Των: ΚαθηγητH Κων/νοΥ ΖοπουνΙδη*,
ΜπAλλα ΒασιλικHΣ, MSc** & ΜιχΑλη ΔοΥμποΥ***
Σε μια εποχή που όλα μεταβάλλονται με ταχείς ρυθμούς, ο δημόσιος τομέας είναι κατά γενική ομολογία ´αιμορραγούσα πληγή´ για την ελληνική οικονομία. Η κρίση που διανύουμε αναδεικνύει, για μια ακόμα φορά, την αδυναμία των δημοσίων οργανισμών να επιβιώσουν με τα δικά τους μέσα, αλλά και τη διαχρονική έλλειψη κεντρικού σχεδιασμού για την οριστική αντιμετώπιση των χρόνιων προβλημάτων που όλοι γνωρίζουμε.
Το Εργαστήριο Συστημάτων Χρηματοοικονομικής Διοίκησης του Πολυτεχνείου Κρήτης συνέλεξε (με τη βοήθεια της ICAP) στοιχεία από 18 ΔΕΚΟ για την τελευταία πενταετία, ώστε να αναλυθούν και να εντοπιστούν ορισμένα χαρακτηριστικά προβλήματα που εντοπίζονται κυρίως στην αποδοτικότητα των ΔΕΚΟ. Δυστυχώς, τα οικονομικά στοιχεία, τα οποία παρέχουν οι δημόσιες επιχειρήσεις δεν ακολουθούν τα διεθνή λογιστικά πρότυπα, ενώ μάλιστα πολλές ΔΕΚΟ δεν δημοσιεύουν καθόλου οικονομικά στοιχεία.
Παρά τα προβλήματα αυτά, τα όποια διαθέσιμα μεγέθη υπάρχουν οδηγούν σε ξεκάθαρα συμπεράσματα που επιβεβαιώνουν τη γενική αίσθηση που υπάρχει. Τα στοιχεία του Πίνακα 1, δείχνουν ότι καθ? όλη τη διάρκεια των τελευταίων πέντε ετών η αποδοτικότητα των ΔΕΚΟ κυμάνθηκε σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Συγκεκριμένα, η μέση βιομηχανική αποδοτικότητα των ΔΕΚΟ του δείγματος κυμάνθηκε σε αρνητικά επίπεδα σε όλη τη διάρκεια της περιόδου 2005 – 2009, χωρίς να παρουσιάζει κανένα σημείο βελτίωσης. Αυτό δείχνει την έλλειψη αποδοτικότητας του διδύμου αγορά – προϊόν σε σχέση με το σύνολο των απασχολούμενων κεφαλαίων (ενεργητικό). Ακόμα πιο χαρακτηριστικά είναι τα στοιχεία για το καθαρό περιθώριο κέρδους, σύμφωνα με τα οποία οι ζημίες πολλών ΔΕΚΟ είναι πολλαπλάσιες των εσόδων τους. Το πρόβλημα αυτό είναι πολύ έντονο στις συγκοινωνίες (ΟΣΕ, ΕΘΕΛ, ΗΣΑΠ, ΗΛΠΑΠ, ΟΑΣΑ) και στην ΕΑΒ. Αποτέλεσμα της έλλειψης κερδοφορίας είναι η συσσώρευση νέου χρέους, το οποίο τελικά επιβαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό.
Η αντιμετώπιση της δύσκολης θέσης στην οποία βρίσκονται οι ΔΕΚΟ σε συνδυασμό με τη δύσκολη δημοσιοοικονομική κατάσταση, καθιστά περισσότερο επιτακτική από ποτέ την αναδιοργάνωσή τους. Η αναδιοργάνωση αυτή δεν είναι μια απλή διαδικασία και δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις. Οπωσδήποτε όμως υπάρχουν πολλά θέματα, τα οποία θα πρέπει να επανεξεταστούν σε νέα βάση. Μερικά από αυτά είναι:
1.Οι συγχωνεύσεις παρεμφερών ΔΕΚΟ με στόχο την καθετοποίηση της λειτουργίας τους, την επίτευξη οικονομιών κλίμακας (όπου είναι εφικτό) και τον περιορισμό του κόστους μέσω της καλύτερης διαχείρισης των διαθέσιμων πόρων.
2.Ο εξορθολογισμός του μισθολογικού κόστους καθώς οι μισθοί σε πολλές ΔΕΚΟ είναι δυσανάλογα υψηλοί σε σχέση με το παραγόμενο έργο.
3.Η εγκαθίδρυση αρχών διαφάνειας στα οικονομικά στοιχεία και τη λειτουργία των ΔΕΚΟ. Η δημοσιοποίηση των χρηματοοικονομικών τους καταστάσεων είναι το ελάχιστο που απαιτείται, ενώ και η χρήση των νέων τεχνολογιών (διαδίκτυο) μπορεί να βοηθήσει σημαντικά προς την κατεύθυνση αυτή.
4.Η επαναξιολόγηση των ΔΕΚΟ και απεμπλοκή του δημοσίου από εταιρείες, η λειτουργία των οποίων δεν είναι συνδεδεμένη με την προαγωγή του δημοσίου συμφέροντος.
*Διευθυντής του Εργαστηρίου Συστημάτων Χρηματοοικονομικής
Διοίκησης του Πολυτεχνείου Κρήτης
**Υποψήφια διδάκτωρ, μέλος του Εργαστηρίου Συστημάτων Χρηματοοικονομικής Διοίκησης του Πολυτεχνείου Κρήτης
***Επίκουρος καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης
