Νερό, ύδωρ, water, eau, aqua, wasser, H2O, τα ονόματα του πολλά ανά τον κόσμο, πάντα η θέση του κυρίαρχη στην ιστορία της ανθρωπότητας. Φυσικό επακόλουθο, αφού ζωή χωρίς νερό δεν νοείται.
Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι όπου υπάρχει υδατικό σύστημα, λίμνες, ποτάμια, πηγές, εκεί αναπτύσσονται οι ανθρώπινες κοινότητες .
Κατά τα 3/4 ο πλανήτης καλύπτεται με νερό, όπως και το ανθρώπινο είδος, και οι οργανισμοί αποτελούνται από 70% νερό. Το μεγαλύτερο ποσοστό του νερού εντοπίζεται στους ωκεανούς, όπου μόνο εκεί συναντάμε το 97%. Το γλυκό νερό, δηλαδή το πόσιμο καταλαμβάνει σε όλο αυτόν τον όγκο μονάχα το 3%, (Στουρνάρας, 2008)
Τα μεγάλα προβλήματα με το νερό είναι :
• Η Ποσοτική ανεπάρκεια (λόγω της εκρηκτικής αύξηση του πληθυσμού και των αναγκών του καθώς και η αλόγιστη χρήση)
• Η Ποιοτική υποβάθμιση (μόλυνση – ρύπανση)
Οπότε γεννήθηκε η ανάγκη μιας ορθής διαχείρισης του νερού καθώς και η προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.
Κάπως έτσι έκαναν την εμφάνιση τους οι Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης Αποχέτευσης (Δ.Ε.Υ.Α) με τον νόμο 1069/1980.
Αποτελούν νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δικαίου και από τη δημιουργία τους έγιναν πολύτιμο εργαλείο της εκάστοτε δημοτικής αρχής .Ο κοινωφελής και ανταποδοτικός χαρακτήρας τους σφραγίζει με θετικό πρόσημο την ποιότητα ζωής των καταναλωτών – δημοτών .
Στον Ελλαδικό χώρο υπάρχουν 129 συνολικά ΔΕΥΑ, οι οποίες προχώρησαν στη δημιουργία 350 βιολογικών καθαρισμών, που συμβάλουν δυναμικά και καθοριστικά στη δημόσια υγεία και στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος .
Εξασφαλίζουν την υψηλή ποιότητα θαλασσίων υδάτων, δίνοντας υπεραξία στο τουριστικό προϊόν της Ελλάδας, με τα γνωστά ευεργετικά αποτελέσματα στην οικονομία της χώρας μας, αφού ο τουρισμός αποτελεί τη « βαριά βιομηχανία» του τόπου μας.
Τα τελευταία χρόνια πρέπει να επισημάνουμε έχουν ενταχθεί τα κοινωνικά τιμολόγια στις περισσότερες ΔΕΥΑ προστατεύοντας τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι στην ΔΕΥΑ Χανίων δικαιούχοι του κοινωνικού τιμολογίου είναι: πολύτεκνοι ,υπερπολύτεκνοι, άτομα με αναπηρία >67 %, χαμηλοσυνταξιούχοι με εισόδημα μικρότερο από 12.000 €, άνεργοι, πρόσφατα εντάχθηκαν και οι τρίτεκνοι με εισοδηματικά κριτήρια, ενώ για τους άπορους συμπολίτες μας έχει εγκριθεί ποσό 100.000 € ετησίως που μετά από σχετική έγκριση του τμήματος κοινωνικής πολιτικής του Δήμου καλύπτει πλήρως τις οφειλές των δικαιούχων.
Αλλοι φορείς διαχείρισης νερού είναι ο ΟΑΚ καθώς και οι ΤΟΕΒ.
Η ανεξέλεγκτη ανθρώπινη παρέμβαση, συνεχώς μειώνει και υποβαθμίζει το πόσιμο -γλυκό νερό, με εξαίρεση προσπάθειες όπως η διαχείριση των λυμάτων μέσω των αποχετευτικών δικτύων και των δράσεων των βιολογικών καθαρισμών, όπου αυτά υπάρχουν και λειτουργούν κάτω από τους εγκεκριμένους περιβαλλοντικούς όρους λειτουργίας.
