Εκδ. ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗ ΔΙΑΚΟΝΙΑ – Α΄ έκδοση 1996
Ο Μητροπολίτης Βρεσθένης Δημήτριος Τρακατέλης κατάγεται από τη Θεσσαλονίκη και είναι πτυχιούχος της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και διδάκτωρ του ιδίου πανεπιστημίου. Επιπλέον είναι διδάκτωρ της φιλοσοφίας, μετά διακρίσεων των Πανεπιστημίων, Harvard, μετά από εξαετείς σπουδές στον κλάδο της Καινής Διαθήκης και των Χριστιανικών σπουδών, στο ίδιο πανεπιστήμιο. Εξελέγη επίσκοπος Βρεσθένης το 1967, ως βοηθός του αρχιεπίσκοπου Αθηνών.
Το 1991 ανυψώθηκε σε Μητροπολίτη Βρεσθένης.
ΔΙΔΑΞΕ ΔΕΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΩΣ ΔΙΑΚΕΚΡΙΜΕΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΣΤΟ Harvard
Κατά τη δεκαετία 1983-1993 εδίδαξε υπό τον τίτλο του διακεκριμένου καθηγητή του Πανεπιστημίου Harvard. Μετά εξαετείς εξειδικευμένες σπουδές στον κλάδο της Καινής διαθήκης και των Χριστιανικών πηγών του ιδίου Πανεπιστημίου, στην Πανεπιστημιακή Θεολογική Σχολή του Τιμίου Σταυρού της Βοστώνης.
Ακόμα όμως δίδαξε και ως επισκέπτης καθηγητής της Καινής διαθήκης του Πανεπιστημίου Harvard, εδημοσίευσε πολλά βιβλία και άρθρα επιστημονικού και εποικοδομητικού χαρακτήρος τόσο στην Ελληνική όσο και στην αγγλική.
Για να αποκαλύψει στον άνθρωπο τον θαυμαστό μοναδικό και υπέροχο κόσμο του λόγου του θεού.
Ένα κόσμο απέραντο και πολύπλοκο, που δεν προσεγγίζεται εύκολα και πρόχειρα. Γιατί στην εξερεύνησή του και στην αφύπνισή του χρειάζονται οδηγοί, διδάσκαλοι εμπνεόμενοι από το πνεύμα του Θεού…
ΕΝΑ ΥΠΕΡΟΧΟ ΕΡΓΟ ΣΗΜΕΡΑ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ
Μερικές πλευρές αυτού του υπέροχου έργου των πατέρων προσπαθεί να μας πει το βιβλίο που παρουσιάζουμε σήμερα με τον τίτλο:
ΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ ΕΡΜΗΝΕΥΟΥΝ
Απόψεις πατερικές
Βιβλικής ερμηνείας
Που είναι αφιερωμένο στην Ελληνική Ορθόδοξη Θεολογική Σχολή του Τιμίου Σταυρού της Βοστώνης.
Το σπουδαίο έργο οι πατέρες ερμηνεύουν απόψεις «Πατερικής Βιβλικής Ερμηνείας» περιλαμβάνει τις εξής 6 ενότητες:
ΜΕΛΕΤΗ (1): ΛΟΓΟΣ ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΣ
ΤΟ ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΤΟΥ ΙΠΟΛΥΤΟΥ ΣΤΟΝ ΠΡΟΦΗΤΗ ΔΑΝΙΗΛ … ΩΣ ΛΟΓΟ ΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟ
ΜΕΛΕΤΗ (2) Η ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ, Η ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣ ΦΩΚΑΙΟΥΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗ
Η ΘΕΟΓΝΩΣΙΑ ΣΤΟΝ ΙΓΝΑΤΙΟ ΑΝΤΙΟΧΕΙΑΣ
Μελέτη (3)
ΜΙΑ ΣΥΝΘΕΣΗ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΔΟΣΕΩΝ
ΤΟ ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΤΟΥ ΘΕΟΔΩΡΗΤΟΥ ΣΤΟΝ ΗΣΑΪΑ
ΜΕΛΕΤΗ (4): ΘΕΟΓΛΩΣΣΙΑ ΣΤΟΝ ΙΓΝΑΤΙΟ ΑΝΤΙΟΧΕΙΑΣ
ΜΕΛΕΤΗ (5) Ο ΤΡΥΦΩΝ ΤΟΥ ΜΑΡΤΥΡΟΣ ΙΟΥΣΤΙΝΟΥ
Οι θεολογικές επαφές μεταξύ Χριστιανών και Ιουδαίων…. Οι κατηγορίες εναντίον των Χριστιανών….
