Ως γνωστόν λίγες ώρες πριν αρχίσει η Γερμανική επίθεση κατά της Κρήτης, ο βασιλιάς Γεώργιος και ο Πρωθυπουργός Εμμανουήλ Τσουδερός έφτασαν στα Περβόλια, λίγο έξω από τα Χανιά και εγκαταστάθηκαν στο σπίτι του Λακκιώτη οπλαρχηγού του Μακεδονικού Αγώνα Γεωργίου Βολάνη:
Ο Τσουδερός πριν την αναχώρησή τους από τα Περιβόλια φώναξε τον Βολάνη και του παρέδωσε είκοσι μεταλλικές βαλίτσες, οι οποίες περιείχαν απόρρητα αρχεία του Υπουργείου Εξωτερικών, ώστε να τις διαφυλάξει μέχρι τέλους του πολέμου.
Ο Βολάνης μετέφερε τις βαλίτσες στο χωριό Λάκκοι, όπου τις παρέδωσε στον συγγενή του άλλο Γεώργιο Βολάνη για φύλαξη.
Επειδή, όμως, πληροφορήθηκαν ότι από το Γερμανικό Προξενείο και τους πληροφοριοδότες του έγινε αντιληπτό το γεγονός και μάλιστα οι Γερμανοί νόμιζαν ότι οι βαλίτσες περιείχαν τον χρυσό του ελληνικού θησαυροφυλακίου και αναμενόταν επίθεση στους Λάκκους για την αρπαγή των βαλιτσών, μεταφέρθηκαν νύχτα σε μια ώρα απόσταση φορτωμένες στην πλάτη ανδρών του Βολάνη και ρίφθηκαν στο βάραθρο Κολωνέ των Λευκών Ορέων.
Στο τέλος του πολέμου, όταν πλέον οι Γερμανοί είχαν αποχωρήσει από την υπόλοιπη Ελλάδα και την Κρήτη και μόνον στην περιοχή των Χανίων διατηρούσαν μια φοβερή πολεμική μηχανή, ο γιος του καπετάν Βολάνη Ιάκωβος, απόστρατος αξιωματικός και δικηγόρος στην Αθήνα, ανέλαβε το έργο της ανασύρσεως των αρχείων αυτών από το βάραθρο. Με πλαστή ταυτότητα και πολλούς κινδύνους πέρασε από τις γερμανικές γραμμές, συνοδευόμενος από υπάλληλο του Υπουργείου Εξωτερικών και έφθασε στο βάραθρο Κολωνέ. Κατέβηκαν στο βάραθρο με σχοινιά και προσπάθησαν να περισυλλέξουν ό,τι ήταν δυνατόν από τα αρχεία αυτά, που με τα νερά της βροχής και τα χιόνια τεσσάρων χρόνων είχαν καταστραφεί. Όσα έγγραφα και βιβλία βρισκόταν σε κάποια καλή κατάσταση τα έβαλαν σε σάκους και τα ανέσυραν μεταφέροντάς τα αργότερα στο Υπουργείο Εξωτερικών στην Αθήνα. Ένα μεγάλο όμως μέρος ιστορικών εγγράφων και της ίδιας της Ιστορίας μας χάθηκε εκεί στο απρόσιτο βάραθρο του Κολωνέ στα Λευκά Όρη (Εξερευνήθηκε από τη Σπηλαιολογική Ομάδα Χανίων το 1996).
ΤΟ ΑΕΡΟΔΡΟΜΙΟ ΟΜΑΛΟΥ
Ο επισιτισμός των γερμανικών στρατευμάτων κατοχής, αλλά και των μαχόμενων στρατιών του Γ’ Ράιχ στη Μέση Ανατολή, είχε γίνει προβληματικός για τη δύσκολη για τους Γερμανούς χρονιά του 1943.
Έτσι είχε ληφθεί η απόφαση να γίνει προσπάθεια να αξιοποιηθούν όσο το δυνατόν περισσότεροι παραγωγικοί χώροι και να εξευρεθούν λύσεις για το πρόβλημα αυτό.
Στις προσπάθειες αυτές συμπεριέλαβαν και το οροπέδιο Ομαλού στα Λευκά μας Όρη, όπου τότε φυσικά δεν έφθανε αμαξιτός δρόμος. Για τον σκοπό αυτό μετέφεραν στο οροπέδιο δυο τρακτέρ, από τα οποία το ένα ερπυστριοφόρο, ένα φορτηγό αυτοκίνητο με σιδερένιες ρόδες και μια αλωνιστική μηχανή της εποχής. Όλα αυτά λύθηκαν μέχρι και την τελευταία βίδα στους Λάκκους και από εκεί μεταφέρθηκαν στον Ομαλό με αγγαρείες εβδομάδων. Συγκέντρωσαν από τους Λάκκους και τα κοντινά χωριά τους γερούς άντρες, που ανέλαβαν αυτές τις αγγαρείες και αλίμονο σ’ αυτόν που κάποια μέρα θ’ απουσίαζε από το προσκλητήριο. Τον περίμενε η Αγιά ή τα γερμανικά στρατόπεδα εξοντώσεως, από όπου αρκετοί Λακκιώτες δεν γύρισα πίσω.