Άλλα μεγάλα προβλήματα με το νερό αποτελούν :
• Τα αποτελέσματα της κλιματικής αλλαγής (αύξηση θερμοκρασίας πλανήτη, ερημοποίηση, αύξηση της στάθμης θαλάσσιων υδάτων, υφαλμύρωση), που επιταχύνουν τη μείωση των αποθεμάτων καθαρού πόσιμου νερού.
• Η προσπάθεια ιδιωτικοποίησης του νερού παγκοσμίως.
Τα τελευταία χρόνια ιδιωτικές εταιρείες έχουν αναλάβει δυναμικά τη διαχείριση του νερού σε πολλές περιοχές ανά τον κόσμο, δυστυχώς με καταστροφικά αποτελέσματα.
Η αντιμετώπιση του νερού σαν εμπόρευμα με μοναδικό στόχο τον πλουτισμό έφερε πολλά δεινά πολλαπλασιάζοντας το κόστος στους λογαριασμούς, υποβαθμίζοντας την κατασκευή των δικτύων ύδρευσης- αποχέτευσης καθώς και την ποιότητα του νερού που φτάνει στον καταναλωτή.
Σαν συνέπεια στο πρόσφατο παρελθόν αντιστράφηκε το κλίμα και παρατηρήθηκε παγκοσμίως επαναδημοτικοποίηση των νερών.
Τα τελευταία 20 χρόνια πάνω από 300 πόλεις ανά τον κόσμο επανέφεραν τη διαχείριση των υπηρεσιών ύδρευσης υπό τον έλεγχο των δήμων, επιτυγχάνοντας καλύτερα τιμολόγια, αναβάθμιση του δικτύου και της ποσότητας του παρεχόμενου νερού.
Πολλά τα παραδείγματα επαναδημοτικοποίησης, οι περισσότερες στην Ευρώπη, κυρίως στη Γαλλία, πατρίδα των ιδιωτικών εταιρειών ύδρευσης (η Veolia και η Suez)
• Γαλλία: Δήμος του Παρισιού- μια κίνηση με ιδιαίτερο συμβολισμό
Η επαναδημοτικοποίηση των οργανισμών ύδρευσης και αποχέτευσης από τον Δήμο του Παρισιού αποτέλεσε σταθμό για τη νέα αυτή τάση, καθώς στη Γαλλία έχουν την έδρα τους οι δυο κυρίαρχες στον κλάδο του νερού πολυεθνικές εταιρείες, η Veolia και η Suez.
Το 25ετές συμβόλαιο που είχε ο Δήμος του Παρισιού με τις δυο εταιρείες, έληγε το 2010. Ωστόσο, από το 1985, οπότε και ιδιωτικοποιήθηκαν οι οργανισμοί, η τιμή του νερού αυξήθηκε κατά 260%, καθώς οι εταιρείες επωφελούνταν από εμπιστευτικές ρήτρες των συμβολαίων, που τους επέτρεπαν να ανεβάζουν την τιμή κάθε 3 μήνες, να παρακρατούν και να διαχειρίζονται προς ίδιον όφελος επιτόκια από τις πληρωμές των πελατών για μήνες και να παραχωρούν κατασκευαστικά έργα και άλλα συμβόλαια στις θυγατρικές τους. Στο πλευρό τους, είχαν εν μέρει και τη Ρυθμιστική Αρχή.
Η απόφαση της επαναδημοτικοποίησης αποτέλεσε «σλόγκαν» και δέσμευση δημοτικής παράταξης, που εξελέγη, μάλιστα, δυο φορές το 2001 και το 2007.
• Γερμανία: Βερολίνο- μια δαπανηρή επιστροφή
Το 1999 η πόλη του Βερολίνου προχώρησε στην ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών ύδρευσης, προκειμένου να ανταποκριθεί στα συσσωρευμένα χρέη, παρά τις έντονες κοινωνικές αντιδράσεις και την κείμενη νομοθεσία που καθιστούσε το νερό μη εμπορεύσιμο κληρονομημένο κοινωνικό αγαθό.
Το 49,9% της εταιρείας παραχωρήθηκε σε μια σύμπραξη της γαλλικής Veolia με τη γερμανική πολυεθνική RWE, που ζήτησαν γραπτές εγγυήσεις για μεγάλα κέρδη. Το δημοτικό συμβούλιο συμφώνησε, κρατώντας μυστικό από τους κατοίκους το συμβόλαιο παραχώρησης.
