Αν ο ύπνος σας δεν είναι αρκετός, παρηγορηθείτε δεν είσαστε οι μόνοι.
Scientific American Mind,
Οκτώβριος 2016
Δυσκολίες στον ύπνο έχουν πολλές ομάδες του πληθυσμού, άτομα που δουλεύουν βάρδιες, όσοι πάσχουν από άπνοια, οι ταξιδιώτες και πάνω από όλους ο γυναικείος πληθυσμός. Την ερχόμενη εβδομάδα ένα σχετικό πρόβλημα με τον ύπνο θα έχουμε πολλοί. Η αιτία; Η αλλαγή της ώρας θα αναστατώσει το βιολογικό μας ρολόι. Κάποιοι δεν θα κοιμούνται νωρίς, κι άλλοι δεν θα ξυπνάνε στην ώρα τους. Μια ανατροπή στις φάσεις του ύπνου μας που θα διαρκέσει λίγες μέρες. Πιο ευάλωτοι σε αυτή την ανατροπή είναι οι μαθητές για τους οποίους η καλή ποιότητα του ύπνου είναι απαραίτητη, όπως αναφέρω πιο κάτω. Επιπλέον, στο σημερινό σημείωμα παραθέτω στοιχεία ερευνών που αφορούν τις συνήθειές μας στον ύπνο, γιατί κινδυνεύουν οι γυναίκες, τις συνήθειες ύπνου σε παγκόσμια κλίμακα και δεν κοιμόμαστε καλά στις διακοπές μας.
Οι κίνδυνοι για τις άυπνες γυναίκες
Από υποχρεωτική αγρυπνία πάσχει ένα μεγάλο μέρος του γυναικείου πληθυσμού, ένα γεγονός που διέφευγε της προσοχής των επιστημόνων. Πρόσφατα ευρήματα δημοσιευμένα στο Proceedings of the National Academy of Sciences, U.S.A. δείχνουν ότι γυναίκες στην εφηβεία, στην εμμηνόπαυση και στην εγκυμοσύνη έχουν υψηλό κίνδυνο αϋπνίας.
Το αποτέλεσμα είναι γυναίκες που δουλεύουν πολλές ώρες και κοιμούνται ελάχιστα να κινδυνεύουν από ατυχήματα.
Επίσης, έχουν χαμηλές επιδόσεις αν συμμετέχουν σε εξετάσεις. Το ίδιο συμβαίνει με έφηβες που πάσχουν από αϋπνίες, οι επιδόσεις τους στα τεστ είναι χαμηλότερες από αυτές των αγοριών συνομήλικων τους.
Προσοχή στους μαθητές
Θυμίζω ότι η πιο σημαντική από τις φάσεις του ύπνου μας, που επαναλαμβάνεται μερικές φορές κάθε βράδυ, είναι αυτή των ονείρων ή του ελαφρού ύπνου. Η φάση αυτή λέγεται και REM (Rapid eye movements), δηλαδή είναι η φάση κατά την οποία γίνονται ταχείες κινήσεις των ματιών μας ενώ κοιμόμαστε. Αυτό που δεν είναι ευρύτερα γνωστό, είναι ότι η περίοδος του ελαφρού ύπνου αυξάνει αν την προηγούμενη ημέρα έχουμε εκτεθεί σε πολλές παραστάσεις ή πολύπλοκες πληροφορίες.
Θυμόμαστε ότι κατά τη διάρκεια των περιόδων του ελαφρού ύπνου γίνεται ένα είδος νοητικού ξεσκαρταρίσματος. Ο εγκέφαλός μας αποφασίζει ποιες πληροφορίες που αποκτήθηκαν την προηγούμενη μέρα θα διατηρηθούν και ποιες θα διαγραφούν. Η συχνότητα των περιόδων REM προσδιορίζει την ποιότητα του ύπνου των μαθητών.
