε όλες τις περιοχές. Γενικά όμως σχεδόν παντού ξεπέρασε τους 38ο, ενώ σε αρκετές, όπως στις περιοχές της Μεσαράς στην Κρήτη, ξεπέρασε και τους 42ο και το κυριότερο διήρκεσε επί αρκετές μέρες. Έτσι, η δράση τους για τα πρώτα στάδια του δάκου (αυγά, προνύμφες, νύμφες) αναμένεται θανατηφόρα, άλλα και για τα τέλεια έντομα εκτιμάται σημαντική. Δεν θα είναι όμως ολοκληρωτική. Ο δάκος ποτέ δεν εξολοθρεύεται τελείως και συνήθως επανέρχεται δριμύτερος!
Η φυτοκτονική δράση
Οπωσδήποτε, η επίδραση των καυσώνων στα ελαιόδεντρα, συνήθως δεν είναι καταστροφική, όταν η ένταση και η διάρκεια τους είναι σε χαμηλά έως μέτρια επίπεδα. Τα ελαιόδεντρα γενικά έχουν την ικανότητα να αντιδρούν σε περιόδους υψηλής ατμοσφαιρικής ζήτησης (καύσωνες), κλείνοντας τα στομάτια των φύλλων τους και περιορίζοντας έτσι τη διαπνοή και την αποβολή νερού.
Οταν όμως οι καύσωνες εντείνονται και ξεπερνούν τους 40ο και παρατείνονται επί εβδομάδες, όπως συμβαίνει αυτήν την περίοδο, μπορούν να προκαλέσουν δυσάρεστα αποτελέσματα, ιδιαίτερα στις ελιές που βρίσκονται υπό δυσμενείς συνθήκες διαθεσιμότητας εδαφικής υγρασίας.
Πρώτη βλαβερή συνέπεια των έντονων και παρατεταμένων καυσώνων είναι η αναστολή της αύξησης ή και συρρίκνωση των καρπών, η οποία συνεπάγεται μείωση του ρυθμού ελαιοποίησης, με τελικό αποτέλεσμα την μειωμένη παραγωγή ελαιολάδου.
Δεύτερη και σοβαρότερη επίπτωση, που μπορεί να συμβεί σε ακραίες καταστάσεις, είναι η μόνιμη μάρανση των φύλλων που εκδηλώνεται αρχικά με στρίψιμο και αργότερα με πλήρη ξήρανση τους.
Τρίτη και οδυνηρότερη συνέπεια μπορεί να είναι η πρόκληση πυρκαγιών, η οποία διευκολύνεται στις περιπτώσεις ακαλλιέργητων και χορταριασμένων ελαιώνων.
Και βέβαια, οι πιθανότητες να συμβούν όλα αυτά αυξάνονται σε περιπτώσεις μειωμένης διαθεσιμότητας εδαφικού νερού, η οποια σχετίζεται με εδάφη χαμηλής υδατοχωρητικότητας, ύπαρξη ζιζανίων, ανισορροπία (υπερβολικό μέγεθος) δέντρων – εδάφους κ.α., πράγματα που βέβαια δεν μπορούν να διορθωθούν την τελευταία στιγμή!
Μοναδική άμεση αντιμετώπιση είναι η εφαρμογή άρδευσης, όπου υπάρχει η δυνατότητα!
Ανάγκη ριζικής αναδιοργάνωσης της δακοκτονίας
■ Τα ευρήματα αναλύσεων ελαιοτριβείων ανέδειξαν πολλά θετικά, άλλα και αρνητικά σημεία.
Βέβαια οι καύσωνες ανέλαβαν και φέτος καθήκοντα δακοκτονίας, αναχαιτίζοντας και πάλι ή και εξουδετερώνοντας τις επιθέσεις του δάκου, άλλα με το… αζημίωτο, αφού σίγουρα θα κάνουν και πολλές ζημιές!
Ωστόσο, η δράση των καυσώνων δεν είναι αρκετή, αφού τα χρόνια προβλήματα της δακοκτονίας, ευθύνης της κεντρικής διοίκησης, δυστυχώς παραμένουν.
Ετσι έπρεπε, φτάσαμε σχεδόν μέσα Αύγουστου, δηλαδή στην αρχή τους τέλους της περιόδου δακοκτονίας, για να προσληφθούν οι Γεωπόνοι επόπτες των ψεκασμών (Τομεάρχες) μέσω ΑΣΕΠ! Και κάποιοι αρμόδιοι, αυτό το θεωρούν αναπόφευκτο, παραγνωρίζοντας ότι το ΑΣΕΠ αποτελεί υπηρεσία της Ελλάδας και όχι κάποιου άλλου κράτους!
