«Η λέξη «λάθος» είναι µια αυθεντική ελληνική λέξη, και προέρχεται από το ρήµα «λανθάνω», που σηµαίνει, διαφεύγει της προσοχής µου.
Το λάθος είναι, καθετί που αποκλίνει από τον κανόνα, κάτι που δε λέγεται ή δε γίνεται σωστά. Είναι η ατυχής επιλογή πράξης, ή εκτίµησης µιας κατάστασης. Είναι καθετί που βρίσκεται σε απόσταση από την αλήθεια ή την πραγµατικότητα». Λέµε κατά καιρούς… «Έκανα λάθος επιλογές στη ζωή µου… Μια επιλογή, µου κόστισε πάρα πολύ…έχασα το χρόνο µου, επηρέασε το µέλλον µου… Πίστεψα τα πολλά λόγια και πληγώθηκα… Μετάνιωσα για το πώς χειρίστηκα αυτήν την κατάσταση… Ντρέποµαι που δεν το κατάλαβα ότι δεν ήταν για το καλό µου κι έπεσα µε τα µούτρα… Φέρθηκα πολύ άσχηµα και έκανα µεγάλο κακό σε κάποιους… Όλα λάθος τελικά τα έκανα!» και άλλα που τώρα κι εσύ µπορεί να σκεφτείς. Ωστόσο και νοµίζω θα συµφωνήσεις ζούµε σε µια εποχή που το λάθος έχει αποενοχοποιηθεί. Συχνά στις συζητήσεις, λέγονται διάφορα καθησυχαστικά… ότι «από τα λάθη χτίζεται ο χαρακτήρας», ή «από τα λάθη βρίσκεις τα σωστά», ή «τα λάθη φτιάχνουν το δρόµο για την επιτυχία», ή «για να του φερθείς άσχηµα κάποιο λόγο θα είχες»… Και αµέσως, το λάθος λαµβάνει µαγική µορφή. Και αλαφρώνει µε ένα… «∆εν πειράζει! Τα λάθη για τους ανθρώπους είναι!» Και δεν αντιλέγουµε… Είναι όµως αυτό καθαυτό το λάθος τόσο «µαγικό» και αθώο; Μήπως η µαγεία κρύβεται στην προσπάθεια επανόρθωσής του, όπου είναι εφικτό; Υποθετικά µιλώντας… όταν έχεις ένα «µακρύ δρόµο» να διανύσεις, και ξαφνικά πέφτεις, είναι εντάξει να σηκωθείς. Ναι! Αλλά µήπως το κλειδί είναι να αλλάξεις εντελώς το βηµατισµό σου και να προσέχεις περισσότερο, να µην ξαναπέσεις, µέχρι να φτάσεις στο τέρµα της διαδροµής σου; Επανόρθωση το λένε αυτό. Ενώ το άλλο, το να σηκωθείς απλώς δηλαδή, µήπως είναι αδιαφορία; Επανορθώνω δε σηµαίνει απλώς διορθώνω κάτι που πήγε στραβά. Σηµαίνει αναλαµβάνω την ευθύνη, αναγνωρίζω το βάρος της πράξης µου και κάνω ό,τι µπορώ για να ισορροπήσω τη ζηµιά που προκάλεσα, είτε αυτή είναι υλική, είτε συναισθηµατική, είτε ηθική. Μπορεί η ζηµιά να αφορά τον εαυτό µου. Αλλά µπορεί και άλλους. Κι όταν αφορά άλλους, και νοµίζω θα συµφωνήσεις, τότε είναι πιο δύσκολα. Τότε είναι που η προσπάθεια επανόρθωσης πρέπει να είναι πολύ συντονισµένη. Κι ύστερα έρχεται το εξής… «έχω διάθεση να διορθώσω;». Αν εδώ η απάντηση είναι «όχι», τότε όλα µένουν στάσιµα. Αν είναι «ναι», τότε µπορεί να αναρωτηθείς…«Πως διορθώνω; Είναι εύκολο;»