Για τα κυρίως σώματα των μηχανημάτων αυτών, που δεν ήταν δυνατόν να λυθούν σε μικρότερα κομμάτια, χρειάστηκαν υπεράνθρωπες προσπάθειες εβδομάδων να μεταφερθούν ως το οροπέδιο με ειδικά “φορεία” πάνω στους ώμους ή σερνόμενα σε ειδικά “καρότσια” στη Στράτα των Μουσούρων. Σε μια τέτοια μεταφορά δυο λεβέντες πανύψηλοι Λακκιώτες, ο Μανόλης Μιχελάκης και ο Χαράλαμπος Κουτρούλης, όταν ο 22χρονος Γερμανός συνοδός τους αγρίεψε γιατί καθυστερούσαν, συνεννοήθηκαν αστραπιαίως και ο Κουτρούλης άρπαξε τον στρατιώτη βάζοντάς τον κάτω, ο δε Μιχελάκης τον αφόπλισε. Έντρομος ο Γερμανός τους παρακαλούσε για ώρα να μην τον σκοτώσουν και να του επιστρέφουν το πιστόλι, γιατί αν ανέφερε ότι τον αφόπλισαν θα τον εκτελούσαν οι Γερμανοί.
Η πορεία συνεχίστηκε ομαλά, όταν του επεστράφη το πιστόλι και όταν έδωσε υπόσχεση ότι δεν θα αναφέρει τίποτα για το επεισόδιο. Υπόσχεση που πράγματι τήρησε.
Ο Κουτρούλης σκοτώθηκε μαχόμενος ηρωικά στη Μάχη της Παναγιάς.
Μετά τον πόλεμο, ο στρατιώτης αυτός, ο Φρανς, που τελικά αποδείχθηκε Αυστριακός, ξαναγύρισε στους Λάκκους και πολλοί διηγούνται τη συγκινητική στιγμή του σφιχταγκαλιάσματος των δυο πρώην εχθρών. Του Μιχελάκη και του Φρανς, που δεν συγκράτησε τη στενοχώρια του, όταν έμαθε για το τέλος του Κουτρούλη.
Οι Γερμανοί, λοιπόν, κατέλαβαν το τμήμα του Ομαλού από τα πηγάδια του Λακκιώτικου Γύρου, μέχρι το μέσον περίπου του οροπεδίου αρχίζοντας να καλλιεργούν σιτάρι, πατάτες κ.λπ. Μου διηγήθηκαν μάλιστα πως κατά τη συγκομιδή κατέβαιναν νύχτα οι αντάρτες στους γύρους και γέμιζαν τα σακούλια των με πατάτες, μιας και οι Γερμανοί δεν διατηρούσαν πολλούς στρατιώτες στην περιοχή. Μόνον το κεντρικό φυλάκιο στον Πύργο του Χατζημιχάλη και ένα μικρό στο Σελί του ποταμού.
Λίγο αργότερα, καθάρισαν από τα κλαδιά και τις πέτρες έναν χώρο, στην τοποθεσία Βρουλέδες (στου Μανιά τον Βρουλέ), στα όρια του Λακκιώτικου με τον Σελινιώτικο Γύρο και εδημιούργησαν έναν πρόχειρο διάδρομο προσγείωσης, μια βάση κατά ένα τρόπο, για μικρά αναγνωριστικά αεροπλάνα. Ο Ζαν Φίλντινγκ, ο Βρετανός πράκτορας στην αντίσταση, που το 1995 θάφτηκε η τέφρα του σε ορεινό σημείο του Ομαλού, όπως κατά την εν ζωή επιθυμία του, αναφέρει στο βιβλίο του πως το μικρό απόσπασμα της Λουφτβάφε είχε στρατοπεδεύσει σε δυο επιταγμένες καλύβες τυροκόμων.
Στις αρχές του 1944 το οροπέδιο επισκέφθηκε, φθάνοντας σ’ αυτό με αναγνωριστικό αεροπλάνο, ο στρατηγός διοικητής του Φρουρίου Κρήτης, για να επιθεωρήσει τις αγροτικές εργασίες. Θέλησε, όμως, να πεζοπορήσει στα Λευκά Όρη και έτσι με τη συνοδεία του κατέβηκε από τη Στράτα των Μουσούρων στους Λάκκους πεζός.
Ο συνταξιούχος Λακκιώτης δάσκαλος Γεώργιος Βολάνης, μου διηγήθηκε πως, ενταγμένος τότε στο αντάρτικο, αντιλήφθηκαν το ξαφνικό γεγονός αυτό καταστρώνοντας αστραπιαία ένα σχέδιο απαγωγής ή δολοφονίας του στρατηγού. Με πιο ώριμη όμως σκέψη και σταθμίζοντας τα αντίποινα, στα οποία θα προέβαιναν οι κατακτητές, με εκτελέσεις και καταστροφές χωριών, δεν προχώρησαν στο εγχείρημα αυτό. Ο μόνος που διαφώνησε μαζί τους και αγανακτισμένος αποχώρησε προσωρινά από εκεί, ήταν ένα παλικάρι, που μεταφέρθηκε αργότερα στα φοβερά στρατόπεδα της Γερμανίας απ’ όπου δεν γύρισε. Ο Παντελής Μιχελετάκης πέθανε στο Μαουτχάουζεν.
Με την ευκαιρία να σημειωθεί ότι μικρό αεροδρόμιο για βρετανικά πολεμικά αεροπλάνα υπήρξε κατά την περίοδο περίπου του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου εις την περιοχή Βλητές Σούδας.
Τα παραπάνω αναφέρω ως συμβολή στο Συνέδριο για τα πολεμικά αεροδρόμια της Κρήτης, που έχει προγραμματισθεί για το τέλος Ιουνίου στο Καστέλι Πεδιάδος.
