Γράφει ο ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΑΛΑΪΤΖΟΓΛΟΥ
stcloris@yahoo.com)
Η ΠΡΩΤΟΦΑΝΗΣ ´ελληνική´ κρίση που πλήττει θεσμούς,
αξίες, οικονομία, έχει και τα… καλά της! Ενα απ’ αυτά είναι
η στενότερη επαφή των μελών μιας οικογένειας, αλλά κι
η ενίσχυση της αλληλεγγύης των ανθρώπων…
ΣΕ «εμπόλεμους καιρούς» κάθε είδους συμμαχία είναι επιθυμητή, ίσως και αναγκαία… Ο σαρωτικός άνεμος που λυσσομανάει γύρω στροβιλίζοντάς μας ως αδύναμα πλάσματα, μας ωθεί στο να επιζητούμε κοντινά ισχυρά αντερείσματα.
Η ΜΗΤΕΡΑ και το σπίτι είναι τα πιο σταθερά καταφύγια για τα παιδιά. Συναποτελούν δυο έννοιες που ταυτίζονται: το καινούργιο φρεσκοπλυμένο και σιδερωμένο ρούχο, το τρυφερό φιλί στο μάγουλο, η θαλπωρή του σπιτιού και του δωματίου, το ζεστό φαγητό, οι έξτρα λιχουδιές της κουζίνας με τις μεθυστικές μυρουδιές, το αιώνιο χαμόγελο παρά τα προβλήματα…, είναι απολαύσεις που κάθε παιδί θέλει πάντα να αισθάνεται κοντά στη μάνα. Όσο μεγάλη κι αν είναι αυτή, οποιαδήποτε ηλικία κι αν έχει το παιδί…
ΣΥΜΠΛΕΟΥΝ, βέβαια μαζί, και οι ανούσιες πολλές φορές -στερεότυπες για την Ελληνίδα Μάνα- συστάσεις της: «Να προσέχετε, εκεί που πάτε…», «Πάρε τη ζακέτα σου, μη κρυώσεις…», «Μη ξημεροβραδιαστείς, όπως χθες…», «Πρόσεχε τα μικρά, να μην αρρωστήσουν…» κ.ά., που όμως αποτελούν μια ιδιότυπη και «ιερή» παρακαταθήκη. Ανεξίτηλες και ιδιότυπες πινελιές, η τρυφερότητα, αλλά και το αγχώδες της Ελληνίδας Μητέρας.
ΕΔΩ που τα λέμε, δεν αποτελεί, άραγε, η μητέρα σε κάθε σπίτι το αλεξικέραυνο του θυμού ή τον «σάκο του μποξ» των ξεσπασμάτων μας…, αλλά και τον «πίθο των Δαναΐδων» των απαιτήσεών μας; Από την άλλη, δεν γίνεται η ίδια ο αποδέκτης των μυστικών και των προβλημάτων που μας βασανίζουν για μερόνυχτα; Αυτή δεν ανοίγει φαρδιά – πλατιά την αγκαλιά της να μας δεχτεί, όταν, καταδιωγμένα πουλιά από την καταιγίδα των απογοητεύσεων της ζωής, τρέχουμε σιμά της επιζητώντας παρηγοριά, χάδι ή «ορμήνεια»;
ΟΙ ΠΑΤΕΡΑΔΕΣ, είναι φορές που στέκονται άβουλοι κι αμήχανοι μπροστά σε προβλήματα υγείας ή σχέσεων σε μια οικογένεια… Λέγεται πως ο Θεός έφτιαξε τη μητέρα, για να ζητήσει έμμεσα συγγνώμη για την ασχήμια του κόσμου! Δεν ξέρω πόση αλήθεια κρύβει αυτή η σκέψη, αυτό όμως που ξέρω είναι ότι οι λέξεις «μητέρα, μαμά, μάνα, μανούλα» είναι οι πολυτιμότερες και βαρύτερες στα λεξικά -μετά την αγάπη. Λέξεις πολυαγαπημένες για ποιητές και δημιουργούς, όπως:
Αγιογραφία της μάνας που αντιπροσωπεύει τα πάντα:
«Mαυροντυμένη, μαυρομαντηλούσα
και τα μάτια σου αστείρευτα κλαμένα.