Παράλληλα και τα φάρμακα της φετινής περιόδου δεν έχουν ακόμα προμηθευτεί και όπως φαίνεται πάνε ως συνήθως για τέλη Σεπτέμβρη ή και Οκτώβρη! Ωστόσο, και τα υπόλοιπα της περσινής περιόδου με τα οποία γίνονται μέχρι τώρα οι ψεκασμοί, κατά πληροφορίες, βρίσκονται προς το τέλος τους. Και οι συνέπειες, όσο και αν ο καιρός βάζει το χέρι του, είναι δύσκολο να αποφευχθούν.
Και μην ξεχνάμε, η παραγωγή φέτος είναι πολύ μειωμένη και αυτό σημαίνει ότι εύκολα μπορεί να γίνει βορά στον Δάκο. Το χειρότερο όμως είναι να μην γίνει θύμα ακατάλληλης εκτέλεσης δολωματικών ψεκασμών ή ψεκασμών κάλυψης με απαγορευμένα φάρμακα, οπότε θα καταστεί εμπορικά ακατάλληλη.
Τα ευρήματα αναλύσεων δειγμάτων που πάρθηκαν από επιτροπές στα πλαίσια του διαγωνισμού ποιότητας του ΣΕΔΗΚ, μέσα από δεξαμενές ελαιοτριβείων άνω των 20 τόνων – και άρα ήταν αντιπροσωπευτικά ολόκληρων περιοχών- παρουσίασαν ευχάριστα, άλλα και δυστυχώς δυσάρεστα ευρήματα.
Ετσι, σχεδόν όλα τα δείγματα ήταν άριστα από πλευράς ποιότητας (Οξύτητα, Υπεροξείδια, Συντ. Κ, Πολυφαινόλες, Οργανοληπτικά κ.α.).
Ωστόσο υψηλό ποσοστό από τα δείγματα έδειχνε υπολείμματα φαρμάκων της συλλογικής δακοκτονίας (phosmet), πράγμα που προβληματίζει για τον τρόπο εφαρμογής της, ενώ κάποια από αυτά –ευτυχώς λίγα- είχαν και υπολείμματα απαγορευμένων φυτοφαρμάκων, όπως clorypyriphos- ethyl, dimethoate, iroidione, prosulfocare, που μάλλον οφείλονται σε ιδιωτικούς ψεκασμούς.
Ετσι, η ριζική αναδιοργάνωση του συστήματος, που έχει ζητηθεί επανειλημμένα από τον ΣΕΔΗΚ, φαίνεται να είναι όχι άπλα σκόπιμη άλλα επιβεβλημένη.
Και αφού αυτό δεν φαίνεται να γίνεται κατανοητό κεντρικά, θα πρέπει να ζητηθεί κατά τρόπο σαφή από τους πολιτικούς και τους παράγοντες της Περιφέρειας. Γιατί η μετάθεση ευθυνών στην κλιματική αλλαγή και οι «φάκελοι» για αποζημιώσεις από την Ε.Ε., έχουν πλέον καταστεί δικαιολογίες, ειρωνικές και αναξιόπιστες! Αυτό ας το λάβουν υπόψη οι ιθύνοντες!
Νέα ΚΑΠ: Σχεδιάζεται αποκλεισμός από ενισχύσεις της πλειονότητας των ελαιοπαραγωγών;
■ Ανάγκη να εξεταστεί η κοινωνική και περιβαλλοντική διάσταση των παραδοσιακών ελαιώνων
Οι υποψίες για κυριολεκτικό αποκλεισμό της πλειονότητας των ελαιοπαραγωγών από τις άμεσες ενισχύσεις με τη νέα ΚΑΠ, επιβεβαιώνονται συνεχώς. Σύμφωνα με δημοσιεύματα Αγροτικών ΜΜΕ ( Agrenda 1.8.21) το «εθνικό στρατηγικό σχέδιο», που πρόκειται να υποβληθεί (ή έχει ήδη υποβληθεί) στην Ε.Ε., θα προβλέπει και πάλι τις τρεις «αγρονομικές περιφέρειες» που ίσχυαν μέχρι σήμερα, με συνολικό προϋπολογισμό μειωμένο κατά 51% και με στόχους σύγκλισης που μειώνουν τις ανά στρέμμα ενισχύσεις σχεδόν στο μισό των ήδη χαμηλών της τρέχουσας ΚΑΠ (Πιν.1.)
Οπως προκύπτει από επίσημες ανακοινώσεις αλλά και από όσα δημοσιεύονται σχετικά με τις σκέψεις που γίνονται κεντρικά για τον νέο εθνικό στρατηγικό σχεδιασμό, σε ένα υψηλό ποσοστό, πάνω από 50% των ελαιοπαραγωγών θα αφαιρεθούν τελείως οι επιδοτήσεις, ενώ και στους υπόλοιπους θα καταλήξουν στα 28,5€/στρ (Πιν.1).
