Κ. Μανιουδακης*
Η Γραμβούσα αποτελεί κόσμημα για την Κρήτη μας και ιδιαίτερα για τον Νομό Χανίων λόγω της ιστορικότητας του κάστρου που δεσπόζει της περιοχής, αλλά και του ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους.
Αυτό το γνωρίζουν οι ξένοι γι’ αυτό την καλοκαιρινή περίοδο την επισκέπτονται περίπου 2.000 έως 3.000 την ημέρα. Δυστυχώς δεν φαίνεται να ευρίσκουν αυτό που θα περίμεναν. Αυτό που τους προσφέρουμε είναι η αίσθηση αδιαφορίας και εγκατάλειψης προκαλώντας την απογοήτευση και τα δυσμενή σχόλιά των και ντροπή για εμάς τους ντόπιους.
Οι κατά καιρούς εξαγγελίες περί προγραμμάτων χρηματοδότησης, παραμένουν λόγια στον αέρα τα οποία μας θυμίζουν θλιβερές πινακίδες που προβάλλουν το υποτιθέμενο έργο. Τα λίγα χρήματα που διατέθηκαν δεν κάλυψαν, ως αποδεικνύεται, απαιτήσεις πρώτης προτεραιότητας, αλλά δευτερεύοντες σκοπούς. [Έχω πλήρη γνώση των λόγων μου, αφού επί τριάντα χρόνια επισκέπτομαι τον αγαπημένο αυτό τόπο].
Οι θλιβερές διαπιστώσεις που ακολουθούν διατυπώνονται όχι για άσκηση στείρας κριτικής, αλλά με την ελπίδα ευαισθητοποίησης των υπευθύνων φορέων και όχι μόνο για άμεση και ουσιαστική παρέμβαση.
Οι αντίστοιχες προτάσεις περιορίζονται σε απαιτήσεις πρώτης προτεραιότητας, είναι εφικτές και προσαρμοσμένες στους οικονομικούς περιορισμούς τους οποίους υπαγορεύει η κρίση που περνάει η πατρίδα μας.
1. Η ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΟ ΚΑΣΤΡΟ
Το μονοπάτι έχει υποστεί σοβαρές φθορές από τον χρόνο, τις βροχές και την υπερβολική χρήση. Τα πρόχειρα πέτρινα σκαλοπάτια που είχαν κατασκευασθεί κατά διαστήματα, έχουν καταστραφεί και η ολισθηρότητα από την κλίση και τα χαλίκια το καθιστούν επικίνδυνο [μπροστά μου δύο ξένοι γλίστρησαν και έπεσαν, ευτυχώς με ελαφρούς τραυματισμούς].
Πρόταση: Να πλακοστρωθεί και να ανακατασκευασθούν κατά διαστήματα σωστά πέτρινα σκαλοπάτια.
2. Ο ΥΠΟΤΙΘΕΜΕΝΟΣ ΗΛΕΚΤΡΟΦΩΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΚΑΣΤΡΟΥ
Πολλά χρήματα δαπανήθηκαν για το έργο αυτό το οποίο ποτέ δεν λειτούργησε και μάλλον δεν θα λειτουργήσει ποτέ, αμφιβάλλω δε και για τη σκοπιμότητά του [ποιος θα το βλέπει και από πού]. Ήδη οικολογικές οργανώσεις έχουν δικαιολογημένα διαμαρτυρηθεί για διατάραξη της φυσική περιβαλλοντικής ισορροπίας, αφού τυχόν ηλεκτροφωτισμός θα εξαφανίσει σπάνια πουλιά που φωλιάζουν στα βράχια.
Ηλεκτρικά καλώδια γυμνά και εκτός προχείρως τοποθετημένων σωλήνων [φωτ. 2] φτάνουν στη βάση του τείχους για να καταλήξουν σε τελείως ακατάλληλα φωτιστικά σώματα τα οποία είναι όλα καταστραμμένα. Επόμενο είναι και μία μεγάλη φωτοβολταϊκή εγκατάσταση να παραμένει αναξιοποίητη.
Πρόταση: Όχι άλλα έξοδα για το έργο αυτό. Τυχόν προβλεπόμενα κονδύλια στον προϋπολογισμό του έργου [εάν υπάρχει], να μεταφερθούν στην αναστήλωση του κάστρου.
3. ΑΡΧΑΙΟΚΑΠΗΛΙΑ
Προ της κεντρικής πύλης του κάστρου είναι πεσμένα επί του εδάφους διάφορα γλυπτά, όπως π.χ. το φτερωτό λιοντάρι της Βενετίας, θυρεοί κ.λπ. Ενα άλλο μικρότερο λιοντάρι που υπήρχε, τώρα έχει εξαφανισθεί. Διερωτώμαι πόσα άλλα αρχαία έχουν κλαπεί από αρχαιοκάπηλους και άραγε ποία μουσεία εκτός Ελλάδας κοσμούν…
Από μαρτυρίες ντόπιων προκύπτει ότι μεταφέρουν τα ογκώδη γλυπτά στη δυτική πλευρά του κάστρου που είναι απόκρημνη, όπου τα κατεβάζουν με σκοινιά σε σκάφη που αναμένουν ακριβώς από κάτω.