Παρθένα, Mεγαλόχαρη Eλεούσα,
ήσουν για μένα.
Mάνα, Πατέρας, Φίλος, τριπλή χάρη.
Kαι στις βαριές δουλειές τρίζαν τα χέρια.
Xήρα δουλεύτρα, κάτου απ’ το λυχνάρι,
στα κρύα νυχτέρια.
Ήταν βοριάς στη στέγη, που βογκούσε
κι ήταν η Ερμιά, που αλύχταγε στην πόρτα.
Mα, μέσα ο Θεός της φτώχειας μας βλογούσε
τα λίγα χόρτα.
Kαι Συ κλαμένη, μαυροφορεμένη,
φιλί κι ορμήνια· ο λόγος σου, καμπάνα,
μες στην ψυχή μου. Ανάσταση σημαίνει·
Γλυκιά μου Mάνα…» (1)
Μάνα, η πανταχού παρούσα, και «μετά»:
«Δεν είναι τίποτα στο σπίτι, Μάνα μου/ να μη Σε φέρνει ολάκερη στη σκέψη,
-και μήτε τίποτα στη ζωή μου, Μάνα μου/ που να μη τόχεις κάπως σημαδέψει.
Κι ούτε που κάνω βήμα, τώρα, Μάνα μου,/ χωρίς οι λογισμοί Σου να με ζώσουν
καθώς αγγίζω ή αντικρύζω, Μάνα μου/ το καθετί που μεταχειριζόσουν.
Κι όχι το καθετί, μονάχα, Μάνα μου,/ δικό Σου, είναι μονάκριβο για μένα,
μα ως και τα μέρη, που περνούσες, /Μάνα μου, κι εκείνα τα θαρρώ σαν αγιασμένα.
Κι όχι τα μέρη εκείνα, μόνο Μάνα μου,/ κάτι, για μένα, έχουν του παραδείσου,
-μα ως και τον ίδιο τον εαυτό μου, Μάνα μου,/ τον αγαπώ, γιατί ήτανε παιδί Σου…» (2)
***
ΒΕΒΑΙΑ, η σημερινή Ελληνίδα μητέρα δεν είναι πάντα η «μυθοποιημένη» μάνα της λογοτεχνίας. Σε μια εποχή που τα πάντα μας περισφίγγουν κάνοντάς μας να χάνουμε τον εαυτό μας, επόμενο είναι η Ελληνίδα μάνα να…
– παραμένει υπερπροστατευτική, αγχώδης και καταπιεστική έχοντας την έγνοια της ανατροφής και της αποκατάστασης των παιδιών της,
– θέλει να έχει τον πρώτο και -μερικές φορές- τον τελευταίο λόγο στην οργάνωση της ζωής στο σπίτι, αλλά και στη ζωή των παιδιών της (3),
– ανησυχεί υπερβολικά για την ψυχοσωματική υγεία των παιδιών της, ακόμη κι όταν παντρευτούν ή απομακρυνθούν από το σπίτι…
Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ Ελληνίδα μάνα, χωρίς να είναι απόλυτο αυτό, μπορεί να μην ομοιοκαταληκτεί με τη λέξη «φουκαριάρα», αλλά σίγουρα ταιριάζει με τη λέξη «πλάνα» (της διαφήμισης)… Και, μάλιστα, όπως η ίδια τα σχεδιάζει, επειδή πιστεύει ότι η επέμβασή της γίνεται για το καλό των άλλων! Αγνοώντας ίσως ότι αυτό που εμείς νομίζουμε καλό για τα παιδιά μας, ίσως να είναι μαρτύριο γι αυτά.
ΟΜΩΣ, αγιοποιημένη ή απομυθοποιημένη, ένα είναι σίγουρο: μάνα -στον κόσμο όλο- είναι μόνο μία…
ΣΗΜΕΙΩΣEIΣ:
-(1) Κυριαζής Αθανάσιος (1887-1950), Γλυκιά μου Μάνα, «Zωή και μοίρα», 1932.