Και αυτό γιατί, ως φαίνεται, τα κριτήρια της περικοπής όσων οι συνολικές ενισχύσεις είναι χαμηλότερες από 250€, όχι μόνο θα συνεχιστούν, άλλα και θα επαυξηθούν.
Και από την άλλη πλευρά, σύμφωνα με δημοσιεύματα (Agrenda 1.8.21) που επικαλούνται ασφαλείς πηγές του ΥπΑΑΤ, οι ελαιοπαραγωγοί με εκτάσεις μικρότερες από 10 στρ. δεν θα δικαιούνται ούτε την περίφημη αναδιανεμητική πριμοδότηση, της οποίας ο μέσος όρος διαμορφώνεται σε 15 ευρώ/στρ.
Ετσι, οι ελαιοπαραγωγοί αυτοί, θα δικαιούνται μόνο τη βασική ενίσχυση, η οποία για την Αγρονομική Περιφέρεια «Δενδρώδεις», καθορίζεται σε 28,5 €/στρ. (Πιν.1) και για να συγκεντρώσουν τα 250€, θα πρέπει να έχουν τουλάχιστον 9 στρ.!
Αρα, οι ελαιοπαραγωγοί που έχουν κάτω από 10 στρέμματα ελαιώνες, τελικά θα τεθούν εκτός επιδοτήσεων! Και στην Κρήτη, ειδικά, όπου η μέση έκταση ελαιώνων ανά παραγωγό είναι μόλις 11 στρ., το ποσοστό όσων θα τεθούν εκτός επιδοτήσεων, ίσως υπερβαίνει το 70%.
Με αυτόν τον τρόπο, δυστυχώς, οι ελαιώνες, που αποτελούν τη μόνη καλλιέργεια που καλύπτει από μόνη της όλους τους στόχους της περίφημης περιβαλλοντικής και οικολογικής πολιτικής της Ε.Ε., αντί να προστατευτούν, φαίνεται ότι θυσιάζονται!
Προτάσεις ΣΕΔΗΚ για νέα ελαιοκομική στρατηγική
Υπενθυμίζεται ότι ο ΣΕΔΗΚ με την ευκαιρία της νέας ΚΑΠ και των στρατηγικών «από το χωράφι στο τραπέζι» και «βιοποικιλότητα», με υπόμνημα του, έχει εισηγηθεί η χώρα μας να χαράξει μια θαρραλέα «ελληνική ελαιοκομική στρατηγική», η οποία θα πρέπει να περιλαμβάνει τουλάχιστον τα εξής:
1. Ένταξη της Ελαιοκαλλιέργειας σε χωριστή ειδική «αγρονομική περιφέρεια». Οι ελαιώνες έχουν φυτικό κεφάλαιο πολλαπλάσιας αξίας του εδάφους και δεν μπορούν να συγκρίνονται με άλλες δενδρώδεις καλλιέργειες, ασκεπείς εκτάσεις ή βοσκότοπους! Η Ισπανία καθιερώνει 20 αγρονομικές περιφέρειες
2. Οι Παραδοσιακοί ελαιώνες έχουν υψηλή περιβαλλοντική αξία και πρεπει να προστατευτούν με ένταξη τους στις συνδεδεμένες ή στα βιολογικά συστήματα που προβλέπει η ΚΑΠ, όπως θα κάνει και η Ισπανία.
3. Οι μικροί ελαιοπαραγωγοί πρεπει να υπαχθούν στα μέτρα των ενισχύσεων των 1.250€, που προτείνονται για μικρούς παραγωγούς.
Σε θερινές διακοπές η αγορά ελαιολάδου!
■ Κάμψη προσφοράς άλλα και ζήτησης εν αναμονή των εξελίξεων της νέας σοδειάς
Η περιορισμένη διαθεσιμότητα προϊόντος σε όλες τις χώρες άλλα και η κάμψη της εμπορικής δραστηριότητας λόγω θερινών διακοπών, προσδίδουν μια εικόνα ηρεμίας στην αγορά ελαιολάδου σε διεθνές άλλα και εθνικό επίπεδο.
Ετσι, σύμφωνα με το Δελτίο τιμών του ΣΕΔΗΚ της 3ης Αυγούστου 2021:
Στην Ελλάδα, οι υψηλότερες τιμές για λάδια οξύτητας 0,3ο παρέμειναν στα 3,20 €/kg στην Κρήτη, ενώ μειώθηκαν στα 3,50€/kg στην Πελοπόννησο.