ΜΕΛΕΤΗ (6) ΔΥΝΑΜΙΣ ΕΝΑΣΘΕΝΕΙΑ: ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΠΕΡΙΚΟΠΗΣ Β΄ ΠΡΟΣ ΚΟΡΙΝΘΟΥΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗΣ.
Εμείς, από τις έξι (6) σπουδαίες μελέτες στο σημερινό κείμενό μας επιλέγουμε να παρουσιάσουμε την τέταρτη μελέτη που είναι για τον Ιγνάτιο Αντιοχείας.
ΑΓΑΠΗ ΚΑΙ ΑΦΙΕΡΩΣΗ ΣΤΟΝ ΔΙΚΟ ΜΑΣ ΤΩΝ ΧΑΝΙΩΤΙΚΩΝ ΝΕΩΝ ΠΑΤΕΡΑ ΙΓΝΑΤΙΟ ΧΑΤΖΗΝΙΚΟΛΑΟΥ
Την οποία με αγάπη αφιερώνουμε στον πολυγραφώτατο και λογιώτατο των Χανιώτικων Νέων Πατέρα Ιγνάτιο Χατζηνικολάου, συγγραφέα 27 βιβλίων, αμέτρητων σπουδαίων κειμένων στα Χανιώτικα Νέα, ιεροκήρυκα και Γ. Λυκειάρχη.
Η τέταρτη αυτή Μελέτη στο βιβλίο του αρχιεπισκόπου του ΧΑΡΒΑΝΤ του Μεγάλου Λόγιου Δημητρίου Τρακατέλη «ΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ ΕΡΜΗΝΕΥΟΥΝ απόψεις Πατερικής Βιβλικής Ερμηνείας» έχει ως εξής, όπως στη μελέτη 4, με τον τίτλο: ΘΕΟΓΛΩΣΣΙΑ ΣΤΟΝ ΙΓΝΑΤΙΟ ΑΝΤΙΟΧΕΙΑΣ. Γράφοντας τα εξής σημαντικά.
ΙΓΝΑΤΙΟΣ ΑΝΤΙΟΧΕΙΑΣ
Είναι ο μεγάλος πατέρας της αρχαίας εποχής του Χριστιανισμού
Ένας από τους λόγιους της γοητείας του ως συγγραφέως, είναι και η γλώσσα του, που διακρίνεται για τα ιδιάζοντα χαρακτηριστικά της υποβλητικότητας και της αινιγματικότητας. Πρόκειται για τον εντυπωσιακό τρόπο, με τον οποίο ο μάρτυς επίσκοπος Αντιοχείας χρησιμοποιεί την λέξη Θεός στις επιστολές του.
Για λόγους ευκολίας ονομάζουμε συμβατικά αυτά τα φαινόμενα ΘΕΟΓΛΩΣΣΙΑ στον Ιγνάτιο.
Συγκεκριμένα δεδομένα που καθορίζουν το εν λόγω φαινόμενο.