Το 2011, οι τιμές ανέβηκαν κατά 1/3 πάνω από τον πληθωρισμό, γεγονός που προκάλεσε αντιδράσεις οι οποίες οδήγησαν στη διενέργεια δημοψηφίσματος με αίτημα τη δημοσιοποίηση του συμβολαίου. Τελικά 678.000 πολίτες, παρά το πλήθος των εμποδίων, τάχθηκαν υπέρ της δημοσιοποίησης του συμβολαίου. Από τη στιγμή που οι πολίτες άρχισαν να διεκδικούν το δικαίωμά τους στην πληροφόρηση, περισσότερη διαφάνεια στην τιμολόγηση και την εφαρμογή ανοιχτών διαδικασιών στη διαχείριση, τα πράγματα άλλαξαν.
Το γεγονός ότι για να διασφαλιστεί το κέρδος δεν υπήρξε αειφόρος διαχείριση, αύξησε την καχυποψία απέναντι στις ιδιωτικές εταιρείες και το κλίμα ανεστράφη.
Τον Ιανουάριο του 2012, η γερμανική υπηρεσία ανταγωνισμού δήλωσε ότι, το συμβόλαιο καταστρατηγούσε τον γερμανικό νόμο περί ανταγωνισμού και ότι η εταιρεία θα έπρεπε να μειώσει τις τιμές κατά 19%.
Τον Ιούλιο του 2012 η RWE συμφώνησε να πωλήσει το 24,95% των μετοχών που τις ανήκουν έναντι 618εκ. ευρώ, ενώ ακολούθησε στη συνέχεια και η Veolia.
Αρωγός στη διατήρηση του δημόσιου χαρακτήρα του νερού έχει σταθεί επίσης η οργάνωση SAVE GREEK WATER, που δημιουργήθηκε το 2012 & συγκέντρωσε δεκάδες χιλιάδες υπογραφές προς την ελληνική κυβέρνηση για τη μη ιδιωτικοποίηση του νερού. Στην ιστοσελίδα της Ποιοι είμαστε | SAVEGREEKWATER φιλοξενεί νέα και ψηφίσματα δήμων της Ελλάδας.
Άλλα μεγάλα σύγχρονα προβλήματα αποτελούν :
• H ενεργειακή κρίση.
Οι εξελίξεις στον ενεργειακό τομέα δεν θα μπορούσαν να μην επηρεάσουν τις ιδιαίτερα ενεργοβόρες επιχειρήσεις διαχείρισης του νερού με τα δεκάδες αντλιοστάσια και τους βιολογικούς καθαρισμούς.
Η εκτίναξη του κόστους ενέργειας έχει επιφέρει αντίστοιχη αύξηση του λειτουργικού κόστους και δίνεται αγώνας να συγκρατηθούν τα τιμολόγια και να μη μετακυλήσει όλο το επιπλέον κόστος στους καταναλωτές. Γι’ αυτό πραγματοποιήθηκαν τις προηγούμενες μέρες (4-3-22) κινητοποιήσεις σε όλες τις Δ.Ε.Υ.Α. της Κρήτης, υπό την αιγίδα του τριτοβάθμιου οργάνου ΠΟΕ ΔΕΥΑ, με αιτήματα τη μείωση των τιμολογίων της ΔΕΗ για αυτές τις επιχειρήσεις καθώς και τη λύση του προβλήματος της υποστελέχωσης λόγω των αποχωρήσεων συνταξιοδότησης πολλών συναδέλφων .
Πρόσφατα ιδιωτικός πάροχος έκοψε το ρεύμα στη ΔΕΥΑ Μεσολλογίου, στερώντας από το νερό χιλιάδες καταναλωτές. Προειδοποίηση έλαβαν επίσης η ΔΕΥΑ Ζακύνθου και Καβάλας.
Σήμερα ο κίνδυνος για τη διατήρηση αυτών των πολύτιμων για τον δημότη επιχειρήσεων, είναι πιο κοντά από ποτέ στην πολυετή ιστορία τους
Σύμφωνα με πρόσφατη ανακοίνωση της ΕΔΕΥΑ (14-2-22 & 9-3-22 ) υπάρχει: Κίνδυνος βιωσιμότητας για τις ΔΕΥΑ
Η Ε.Δ.Ε.Υ.Α. συνεκτιμώντας την κρισιμότητα της κατάστασης όπως έχει διαμορφωθεί μέχρι σήμερα και για να καταστεί το ενεργειακό κόστος των Δ.Ε.Υ.Α. διαχειρίσιμο προτείνει:
1. Να αυξηθεί η επιδότηση για τις Δ.Ε.Υ.Α. από τα 65 ευρώ/MWh που είναι σήμερα στα 210 ευρώ/MWh για να καλυφθεί το κόστος από τη ρήτρα αναπροσαρμογής.
