Bιότοπος – περιγραφή
Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι Melissa officinalis (Μέλισσα η φαρμακευτική) ή Βαλλωτή η μέλαινα.
Το συναντάμε με τις ονομασίες αγριομέλισσα, μελισσόχορτο, μελισσοβότανο, κιτρινέλλα και κιτροβάλσαμο.
Ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών.
Είναι φυτό πολυετές με χαρακτηριστική μυρουδιά λεμονιού. Βλαστοί όρθιοι, που ξεπερνούν τα 100 εκατοστά, διακλαδισμένους, χνουδωτούς, αδενώδεις. Φύλλα μέχρι 9 εκατοστά, ελαφρώς τριχωτά, ωοειδή, βαθιά οδοντωτά, με αμβλεία ή καρδιοειδή βάση. Σπόνδυλοι με άνθη οδοντωτά με κοντό μίσχο, αντίθετα, που σκεπάζονται από αδενώδες τρίχωμα (από τους αδένες αυτούς βγαίνει το αιθέριο έλαιο), κιτρινωπά, μετατρεπόμενα σε λευκά ή ρόδινα κατά την ωρίμανση. Οι ρίζες του φυτού είναι ινώδεις, νηματώδεις και στρογγυλές.
Ιστορικά στοιχεία
Βότανο γνωστό από την αρχαιότητα. Είναι η Μελιττίς του Διοσκουρίδου. Άλλες ονομασίες που είχε την αρχαιότητα ήταν μελιττίδα, μελιτταίον, μελόφυλον και μελισσοβότανο. Οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι το χρησιμοποιούσαν για τις πληγές και τα τσιμπήματα των φιδιών.
Ο Παράκελσος (1493-1541) το ονόμαζε «ελιξίριο της ζωής» και ο Έβελιν έγραφε το 1679 ότι το μελισσόχορτο είναι διαμάντι για τον εγκέφαλο, δυναμώνει την μνήμη και διώχνει δραστικά την μελαγχολία, ενώ ο Τζέραλντ έλεγε ότι ανακουφίζει την καρδιά και διώχνει την λύπη μακριά.
Κατά τον μεσαίωνα έφτιαχναν με αυτό ένα δημοφιλές ελιξίριο νεότητας. Ο Μ. Μεσεγκέ έγραφε « Ερωτευμένοι που σας τρώνε οι ανησυχίες, πατεράδες γεμάτοι έγνοιες, γυναίκες βασανισμένες από οικονομικά αδιέξοδα και αντίζηλους, όλοι εσείς οι απελπισμένοι και καταπονημένοι από την ζωή, πιείτε από αυτό το μαγικό φίλτρο και θα ξαναβρείτε τη χαρά της ζωής».
Οι Άραβες αναγνώρισαν τις αρετές του και του έδωσαν το όνομα «φίλος της καρδιάς».
Την μέλισσα την καλλιεργούσαν οι μελισσοκόμοι κοντά στα μελίσσια τους και όταν ήθελαν να πιάσουν κανένα σμάρι και να το τοποθετήσουν σε κυψέλη, προηγουμένως έτριβαν το εσωτερικό της κυψέλης με μερικά φύλλα Μέλισσας. Η ωραία μυρωδιά τους, προσέλκυε τις μέλισσες και χώνονταν στην κυψέλη ομαδικά.
Άνθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη – συλλογή
Ανθίζει από τον Ιούνιο έως τον Αύγουστο. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιούνται τα φύλλα, τα οποία μαζεύονται προσεκτικά προ της ανθοφορίας. Για την παραγωγή αιθέριου ελαίου ή αρωματικού νερού, τα φυτά κόβονται λίγες ημέρες πριν ανθίσουν, με ουρανό ξάστερο και όταν περάσει το ρόδισμα της αυγής, γιατί όταν τα φυτά έχουν υγρασία και κοπούν, μαυρίζουν όταν ξεραθούν και πρέπει να μην μείνουν, αλλά να μεταφερθούν αμέσως για να μην αλλοιωθούν. Η συλλογή γίνεται από τέλη Μαΐου μέχρι αρχές Ιουνίου και από τέλος Ιούλιου μέχρι τις αρχές Δεκεμβρίου.
Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις
Η δράση του βοτάνου είναι κατασταλτική, αντικαταθλιπτική, διεγείρει το πεπτικό, χαλαρώνει τα περιφερικά αιμοφόρα αγγεία, ιδρωταγωγό, χαλαρώνει και αποκαθιστά το νευρικό σύστημα, δρα εναντίον των ιών και βακτηριδίων και είναι άφυσο και σπασμολυτικό.
Τα μέρη του φυτού που χρησιμοποιούμε είναι κατ’ αρχάς τα φύλλα που είναι ευεργετικά για την κατάθλιψη και την ένταση. Έχουν επίσης φυσώδεις ιδιότητες κατά συνέπεια είναι ιδανικό για όσους υποφέρουν από πεπτικές διαταραχές όταν έχουν στεναχώρια ή άγχος. Το μελισσόχορτο είναι δροσιστικό και έτσι τα φύλλα του είναι καλά για εμπύρετα κρυολογήματα. Επίσης με νωπά φύλλα μπορούμε να φτιάξουμε ένα δροσιστικό ρόφημα το καλοκαίρι. Έχει εμμηναγωγικές ιδιότητες και ανακουφίζει από τους πόνους της περιόδου.
Εξωτερικά το βότανο χρησιμοποιείται σε πληγές και επώδυνα πρηξίματα. Έχει αντιβακτηριακές ιδιότητες και είναι αποτελεσματική κατά των μαγουλάδων, του επιχείλιου έρπη και άλλων ιών.
Το αιθέριο έλαιο του μελισσόχορτου έχει τις ίδιες ιδιότητες με τα φύλλα, αλλά είναι πολύ πιο ισχυρό. Με λίγες μόνο σταγόνες μπορούμε να φτιάξουμε ένα πολύ ισχυρό αντίδοτο για την κατάθλιψη.
Άλλες εφαρμογές που έχει αυτό το θαυμάσιο βότανο είναι σαν αλοιφή που την χρησιμοποιούμε για ερεθισμούς, δαγκώματα εντόμων ή για να απωθούμε τα έντομα.
Συνδυάζεται καλά με Χαμομήλι και Λυκίσκο για τη νευρική δυσπεψία και ανορεξία, για την κατάθλιψη με το Μποράγκο και για την νευρική πίεση με το Δενδρολίβανο.
Συστατικά -χαρακτήρας
Το Μελισσοβότανο περιέχει είναι πτητικό έλαιο μέχρι 0,2% (το οποίο περιέχει κιτράλη, κιτρονελάλη, οξικό εστέρα ευγενόλης, γερανιόλη και άλλες ουσίες) πολυφαινόλες, ταννίνες, φυτικές χρωστικές, τριτερπενοειδή, πικρή ουσία, φλαβονοειδή και ροζμαρινικό οξύ.
Παρασκευή και δοσολογία
Παρασκευάζεται ως έγχυμα. Ρίχνουμε ένα φλιτζάνι βραστό νερό σε μία κουταλιά της σούπας ξηρό βότανο και το αφήνουμε σκεπασμένο για 15 λεπτά, ταρακουνώντας το κατά διαστήματα.. Σουρώνουμε και πίνουμε 2 με 3 φορές την ημέρα. Αν θέλουμε το γλυκαίνουμε με μέλι.
Προφυλάξεις
Δεν αναφέρονται παρενέργειες. Τηρούμε τη συνιστώμενη δοσολογία.
Υ.Σ. Όλα τα προηγούμενα άρθρα της στήλης μπορούμε να τα βρούμε στη διεύθυνση www.herb.gr.
Επίσης αν κάποιος φίλος αναγνώστης γνωρίζει οποιαδήποτε θεραπευτική ιδιότητα βοτάνου του τόπου μας που δεν είναι ευρέως γνωστή ή έχει κάποιο ερώτημα μπορεί να το απευθύνει στην ηλεκτρονική διεύθυνση skouvatsos11@gmail.com