Στην Ισπανία οι τιμές για τα έξτρα παρθένα μειώθηκαν στα 3,50€/kg οι μέγιστες και στα 3,07€/kg οι ελάχιστες, ενώ στην Ιταλία μέγιστες και ελάχιστες παρέμειναν στα ίδια επίπεδα 4,50€/kg και 4,10€/kg αντίστοιχα.
Αναλυτικότερα οι τιμές σε Ελλάδα, Ισπανία, Ιταλία, Κύπρο και Τυνησία, όπως και οι τιμές των πρόσφατων διαγωνισμών, φαίνονται στο Δελτίο τιμών της 3ης Αυγούστου 2021 του ΣΕΔΗΚ www.sedik.gr
Μειωμένη η ερχόμενη παραγωγή σε Ισπανία και Ελλάδα
■ Ενώ ξηρασία και καύσωνες επιδεινώνουν την εξέλιξή της
Εκτιμήσεις για την ερχομένη ελαιοπαραγωγή, οι οποίες ειδικά φέτος καθυστερούν περιέργως από την πλευρά των μεγάλων Βιομηχανιών, άρχισαν να εμφανίζονται σιγά –σιγά από διάφορες Αγροτο-Συνεταιρικές οργανώσεις, επιβεβαιώνοντας τις υποψίες για μειωμένη παραγωγή στην Ισπανία. Πληροφορίες επίσης από διάφορες περιοχές της Ελλάδας συγκλίνουν ότι η ερχόμενη ελαιοπαραγωγή θα είναι χαμηλότερη της μέσης.
Οι προβλέψεις για την Ισπανία
Οι «Αγρό-διατροφικοί Συνεταιρισμοί» της Ισπανίας εκτιμούν ότι η παραγωγή της χώρας για την περίοδο 2021/2022 θα είναι 1.345.000 τόνοι και επομένως θεωρούν ότι θα είναι μειωμένη κατά 3% σε σχέση με την παραγωγή της περσινής περιόδου, η οποία σύμφωνα με τα στοιχεία τους ήταν 1.387.000 τόνοι. Ωστόσο φαίνεται ότι η μείωση θα είναι πολύ μεγαλύτερη, αν συγκριθεί με το ύψος της περσινής παραγωγής που δίδουν τα στοιχεία του Διεθνούς Συμβουλίου Ελαιολάδου, τα οποία την αναφέρουν σε 1.596.000 τόνους.
Παράλληλα η ίδια οργάνωση εξηγεί ότι η ερχόμενη παραγωγή θα εξαρτηθεί από την εξέλιξη του καιρού κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού- φθινοπώρου και εκφράζει την ανησυχία της για την σπανιότητα των βροχών αλλά και τη μείωση των αποθεμάτων νερού άρδευσης. Οι βροχοπτώσεις φέτος στην Ανδαλουσία ήταν κατά 50-75% χαμηλότερες από πέρυσι, χρονιά που ήταν ιδιαίτερα ξηρή, αλλά και τα αποθέματα αρδευτικού νερού είναι αρκετά μειωμένα, με συνέπεια οι χορηγήσεις για άρδευση να μειωθούν στο μισό από τις συνήθεις.
Οι προβλέψεις για την Ελλάδα
Αλλά και στην Ελλάδα, παρα το ότι, ως συνήθως, δεν υπάρχουν επίσημες ανακοινώσεις, από πληροφορίες από διάφορες περιοχές της χώρας, εκτιμαται ότι η ερχόμενη ελαιοπαραγωγή θα είναι αρκετά χαμηλή και δύσκολα θα φτάσει τους 200.000 τόνους.
Στην Κρήτη, όπως είναι γνωστό, η τρέχουσα παραγωγή – που εξελίχθηκε ανομοιόμορφα από πλευράς πρωιμότητας και γεωγραφικής κατανομής – ποσοτικά μάλλον θα είναι χαμηλότερη του μέσου όρου και δύσκολα φαίνεται να φτάσει στους 70.000 τόνους.
Ομως και στις άλλες ελαιοπαραγωγικές περιοχές της χώρας, σύμφωνα με πληροφορίες τοπικών παραγόντων και αναφορές σε ΜΜΕ (Ύπαιθρος 30.07.2021), η κατάσταση δεν φαίνεται καλύτερη. Αρκετά μειωμένη εκτιμάται η παραγωγή ελαιολάδου σε πολλές περιοχές της Πελοποννήσου άλλα και η παραγωγή βρώσιμων ελιών σε Αγρίνιο, Φωκίδα, Άμφισσα, Αν. Μακεδονία, Χαλκιδική, Θράκη κ.α.