2. Να ρυθμισθούν τα χρέη προς τους παρόχους ενέργειας που δημιουργήθηκαν από την εφαρμογή της ρήτρας αναπροσαρμογής για το διάστημα από Αύγουστο μέχρι Δεκέμβριο του 2021 για το οποίο δεν ίσχυε καμία επιδότηση.
3. Για τις Δ.Ε.Υ.Α., τους φορείς οι οποίοι επιδιώκουν κοινωφελείς ή άλλους σκοπούς δημόσιου ενδιαφέροντος, γενικής ή τοπικής εμβέλειας, αλλά και τις Ενεργειακές Κοινότητες, που σχεδιάζουν έργα ΑΠΕ με εφαρμογή ενεργειακού συμψηφισμού να δίνεται προτεραιότητα στην αίτηση σύνδεσής τους προς τον ΔΕΔΔΗΕ και να προβλέπεται η δέσμευση «χώρου» στο δίκτυο.
4. Να χρηματοδοτηθούν δράσεις εξοικονόμησης και παραγωγής ενέργειας στις εγκαταστάσεις των Δ.Ε.Υ.Α.
Ενώ προειδοποιεί ότι: Εφόσον δεν υπάρξει καμιά εξέλιξη, η Ε.Δ.Ε.Υ.Α. θα κλιμακώσει τις ενέργειές της με δυναμικές κινητοποιήσεις με στόχο να διαφυλαχθεί η δημόσια υγεία και να μη στερηθούν οι πολίτες της περιφέρειας της χώρας μας το ποιοτικό και ασφαλές νερό που απολαμβάνουν σήμερα.
Τέλος η λίστα με τα προβλήματα του Νερού κλείνει με:
• Η Εργολαβοποίηση των υπηρεσιών.
Η εργολαβοποίηση λόγω υποστελέχωσης αυτών των επιχειρήσεων, οδηγεί σε σταδιακό ξεπούλημα στα ιδιωτικά συμφέροντα, ενώ επιπλέον προκαλεί αύξηση του λειτουργικού κόστους και παραχωρεί τον έλεγχο αυτού του αγαθού που λέγεται νερό σε ιδιωτικές επιχειρήσεις.
Το μόνο παρήγορο στην όλη ζοφερή εικόνα είναι η πρόσφατη απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, που μας γεμίζει αισιοδοξία και ελπίδα, δηλαδή η δικαίωση της προσφυγής των συνδικαλιστικών οργανώσεων στην ολομέλεια του συμβουλίου της επικρατείας, οπότε και εξέδωσε τις υπ’ αριθμόν 190 & 191 /2022 αποφάσεις, με τις οποίες έκρινε ως αντισυνταγματική τη μεταβίβαση της πλειοψηφίας του μετοχικού κεφαλαίου των ΕΥΔΑΠ ΑΕ & ΔΕΥΑΠ Α.Ε στην ελληνική εταιρεία συμμετοχών και περιουσίας με τον νόμο 4383 / 2016.
Βάζοντας φρένο στις ορέξεις για άμεση ιδιωτικοποίηση.
Με αιτιολογικό ότι «τίθεται σε κίνδυνο το ευρύτερο δημόσιο συμφέρον, όταν σκοποί αυτοί ανταγωνίζονται ή θέτουν σε κίνδυνο την αξιούμενη αδιάλειπτη και υψηλής ποιότητας των – ζωτικής σημασίας για το κοινωνικό σύνολο, ως άνω υπηρεσιών ύδρευσης και αποχέτευσης.»
(iskra Α.ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ :Τι αποφάσισε το ΣΤΕ για την ιδιωτικοποίηση του Νερού 24-2-22)
Ελπίζουμε αυτή η πρόσφατη απόφαση του ΣΤΕ να γίνει σεβαστή από την κυβέρνηση και να φροντίσει με γενναίες αποφάσεις να διαφυλάξει τη βιωσιμότητα των ΔΕΥΑ, των υπηρεσιών που διαχειρίζονται με επιτυχία, εδώ και 40 έτη το πολύτιμο αγαθό που λέγεται ΝΕΡΟ.