Αλλά, ποια είναι η πιθανή εξήγησή του, και τι μπορούμε να πούμε για την σημασία του;
Ο ΟΡΟΣ ΘΕΟΣ ΣyΝΑΝΤΑΤΑΙ 180 ΠΕΡΙΠΟΥ ΦΟΡΕΣ ΣΤΙΣ 7 ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΤΟΥ
Στις 7 επιστολές του ο όρος θεός συναντάται 180, περίπου φορές… με την υψηλή συχνότητα της λέξεως Θεός στον Ιγνάτιο, να μην είναι τυχαία…
ΓΙΑΤΙ ο Ιγνάτιος μεταχειρίζεται συχνά σύντομες εκφράσεις στις οποίες η λέξη θεός συναντάται στην Γενική πτώση της Γραμματικής, συνδεδεμένη με κάποιο αφηρημένο ή συγκεκριμένο λόγο, όπως: «εν αγάπη Θεού, εν ενότητι Θεού. Για να είναι αξιοσημείωτη στις περιπτώσεις της ποικιλίας των ουσιαστικών που συνδέονται με την λέξη θεός η μάλλον τολμηρή χρήση της λέξεως αυτής σε συσχετισμό με ανθρώπινες καταστάσεις ή υλικές πραγματικότητες. Όπου, ο Ιγνάτιος δεν είπε «Θείον χρώμα ή Θείο Φως αλλά ΧΡΩΜΑ ΘΕΟΥ»…
ΩΣ ΚΕΙΜΕΝΑ ΑΛΗΘΕΙΑΣ ΚΡΙΝΟΝΤΑΙ ΟΙ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΤΟΥ ΙΓΝΑΤΙΟΥ
Γιατί ο Ιγνάτιος δεν καταβάλει καμία προσπάθεια για να αποδείξη ότι ο Ιησούς Χριστός είναι Θεός ή για να αναπτύξει απολογητικά απόψεις προς αυτήν την κατεύθυνση.
Απλούστατα διατυπώνει τις σαφείς χρήσεις-λογικές του ομολογίες, ως δεδομένα, ως κείμενα αλήθειας τις οποίες αποδέχονται πλήρως οι αποδέκτες των επιστολών του.
Ο Χριστός είναι εν σαρκί γενόμενος Θεός, Θεός ανθρωπίνως φανερούμενος, Θεός τέλειος άνθρωπος γενόμενος. Με τον Ιγνάτιο να τονίζει με έμφαση την πλήρη, πραγματική και τέλεια ανθρωπινότητα του Χριστού.
Και αυτό το κάνει με εντυπωσιακές χριστολογικές διατυπώσεις, όπως όταν λέει, παραδείγματος χάριν ό,τι ο Χριστός «αληθώς εγεννήθη, έφαγεν και έπιεν….. αληθώς εσταυρώθη ή αληθώς έπαθεν» όπως γράφονται μεταξύ άλλων στους λόγους του Ιγνατίο.
Λόγοι στους οποίους ο Ιγνάτιος αποκαλύπτει σαφέστατα την έντονη προσπάθεια να τους πείσει με τρόπο που δεν θα επιτρέπει αμφιβολία για την πραγματικότητα των Χριστολογικών αληθειών, που είναι οι λόγοι που σχετίζονται με τους επικίνδυνους αντιπάλους του που αρνούνταν ότι ο Χριστός ήταν πλήρως και τέλειος άνθρωπος.
H μεγάλη αυτή έμφαση του Ιγνατίου σε μια Χριστολογία όπου όμως ο Χριστός ομολογείται αληθώς εν σαρκί γενόμενος Θεός, έχει άμεση και ουσιαστική σχέση και με τα έντονα εκκλησιολογικά ενδιαφέροντα. Όπου, για τον μάρτυρα επίσκοπο Αντιοχείας, το κεντρικό εκκλησιολογικό θέμα που τον απασχολεί πάντα είναι η ενότητα της εκκλησίας, γίνεται και η ενότητα εντός των επί μέρους εκκλησιαστικών κοινοτήτων.
Ομιλεί συνεχώς για το θέμα αυτό, χρησιμοποιώντας ένα πλούσιο και συχνά σύνηθες λεξιλόγιο…. Με το εντονώτατος εκκλησιολογικό ενδιαφέρον για ενότητα, να έχει προκαλέσει μια σύγκλιση της ταυτόχρονης συμπαράθεσης του θεού πατρός, του Ιησού Χριστού της Εκκλησίας, των πιστών της θείας ευχαριστίας.
Ως συνέπεια προέκυψε το γεγονός του φορτισμού της έννοιας ο Θεός με εκκλησιαστικές ιδέες εστιασμένες σε μια μάλλον ευχαριστιακή ενότητα της εκκλησίας.