Με την αλλαγή της ώρας, κάποιοι μαθητές θα καθυστερήσουν να προσαρμόσουν τον ύπνο τους. Αν το πρόβλημα συνεχιστεί πάνω από μια εβδομάδα συμβουλευτείτε τον παιδίατρο σας.
Σε άλλα κρεβάτια…
Ποια είναι η εμπειρία σας όταν κοιμάστε σε άλλο κρεβάτι; Αν δυσκολεύεστε να αποκοιμηθείτε είναι φυσιολογικό. Σε έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Current Biology τον περασμένο Μάιο διαπιστώθηκε ότι η πρώτη βραδιά σε άγνωστο περιβάλλον προκαλεί αναστάτωση στον εγκέφαλό μας. Αποφασίζει, ο εγκέφαλος μας, να φυλάει βάρδια το ένα ημισφαίριο την πρώτη νύχτα μήπως και συμβεί κάτι αναπάντεχο. Ο,τι ακριβώς κάνουν πολλά θηλαστικά. Στην περίπτωσή μας βάρδια κάνει το αριστερό μας ημισφαίριο. Το ίδιο παθαίνουν κι οι τουρίστες μας το πρώτο βράδυ. Μετά δεν τους αφήνουν οι γκαζοφονιάδες…
Σε παρόμοια κατάσταση βρίσκονται κι όσοι κάνουν τουρισμό του τύπου κάθε βράδυ σε άλλη πόλη.
Ποιοι κοιμούνται περισσότερο;
Ερευνητές του Πανεπιστημίου Michigan εντόπισαν τους υπναράδες και τους άγρυπνους του κόσμου. Στα 128 κράτη που ερευνήθηκαν πρωταθλητές ανακηρύχθηκαν οι Ολλανδοί με μέσο όρο 8.1 ωρών και οι πιο άγρυπνοι οι κάτοικοι της Σιγκαπούρης με μέσο όρο 7.4 ωρών ύπνου. Στον πίνακα εμφανίζονται τα αποτελέσματα των 20 χωρών με τις περισσότερες απαντήσεις.
Ωρα για ξύπνημα
Η τεχνολογία ανακάλυψε μια νέα αγορά, είναι αυτοί που ξυπνούν λάθος ώρα το πρωί. Ηδη πωλείται εφαρμογή για έξυπνα τηλέφωνα από την εταιρία Sleep cycle η οποία καταγράφει τη διάρκεια του ύπνου ενός ατόμου. Καταγράφει επίσης την διάρκεια των φάσεων του ύπνου του. Επειδή αναγνωρίζει πότε κάποιος είναι σε περίοδο ελαφρού ύπνου το πρωί, είναι προγραμματισμένη να σε ξύπνα τότε. Αυτό γίνεται καθώς όπως ισχυρίζονται οι ειδικοί, τότε αισθανόμαστε πιο ξεκούραστοι, παρά αν μας ξυπνήσουν σε περίοδο βαθύ ύπνου.
Συμπερασματικά
• Η ποσότητα κι η ποιότητα του ύπνου μας ορίζεται από το πόσο νωρίς πάμε για ύπνο, κι όχι τι ώρα ξυπνάμε.
• Οι κίνδυνοι τραυματισμού ιδιαίτερα των γυναικών από παρατεταμένη αϋπνία είναι μεγάλοι.
• Μαθητές και φοιτητές που ξενυχτούν, όχι μόνο υστερούν σε όλες τις γνωστικές δοκιμασίες, αλλά έχουν αδυναμία παρακολούθησης μαθημάτων την επόμενη μέρα.
*Συγγραφέας, μέλος της Γ.Σ. της Ελληνικής Επιτροπής της Γιούνισεφ
Πτυχιούχος Ψυχολογίας-Ανάπτυξης Παιδιού, Master Εκπαίδευσης
στην Δια Βίου Μάθηση
Επικοινωνία: polygnosi@gmail.com, 28210-40400 facebook: polygnosi
