Όταν ομιλούμε για μόρφωση στις μέρες μας, εννοούμε την αρμονική ανάπτυξη όλων των πνευματικών και ηθικών δυνάμεων των ανθρώπων. Έχει δύο επίπεδα αναφοράς: την καλλιέργεια των πνευματικών δυνάμεων και χαρισμάτων από τη μια και την ανάπτυξη των ηθικών αρετών από την άλλη. Τα δυο επίπεδα αυτά διαπλέκονται αρμονικά μεταξύ τους, αλληλοεπηρεάζονται και δίνουν την εικόνα της προσωπικότητας του μορφωμένου και καλλιεργημένου ψυχικά και πνευματικά ατόμου – μέλους της κοινωνίας.
Η μόρφωση, όπως όλοι βλέπουμε και ξέρουμε, σχετίζεται, καθημερινά, με την παιδεία, η οποία, στη γενικότερή της χρήση, υποδηλώνει την πνευματική και ηθική αγωγή των νέων, δηλαδή τη διάπλαση των διανοητικών δυνάμεων και του χαρακτήρα με την παροχή μόρφωσης από τους γονείς και τους δασκάλους. Με μια ειδική της έννοια, η παιδεία σημαίνει την διά της εκπαίδευσης επιρροή που ασκείται από όλες τις ώριμες γενιές σε εκείνους που ακόμη δεν φαίνονται πως είναι έτοιμοι για τις κοινωνικές τους υποχρεώσεις, που απορρέουν από την «κοινωνικοποίησή» τους.
Από τα παραπάνω είναι φως φανερό ότι τόσο η παιδεία όσο και η μόρφωση έχουν άρρηκτη σχέση κάθε στιγμή της ζωής με την προσωπικότητα του καθενός από εμάς.
Η έννοια της προσωπικότητας, λοιπόν, μπορεί να καθοριστεί κατά δύο τρόπους. Με τον πρώτο, τον πιο απλοϊκό, εννοούμε όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά προσόντα ενός ανθρώπου, με τα οποία κατορθώνει και ασκεί κάποια επίδραση πάνω στους συνανθρώπους του. Όταν λέμε δηλαδή ότι κάποιος έχει προσωπικότητα ή είναι προσωπικότητα, εννοούμε ότι είναι ένας άνθρωπος εξαιρετικός – διαφορετικός απ’ τους άλλους που γνωρίζουμε και συναναστρεφόμαστε – και που έχει κύρος και μπορεί να επιβληθεί στον περίγυρό του.
Η δεύτερη και βαθύτερη έννοια της προσωπικότητας λαμβάνει υπόψη της όλες τις πνευματικές λειτουργίες ενός προσώπου, τις διαθέσεις του, τις εκτιμήσεις, τα «ελατήρια» των πράξεών του, τις φιλοδοξίες και τους προσανατολισμούς του, ακόμη κι αυτήν την φυσική του εμφάνιση.
Κλείνοντας, λοιπόν, ας συμφωνήσουμε ότι η προσωπικότητα ενός ανθρώπου είναι σε γενικές γραμμές το σύνολο εκείνων των χαρακτηριστικών τρόπων σκέψεως και συμπεριφοράς (δράσης ή αντίδρασής) του σε όσα γίνονται ή δεν γίνονται γύρω του και στις οποίες σημαντικότατη επιρροή ασκούν η παιδεία και η μόρφωση όπως εκείνες διαμορφώνονται στα χωροχρονικά πλαίσια όπου αυτός ζει και όπου αυτές με τη σειρά τους δέχονται θετικές ή/ και αρνητικές επιδράσεις από το φυσικό και ανθρωπογενές μας περιβάλλον.
Στο πολύ σωστό ανωτέρω άρθρο με το περιεκτικό και επίκαιρο άρθρο του αγαπητού κ. Γ. Ορφανού, ας μού επιτραπεί να προσθέσω το τί είναι ένα αληθινό ανθρώπινο πρόσωπο. Άλλη σημασία έχει η έννοια “άτομο” κι άλλη το πρόσωπο: Ωστόσο, ένα άτομο μπορεί να είναι “προσωπικότητα”, όχι όμως ΠΡΟΣΩΠΟ.
Κατά τον διεθνώς γνωστό μέγιστο Θεολόγο Καθηγητή της Ορθόδοξης Χριστιανικής πίστης και φιλόσοφο, Επίσκοπο Διοκλείας [ Λονδίνο] Κάλλιστο Γουέαρ, ένα αληθινό ανθρώπινο πρόσωπο, κατ’ εικόνα και ομοίωση Θεού είναι: Ελεύθερο, Ευχαριστιακό, Κοινωνικό και Πνευματικώς ώριμο. Τα θερμά μας συγχαρητήρια για τα σπουδαία δοκίμια και τα κοινωνικά κείμενα που οδηγούν εμάς τους ανθρώπους, απανταχού της γης, στην ειρηνική συμβίωση και συνύπαρξη. ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ. Φιλικά Γ. Καραγεωργίου, συντ/χος νομικός κοινωνιολόγος ΧΑΝΙΑ.