Οι ειδικοί επιστήµονες γι’ αυτό το θέµα λένε ότι, µπορεί να διορθώσεις, όχι λέγοντας απλά ένα συγνώµη, αλλά δείχνοντας µε πράξεις τη συγνώµη σου, αφού πρώτα έχεις κοιτάξει κατάµατα το λάθος εκείνο, που ήταν η αιτία να βλάψεις κάποιον. Ποιες είναι οι πράξεις;…Ο καθένας θα τις βρει, γιατί µόνο αυτός ξέρει καλά, τον άνθρωπο που έχει βλάψει το λάθος του. Τώρα όσον αφορά αν είναι εύκολο, µάλλον δεν είναι. Και µερικές φορές, τα λάθη δεν διορθώνονται καν. Κι εδώ, οι ειδικοί επιστήµονες αναφέρουν ότι, σ’ αυτήν την περίπτωση, αυτό που µπορείς να κάνεις είναι, να τα αναγνωρίσεις, να τα αποδεχτείς και…κάτι λίγο πιο δύσκολο…να αναλάβεις το τίµηµά τους. Αλλά για σκέψου! Μήπως αξίζει τον κόπο να κάνεις όλα τα βήµατα, όσο δύσκολα κι αν είναι; Μήπως, είτε διορθώνεται το λάθος είτε όχι, η πρόθεση είναι που µετράει; Και η ειλικρινής –η µακριά από εγωισµούς- µεταµέλεια;
Επιπλέον, η αγάπη είναι αυτή που παίζει καθοριστικό ρόλο, στην επανόρθωση ενός λάθους. Όχι µόνο η αγάπη προς το πρόσωπο που πλήγωσες, αλλά και η αγάπη για την αλήθεια, για την ευθύνη και για τον εαυτό σου όπως πραγµατικά είναι. Αυτή ωθεί να νοιαστείς για το τι προκάλεσε το λάθος. Αυτή σε κάνει να αντέχεις την ενοχή, όχι για να την ξεφορτωθείς, αλλά για να µην την ξαναγεννήσεις. Αυτή σε βοηθά να συγχωρήσεις όχι µόνο τους άλλους, αλλά και τον εαυτό σου, όταν έχεις δει πρώτα καθαρά τι έχεις κάνει… Οπότε; Χωρίς αγάπη η επανόρθωση, µάλλον, είναι απλώς µια πράξη επιβίωσης, αυτοδικαίωσης, ή ακόµη και φόβου. Ενώ µε την αγάπη γίνεται πράξη ελευθερίας. Εν τέλει, µήπως η πραγµατική επανόρθωση, δεν ξεκινά από το αποτέλεσµα, αλλά από την πρόθεση; Προτίθεσαι να διορθώσεις και να µην επαναλάβεις το λάθος σου. Φαίνεται δύσκολο. Αλλά είναι αληθινό. Και… µήπως η πρόθεση, αξίζει περισσότερο από την «τέλεια διόρθωση»; Άλλωστε, «τέλεια διόρθωση» δεν υπάρχει. Η «τέλεια διόρθωση» είναι µια ψευδαίσθηση. Κάθε λάθος, όλο και κάπου θ’ αφήσει το αποτύπωµά του… Όπως και να ‘χει όµως, εσύ ξέρεις…τα λάθη σου…τους αποδέχτες τους…τις επανορθώσεις ή όχι…και σίγουρα και άλλα πολλά σχετικά µε το εν λόγω θέµα. Και βέβαια, µόνο εσύ αποφασίζεις για τους χειρισµούς σου σε κάθε περίπτωση…λάθους σου και επανόρθωσης (ή όχι) αυτού…
Η Μαρία Σαρρή – Σαββάκη είναι δασκάλα Ειδικής Αγωγής-συγγραφέας
ΜΑΡΙΑ ΣΑΡΡΗ – ΣΑΒΒΑΚΗ*