Πρόταση: Να εγκατασταθεί φύλακας, τουλάχιστον κατά τη θερινή περίοδο, όχι μόνο για τον σκοπό αυτό, αλλά και για πολλούς άλλους, όπως π.χ. καθαριότητα, προστασία χλωρίδας, πυρκαγιά κ.λπ.
Στη διάθεσή του να υπάρχει πλωτό μέσον για να ελέγχει τον απέναντι Μπάλο. Διερωτώμαι γιατί άραγε κατασκευάστηκε ένα τόσο όμορφο σπιτάκι για φύλακα ο οποίος όμως ποτέ δεν εγκαταστάθηκε…
4. ΤΟ ΑΙΣΧΟΣ ΤΗΣ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΠΥΛΗΣ
Η πρώτη αλγεινή εντύπωση για τον εισερχόμενο επισκέπτη είναι ο σωρός των σκουπιδιών με τις οσμές τους που «κοσμεί» την είσοδο. Σε μία σκουριασμένη ταμπέλα ακουμπισμένη πρόχειρα στο έδαφος προσπαθείς να διαβάσεις «…Υπουργείο Πολιτισμού…;;… Απαγορεύεται η διανυκτέρευση…;;;…». Δίπλα μου στέκονται επισκέπτες, φωτογραφίζουν και σχολιάζουν ειρωνικά… Με πνίγει η ντροπή και η αγανάκτηση. Ασφαλώς κάποια δυσμενή σχόλια για τον τόπο μας θα φιλοξενηθούν σε ξένα περιοδικά όπως διαβάζουμε σε παρόμοιες περιπτώσεις.
Πρόταση: [α] Να καθορισθεί άλλος κατάλληλος χώρος σκουπιδιών και να οργανωθεί η αποκομιδή των. Το ίδιο ισχύει εκτός κάστρου, στο εκκλησάκι, όπου συγκεντρώνονται σωροί σκουπιδιών.
[β] Να ανακατασκευασθεί η ταμπέλα του ΥΠ.ΠΟ.
[γ] Να κατασκευασθεί μεγάλος ενημερωτικός πίνακας στον οποίο παραστατικά να παρουσιάζεται η εικόνα του κάστρου, τα κύρια σημεία ενδιαφέροντος με τις σχετικές επεξηγήσεις στα Ελληνικά και Αγγλικά καθώς και η προτεινόμενη διαδρομή στον επισκέπτη.
5. ΕΤΟΙΜΟΡΡΟΠΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΤΕΙΧΟΥΣ ΑΠΑΙΤΟΥΝ ΑΜΕΣΗ ΥΠΟΣΤΥΛΩΣΗ
Παρακάμπτοντας ένα πιθανό προγραμματισμό συντήρησης και επισκευών [εάν υπάρχει], επισημαίνω μόνο ορισμένα τμήματα του τείχους που έχουν καταρρεύσει και είναι βέβαιον ότι σύντομα θα επεκταθεί η κατάρρευση. Ένας μέτριος σεισμός μπορεί να είναι καταστροφικός και τεράστιες πέτρες θα κατρακυλήσουν εξωτερικά, φθάνοντας ακόμα και μέχρι τη παραλία ή το λιμανάκι. Ο κίνδυνος για ανθρώπινες ζωές είναι προφανής. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα εμφαίνεται στην παρακάτω φωτογραφία.
Πρόταση: Άμεσος καθορισμός προτεραιοτήτων και ανάλογες επεμβάσεις.
ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Είναι καιρός να ληφθούν άμεσα μέτρα ώστε να προστατευθεί και να προβληθεί η ιστορικότητα του τόπου και το ιδιαιτέρου κάλλους φυσικό περιβάλλον. Φτάνουν πλέον οι πινακίδες προβολής ανεκτέλεστων έργων και τα σχετικά πομπώδη δημοσιεύματα.
Και πρώτα απ’ όλα ο υπουργός Πολιτισμού, ο αντιπεριφερειάρχης Χανίων και ο δήμαρχος Κισάμου, αφού αποκτήσουν προσωπική αντίληψη, παρακαλούνται να ενεργήσουν ουσιαστικά. Εχουμε όμως την ηθική υποχρέωση και όλοι εμείς οι Κρητικοί να ευαισθητοποιηθούμε και να ενεργήσουμε συλλογικά [πολιτιστικοί και οικολογικοί σύλλογοι, εταιρείες μεταφοράς τουριστών κ.ά.], αλλά και ατομικά ο καθ’ ένας μας. Ας μιμηθούμε το παράδειγμα ομάδας Καστελιανών, οι οποίοι εθελοντικά ανέλαβαν την επισκευή της εκκλησίας και του ξενώνα, τον καθαρισμό του πηγαδιού και φύτεψαν δεντράκια τα οποία και προστατεύουν.
Ας αποτινάξουμε τη νιρβάνα που μας διακατέχει…
Ας αγαπήσουμε λίγο περισσότερο τη Γραμβούσα μας… και
Ας την προστατεύσουμε όπως μπορεί ο καθ’ ένας μας…
Γιατί μπορεί!
*αντιναύαρχος ε.α. Π.Ν.