Η ΘΕΟΓΛΩΣΣΙΑ ΣΤΟΝ ΙΓΝΑΤΙΟ ΣΥΝΔΕΕΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
Στο σημείο αυτό και με βάση τα ανωτέρω δεδομένα προέκυψε το γεγονός του θεού πατρός και Ιησού Χριστού της Εκκλησίας των πιτών και της Θείας Ευχαριστίας. Ως συνέπεια αυτής της έννοιας Θεός με εκκλησιολογικές ιδέες εστιασμένες σε μια μάλλον ευχαριστιακή ενότητα της εκκλησίας. Όπου, στο σημείο αυτό και με βάση αυτά τα δεδομένα θα μπορούσε εύλογα να διατυπωθεί η άποψη ότι η θεογλωσσία στον Ιγνάτιο συνδέεται στενότατα με τα εκκλησιολογικά του ενδιαφέροντα τα οποία όμως έχουν χριστολογικό προσανατολισμό, εφόσον θεωρούν την ενότητα της εκκλησίας, από τις όποιες γωνίες της θείας ευχαριστίας και της ενότητας μεταξύ του Χριστού και του πατρός.
Για να ολοκληρώσει ο σοφός ερμηνευτής, ο πρώην Μητροπολίτης Βρεσθένης στο 4ο μέρος του μοναδικού έργου του για τον αρχαίο μάρτυρα επίσκοπο Αντιοχείας για το κεντρικό εκκλησιολογικό θέμα που τον απασχολεί για την δυνατότητα της εκκλησίας.
ΔΙΑΣΠΑΣΜΕΝΗ Η ΕΝΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ
Όμως, αυτή η Χριστιανική ενότητα του χριστιανισμού είναι διασπασμένη σε ανατολή και Δύση, στα βαλκάνια με το Πατριαρχείο της Σερβίας και με όλες τις άλλες Βαλκανικές εκκλησίες…. Με το εκκλησιολογικό ενδιαφέρον για ενότητα να έχει προκαλέσει μια σύγκλιση και ταυτόχρονα μια αντίθεση αυτών των εννοιών του Θεού πατρός και της Θείας Ευχαριστίας ως προϋπόθεση της ενότητας της εκκλησίας… Με αυτά τα δεδομένα ο αρχαίος επίσκοπος Αντιοχείας δεν εφεύρε της Χριστιολογία του.
Αλλα οι δύο θεμελιώδεις χριστολογικές του διακηρύξεις, δηλαδή, το ότι ο Χριστός είναι εν σαρκί γενόμενος, θεός και το ότι αληθώς εσταυρώθη και απέθανεν…. Και αληθώς ηγέρθη εκ νεκρών μπορούν εύλογα να θεωρηθούν ερμηνευτικές απηχήσεις και παραλλαγές των χωρίων που συναντούμε στο πρώτο κεφάλαιο του κατά Ιωάννην Ευαγγέλιον και στο δέκατο πέμπτο της Α΄ Επιστολής του Παύλου.
Για να γράψει ο μεγάλος Μητροπολίτης Βρεσθένης και συγγραφέας του σπουδαίου έργου του στην τελευταία σελίδα οι πατέρες ερμηνεύουν (σελ. 167) ότι, «ΕΚΕΙΝΟ ΤΟ ΟΠΟΙΟ ΕΚΑΝΕ Ο ΙΓΝΑΤΙΟΣ ΗΤΑΝ ΝΑ ΕΡΜΗΝΕΥΣΕΙ τις Ιωάννειες και τις Παύλειες Χριστολογικές παραδόσεις και διατυπώσεις με ένα συγκεκριμένο τρόπο. Ένα τρόπο, ο οποίος θα εξυπηρετούσε τις επείγουσες και πιεστικές ανάγκες της εκκλησίας και κατ’ επέκταση, τις δικές του προοπτικές, εν όψει του επικειμένου μαρτυρίου του. Με ένα από τα αποτελέσματά της ερμηνείας του αυτής να υπήρξε και η ΓΟΗΤΕΥΤΙΚΗ ΘΕΟΓΛΩΣΣΙΑ ΤΟΥ.
Για αυτήν όμως υπάρχουν αντίθετες απόψεις και πληροφορίες του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας για μεθοδευμένη παραίτηση του επί 20ετια αρχιεπισκόπου Αμερικής, σοφού καθηγητή του Χάρβαρντ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΤΡΑΚΑΤΕΛΗ για την με ανάδειξη στη θέσης του με πολλές μεθόδευσης του Νέου αρχιεπίσκοπο Αμερικής Ελπιδοφόρου.
