Η λεμονιά

“Γίνου στον κάμπο λεμονιά…”. Τίτλος βιβλίου συλλογής μαντινάδων. “Μυρίζουν οι λεμονανθοί…”. “Στην παρακάτω γειτονιά, στη γειτονιά την άλλη εφύτεψα μια λεμονιά…”. “Λεμονάκι μυρωδάτο και λαμποκοπά το πιάτο” (διαφήμιση).
Πορτοκάλι – λεμόνι στο παιχνίδι του κρυφτού. Χιλιοτραγουδισμένο αυτό το ευλογημένο δέντρο. Και ο καρπός της είναι το μόνο φαγώσιμο που δεν κατηγόρησε ακόμα η ιατρική επιστήμη. Το ψωμί έχει ζάχαρο, το λάδι έχει χοληστερίνη, το κρέας έχει λίπη, τοξίνες κ.λπ., τα φρούτα έχουν ζάχαρο…
Δεν διάβασα ή δεν άκουσα ακόμη για βλαβερές επιδράσεις του λεμονιού. Κάποιοι λένε πως, μερικώς βέβαια, μπορεί να αντικαταστήσει και το πολυκυνηγημένο αλάτι.
Παλιά τα λεμόνια σπάνια και κυρίως το οψιμοκαλόκαιρο. Και είχαμε το λεγόμενο “ξινό” γιατί πολλά φαγητά δεν τρώγονται χωρίς λεμόνι. Το ξινό βέβαια αυτό δεν είχε παρά μόνο την ξινίλα. Πού το άρωμα του λεμονιού… θυμάμαι πριν λίγα χρόνια σε αθηναϊκή εφημερίδα την εξής γελοιογραφία. Συζητούν δυο και λέει ο ένας στον άλλο:
– Βάζω το ψάρι, βάζεις τα λεμόνια;
Εκείνο τον Αύγουστο είχαμε μεγάλη έλλειψη και η τιμή του λεμονιού ανέβηκε στα ύψη. Ο νους μου πάντα γυρίζει στο χωριό μου. Παλιά μια λεμονιά ήταν σε όλο το χωριό. Ποιος να πρωτοφάει; Υστερα φυτεύθηκαν και άλλες. Μα ο ιδιοκτήτης τους τις φύλαγε μην του κλέψουν τον καρπό. Υστερα φυτεύθηκαν και άλλες και άλλες. Στην αυλή σχεδόν κάθε σπιτιού να και μια ή και δυο λεμονιές. Ενα τέτοιο καρποφόρο δέντρο κοντά σου είναι ένας θησαυρός. Είναι ομορφιά, μα είναι και μια λύση στην ανάγκη του νοικοκυριού που παρουσιάζεται σχεδόν κάθε μέρα. Βγαίνεις και κόβεις κατάφρεσκο ένα μυρωδάτο λεμόνι. Τι έγινε φέτος; Δε θυμάμαι στα χρόνια μου μεγαλύτερη… λεμονοπαραγωγή! Αφθονία! Μικρά και μεγάλα δέντρα υπερφορτωμένα από τον πρασινοκίτρινο καρπό. Κάνουμε γλυκό, κάνουμε λεμονάδες, φυλάμε σε παγοκύστες για τον άκαρπο Αύγουστο. Και ένα μπακάλικο στο Καστέλι καμιά δεκαριά χρόνια κλειστό, άνοιξε φέτος με δυο κλούβες λεμόνια στη μέση και τίποτα άλλο. Τα πουλεί προς 50 λεπτά το κιλό. Μα πολλοί λίγοι τα αγοράζουν…
Χαιρόμαστε την ευλογία του πλούτου της φύσης. Δόξα σοι ο Θεός! Θυμάμαι κάποτε περνώντας απ’ την Κόρινθο τις απέραντες λεμονοκαλλιέργειες ή αν θέλετε τα λεμονοδάση. Δεν ξέρω μήπως και εδώ στην Κρήτη θα μπορούσαμε να αντικαταστήσουν βαθμιαία μέρος από τους  πορτοκαλεώνες μας.
Μην ξεχάσω.  Τα λεμονόφυλλα μύριζαν παλιά το νερό που μας έλουζαν ή μας έπλυναν οι μανάδες μας. Είχα γράψει το χρονογράφημα όταν είδα μια παλιά μου γειτόνισσα που φώναξε να της κλαδέψουν τη λεμονιά να πετά τα λεμόνια στον κάδο του Δήμου. Μα γιατί τώρα που έχουμε και τα ψυγεία για συντήρηση;