-(2) Λαπαθιώτης Ναπολέων (1888–1944), «Δάκρυα». Στ. Ξεφλούδας (επιμ.), Νιρβάνας, Χρηστομάνος, Ροδοκανάκης και άλλοι. Βασική Βιβλιοθήκη, 30. «Αετός» Α.Ε., 1953. 359.
-(3) Να, και μια επιλεκτική (διαδικτυακή) εικόνα της Ελληνίδας μάνας του 2011:
«Χτυπάει το τηλέφωνο. Το σηκώνει η μάνα. Διαμείβεται η παρακάτω στιχομυθία μάνας και κόρης, που ανάγεται στη σφαίρα του παραλόγου:
Μάνα: «-…Ναι;
Κόρη: «-Γεια σου Μαμά. Μπορείς να μου κρατήσεις τα παιδιά απόψε;
Μάνα: «-Θα βγεις;
Κόρη: «-Ναι.
Μάνα: «-Με ποιον;
Κόρη: «-Μ΄ ένα φίλο.
Μάνα: «-Ειλικρινά δε μπορώ να καταλάβω γιατί άφησες τον άντρα σου. Τόσο καλό παιδί!
Κόρη: «-Δεν τον άφησα, ΑΥΤΟΣ με άφησε!
Μάνα: «-Τον άφησες να σ’ αφήσει, και τώρα βγαίνεις έξω με τον καθένα.
Κόρη: «-Δε βγαίνω με τον καθένα… Μπορώ να σου φέρω τα παιδιά;
Μάνα: «-Εγώ δε σ΄ άφησα ποτέ για να βγω έξω με κανένα, παρά μόνο με τον πατέρα σου.
Κόρη: «-Ναι, αλλά έκανες ένα σωρό πράγματα που δεν τα κάνω εγώ.
Μάνα: «-Τι υπονοείς;
Κόρη: «-Τίποτα… Θέλω απλά να μου πεις, μπορείς να κρατήσεις τα παιδιά απόψε;
Μάνα: «-Θα περάσεις τη νύχτα μαζί του; Τι θα πει ο άντρας σου άμα το μάθει;
Κόρη: «-Ο ΠΡΩΗΝ άντρας μου εννοείς! Δε νομίζω πως θα τον νοιάξει. Από τότε που έφυγε από το σπίτι, αμφιβάλλω αν κοιμήθηκε ποτέ μόνος!
Μάνα: «-Άρα λοιπόν, θα κοιμηθείς στο σπίτι αυτουνού του χαμένου;
Κόρη: «-Δεν είναι χαμένος!
Μάνα: «-Όποιος άντρας βγαίνει με μια χωρισμένη με παιδιά είναι χαμένος και παράσιτο!
Κόρη: «-Κοίτα, δε θα το συζητήσω… Να τα φέρω τα παιδιά ή όχι;
Μάνα: «-Άμοιρα παιδάκια μου, με τέτοια μάνα!
Κόρη: «-Τι εννοείς, με ΤΕΤΟΙΑ μάνα;
Μάνα: «-Χωρίς σταθερότητα… Εμ, γι΄ αυτό έφυγε ο άντρας σου!
Κόρη: «-Μα… ακούς τι λες; Είσαι απαράδεκτη! Δε ντρέπεσαι!
Μάνα: «-Μη μου φωνάζεις εμένα! Πάω στοίχημα ότι κι αυτουνού του χαμένου έτσι του φωνάζεις!
Κόρη: «-Μπα, τώρα ανησυχείς για τον χαμένο;
Μάνα: «-Ααα, βλέπεις που το παραδέχεσαι πως είναι χαμένος; Το ήξερα εγώ!
Κόρη: «-Μαμά…, κλείνω!
Μάνα: «-Κάτσε παιδί μου! Μη κλείνεις! Τι ώρα θα μου φέρεις τα παιδιά;
Κόρη: «-Ούτε θα σου τα φέρω, ούτε θα βγω έτσι που μ’ έσκασες!
(Κι ο επίλογος:)
Ελληνίδα Μάνα: «-Μα βρε παιδάκι μου, μια κουβέντα είπαμε… Άμα δε βγαίνεις πότε-πότε έξω, πώς θα γνωρίσεις κανένα καλό παιδί; (!)».
