Mία Μικρή “Δήλο” της Κρήτης μπορεί να αποτελέσει η αρχαία “Λισσός” αν γίνουν οι αναγκαίες ανασκαφές. Αυτό τόνισε μεταξύ άλλων ο κ. Λευτέρης Πλάτων καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, μέλος του ΚΑΣ και γιος του Νικόλαου Πλάτων, του αρχαιολόγου που έκανε τις ανασκαφές στη Λισό στα τέλη της δεκαετίας του ’50 και στη συνέχεια ανακάλυψε το μινωικό ανάκτορο της Ζάκρου στο Λασίθι.
Στην ημερίδα της ΙΛΑΕΚ, του Συλλόγου Επιστημόνων Σελίνου και του Δήμου Καντάνου- Σελίνου το πρωί της Κυριακής στη Σούγια έγιναν πολύ σημαντικές εισηγήσεις με βασικό άξονα τη Λισό αλλά και γενικότερα την περιοχή του Ανατολικό Σελίνου.
Εμφανώς συγκινημένος ο κ. Λ. Πλάτων μίλησε με θερμά λόγια για την περιοχή, παρουσίασε σημαντικό υλικό από το αρχείο του πατέρα του, τόσο από την ανασκαφή όσο και από τις συναναστροφές τους με τους Σελινιώτες. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόλις τελείωσε την ομιλία του τον χαιρέτησαν ηλικιωμένοι που είχαν δουλέψει δίπλα στον πατέρα του στις ανασκαφές.
«Εδώ ο πατέρας μου έδωσε κάτι από την ψυχή του πριν από 60 χρόνια. Μου είχε διηγηθεί πολλές ιστορίες από τη Λισό καθώς ήταν κάτι που τον είχε σημαδέψει στην αρχαιολογική του πορεία. Η Λισός ήταν από τα μέρη που πραγματικά είχε να μου διηγηθεί πολλά πράγματα και είμαι συγκινημένος που γύρισα στο χώρο αυτό» τόνισε ο κ. Πλάτων.
“ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΘΗΣΑΥΡΟΣ”
Για τις αρχαίες πόλεις του Σελίνου ο κ. Πλάτων επισήμανε πως είναι πολύ γνωστές αλλά ελάχιστα ερευνημένες. «Υπάρχει πεδίο μεγάλης έρευνας. Όλες αυτές οι έρευνες προϋποθέτουν πολλά χρήματα και πολύ κόπο και χρόνο και δεν είναι πάντα εύκολο γιατί γνωρίζεται ότι η Κρήτη ειδικά και η όλη η Ελλάδα κρύβουν πολλές αρχαιότητες που πρέπει να συντηρηθούν και να αναδειχθούν. Η Λισός είναι μια περίπτωση που έχει και μέλλον γιατί δεν θεωρείται εξαντλημένη η ανασκαφή. Ο πατέρας μου έσκαψε ένα μέρος, το “Ασκληπιείο” και τον περιβάλλοντα χώρο ,αλλά εκεί βρίσκεται μια ολόκληρη πολιτεία. Μπορεί να γίνει μια ανασκαφή και να έχουμε μια ας πούμε Δήλο της Κρήτης! Είναι πολύ σημαντικό μέρος αλλά και πολύ δύσκολες οι συνθήκες» τόνισε ο αρχαιολόγος δηλώνοντας την πίστη του ότι η αρχαία Λισός μπορεί να γίνει πιο βατή και πιο επισκέψιμη για τον κόσμο ώστε να αποδώσει και κάποια οφέλη. «Όλα αυτά πρέπει να τα συζητήσουμε σοβαρά με τους φορείς και το δήμαρχο που είναι πολύ θετικός και την τοπική αρχαιολογία » είπε ο κ. Πλάτων.
Αναφορικά με τις άλλες αρχαίες πόλεις του Σελίνου (Έλυρος, Ποικιλασσός, Τάρρα, Υρτακίνα) σημείωσε πως θα πρέπει να γίνουν πρώτα οι αναγκαίες απαλλοτριώσεις. «Σήμερα οι συνθήκες δύσκολες και οι απαλλοτριώσεις πολύ δαπανηρές. Παλαιότερα ήταν πολύ πιο εύκολο να γίνει αυτό καθώς η γη δεν είχε την αξία που είχε σήμερα, όμως τότε δεν υπήρχε πρόβλεψη και κάποιο σχέδιο. Φανταστείτε ότι την εποχή που έκανε ο πατέρας μου την ανασκαφή ( 1957-1960) υπήρχαν δύο αρχαιολόγοι σε όλη την Κρήτη!».
ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ
«Έχουμε ολοκληρώσει τη μελέτη για την ανάδειξη της Λισού ως αρχαίας πόλη, που είναι μια σημαντικής κλίμακας μελέτη και ένα σημαντικό έργο που αυτή τη στιγμή βρίσκεται στο Υπουργείο Πολιτισμού για έγκριση από το ΚΑΣ και στη συνέχεια θα έλθει στην Περιφέρεια για να χρηματοδοτήσει το έργο» ανάφερε ο αντιπεριφερειάρχης Ανάπτυξης κ. Δημήτρης Μιχελογιάννης.
Παράλληλα η Περιφέρεια εργάζεται σε μια δεύτερη μελέτη για μια περιηγητική πολιτιστική διαδρομή στα χνάρια του “Κοινού των Ορέων” της Ομοσπονδίας αρχαίων Κρητικών Πόλεων.
«Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο πακέτο-πρόταση ταυτισμένο με το DNA της περιοχής που είναι η προσέλκυση επισκεπτών με ενδιαφέροντα κοντά στον πολιτισμό» τόνισε ο κ. Μιχελογιάννης.
Αναφορικά με τις εργασίες που προβλέπεται να γίνουν για την ανάδειξη της Λισού ο αντιδήμαρχος Καντάνου-Σελίνου κ. Μ. Μπικάκης ανάφερε πως προβλέπεται «η διαμόρφωση του χώρου ώστε να είναι πιο φιλικός για τον επισκέπτη, ο καθαρισμός, η τοποθέτηση νέων πινακίδων, η βελτίωση της πρόσβασης στον αρχαιολογικό χώρο και μια σειρά από έργα βελτίωσης της επισκεψιμότητας.»
Ιαματική πηγή – Ανανεώσιμος φυσικός ορυκτός πόρος!
Μια από τις πολύ ενδιαφέρουσες εισηγήσεις ήταν και αυτή του καθηγητή του Πολυτεχνείου Κρήτης και Κοσμήτορα της Σχολής Μηχανικών Ορυκτών Πόρων κ. Μανούτσογλου.
«Η πηγή είναι ένας ανανεώσιμος φυσικός ορυκτός πόρος (που αποτελεί ένα από τα πολλά αντικείμενα μελέτης της Σχολής μας, πέραν των ενεργειακών, των βιομηχανικών και των μεταλλευτικών γενικότερα ορυκτών πόρων). Αν και μπορεί να αναδείξει όχι μόνο τον αρχαιολογικό χώρο αλλά ολόκληρη την περιοχή μένει παραμελημένος, για να μην πω παραγκωνισμένος. Η πηγή που τροφοδοτούσε για εκατοντάδες χρόνια με το θεραπευτικό νερό της την ιερή κρήνη του Ασκληπιείου, προσφέροντας με τον τρόπο της ανακούφιση σε παθόντες και ασθενείς, συνεχίζει την αέναη πορεία της και ξεδιψά τους επισκέπτες του χώρου που ανύποπτοι απολαμβάνουν το νερό μιας παραδοσιακά ελαφρώς θερμής ιαματικής πηγής, πλούσιας σε ασβέστιο, μαγνήσιο, διαττανθρακικές ρίζες αλλά και ανόργανα ιχνοστοιχεία όπως φθόριο, σίδηρο, ψευδάργυρο, στρόντιο κ.α. Για τρίτη συνεχή χρονιά, όπως φάνηκε και από τις πρώτες αναλύσεις, το νερό της πηγής είναι τύπου “Ca-Mg-HCΟ3” (ασβεστομαγνησιούχο – οξυανθρακικό).
Οι μελέτες της τελευταίας χρονιάς έδειξαν ότι ο υδροφόρος που τροφοδοτεί την πηγή βρίσκεται εντός των μεσαίου πάχους αλλουβιακών ριπιδίων Μειοκαινικής ηλικίας που δομούν την περιοχή και σχηματίζεται εντός των υδροπερατών κροκαλοπαγών που υπέρκεινται των μαργαϊκών στρωμάτων εντός των ιδίων ριπιδίων. Τα κανονικά ρήγματα που έχουν κατακερματίσει το σύνολο των πετρωμάτων του Νεογενούς στην περιοχή οδήγησαν μέσω ταυτόχρονης δράσης συζυγών αντιθετικών ρηγμάτων σε περιστροφή και αλλαγή διεύθυνσης κλίσης των υδροφόρων στρωμάτων από τα νότια προς τα βόρεια δυτικά. Αυτή η χωρική θέση της υπόγειας υδροφορίας οδήγησε στην αποφόρτισή της από την πηγή.
Πριν 80 χρόνια καταγράφηκαν οι ιαματικές πηγές της Ελλάδος, 101 εκ των οποίων αναγνωρίστηκαν στην Κρήτη. Ειδική μνεία σε αυτήν την πρώτη συστηματική καταγραφή έγινε στην πηγή του αρχαίου Ασκληπιείου στην αρχαία Λεβήνα. Νεώτερες έρευνες έφεραν στο φως και ένα δεύτερο αρχαίο θεραπευτικό κέντρο της Κρήτης, στην Λισό. Για πολλές δεκαετίες δεν έγινε καμία προσπάθεια συστηματικής ανάλυσης των υδάτων των Ασκληπιείων αυτών. Στο Πολυτεχνείο Κρήτης, στην Σχολή Μηχανικών Ορυκτών Πόρων, συνεπικουρούμενη από το έντονο ενδιαφέρον πολλών προπτυχιακών και μεταπτυχιακών φοιτητών, έχει εκκινήσει η έρευνα και θα συνεχίσει δυναμικά όχι μόνο προς στην κατεύθυνση της ανάλυσης και παρακολούθησης της ποιότητας των υδάτων των παραδοσιακά ιαματικών πηγών, αλλά κάνοντας ένα επιπρόσθετο επιστημονικό βήμα θα προσπαθήσει να ερμηνεύσει την δημιουργία των υδροφορέων τους και να συσχετίσει την πληθώρα των γεωλογικών και υδροχημικών τους παραμέτρων.»
