Κουράγιο: Η δύναµη ν’ αντέχεις. Θάρρος: Η δύναµη να δρας.
Εσύ, ποια δύναµη κουβαλάς µέσα σου;
∆ύο εσωτερικές φωνές. Η µία ψιθυρίζει «αντέχεις!» και η άλλη φωνάζει «προχώρα!». Πόσες φορές τις έχεις ακούσει; Πόσες φορές έχεις σταθεί µπροστά σε κάτι που ξεπερνά τις δυνάµεις σου; Πόσες φορές κοίταξες τον εαυτό σου στον καθρέφτη και αναρωτήθηκες: «Πώς µπορώ και συνεχίζω από εδώ και πέρα;». «Πώς τα κατάφερα και αντέδρασα αστραπιαία σ’ αυτήν την κατάσταση;» Όπως και να έχει, σ’ αυτές τις σιωπηλές και δύσκολες στιγµές µας, αναδύονται µέσα µας δύο θεµελιώδεις δυνάµεις της ψυχής. Το κουράγιο και το θάρρος. Φαινοµενικά µοιάζουν, αλλά στην ουσία τους διαφέρουν.
Από τη µια, είναι το κουράγιο. ∆ε φαίνεται πάντα. ∆εν έχει θεαµατικές χειρονοµίες ούτε επευφηµίες. Είναι µια εσωτερική, αθόρυβη µάχη γενναιότητας. Είναι η δύναµη που σε κρατά όταν όλα µέσα σου λυγίζουν και είναι η δύναµη να συνεχίζεις ακόµη κι όταν αµφιβάλλεις, ή είσαι απογοητευµένος, ή είσαι µόνος. Σίγουρα θα έχεις στο µυαλό σου µια φορά τουλάχιστον που χρειάστηκε ν’ αντέξεις χωρίς να ξέρεις για πόσο ακόµα. Μπορείς και ζεις µε την πληγή που κρύβεις; Μπορείς και επιµένεις, παρόλο που όλα είναι στάσιµα και δύσκολα και δεν έχεις απαντήσεις; Εκεί ζει το κουράγιο. Στις σκιές. Εκεί που κανείς δε φτάνει παρά µόνο η συνείδησή σου. Το κουράγιο δεν κάθεται απλώς να περάσει η µπόρα. Στέκεται µέσα της µε βλέµµα καθαρό και µε ψυχή που δε λυγίζει. Είναι το χέρι που τρέµει, µα κρατά. Είναι η ανάσα που κόβεται, µα συνεχίζει. Είναι το βήµα που γίνεται χωρίς να ξέρει το δρόµο, αλλά µε πίστη πως κάπου πάει. Κουράγιο δεν είναι να µην πονάς. Κουράγιο είναι να πονάς και να προχωράς. Ν’ αντέχεις µε αγάπη. Να περιµένεις µε νόηµα. Να ζεις ακόµη κι όταν όλα µοιάζουν στάσιµα. Το κουράγιο, δεν είναι µια στιγµιαία αντίδραση. Είναι µια σταθερή διαρκής δύναµη που χρειάζεται συνέπεια και διάρκεια για να εκδηλωθεί. Θέλει χρόνο για να χτιστεί, χρόνο για να αποδειχθεί και χρόνο για να εκτιµηθεί. Σε στηρίζει στις δύσκολες στιγµές, σου µαθαίνει να στέκεσαι όρθιος, σου χαρίζει τη σιωπηλή δύναµη να συνεχίζεις και σου θυµίζει ότι η αντοχή είναι µια µορφή αγάπης προς τον εαυτό. Μεταφορικά, µοιάζει σαν το φως που µένει αναµµένο στο δωµάτιο όταν έξω έχει σκοτεινιάσει. Το κουράγιο είναι η απόφαση ν’ ανάψεις το «φως», ακόµη κι όταν ξέρεις ότι έξω δεν πρόκειται ν’ αλλάξει τίποτα. Κι όπως το φως δε διώχνει τη νύχτα από τον κόσµο, αλλά τη νικά µέσα στο δικό του µικρό χώρο, έτσι και το κουράγιο, δεν ακυρώνει το «σκοτάδι» της ζωής, απλώς του αντιστέκεται και χωρίς να περιµένει να «ξηµερώσει», τολµά να υπάρξει και µέσα σ’ αυτό.
Κι από την άλλη είναι το θάρρος. Είναι η φλόγα που ανάβει µέσα σου όταν ο φόβος σε πλησιάζει. Είναι πράξη, όχι κατάσταση. Το νιώθεις όταν λες την αλήθεια, ενώ όλα µέσα σου, σου λένε «κρύψου». Το νιώθεις όταν φεύγεις από εκεί που δε σε σέβονται. Το νιώθεις όταν ξεκινάς κάτι καινούργιο χωρίς καµιά εγγύηση. Μήπως έχεις σκεφτεί τι θα έκανες αν δεν φοβόσουν; Τι έχεις καθυστερήσει να πεις ή να κάνεις επειδή δεν τόλµησες; Το θάρρος είναι απόφαση, που δε διαρκεί απαραίτητα µέρες ή µήνες. Μερικές φορές, κρατάει λίγο. Μπορεί και δευτερόλεπτα. Αλλά αυτά τα δευτερόλεπτα -και νοµίζω θα συµφωνήσεις- έχουν τη δύναµη να σου αλλάξουν ολόκληρη τη ζωή. Εκδηλώνεται σε µια κρίσιµη στιγµή, εκεί που καλείσαι να πράξεις κι ας φοβάσαι. Αυτή η «στιγµή θάρρους» είναι έντονη και συχνά τροµαχτική, σαν την ανάσα που κρατάει ο αθλητής, πριν από ένα µεγάλο άλµα. Είναι εκείνο το δευτερόλεπτο που η καρδιά σου χτυπά σαν τύµπανο κι ο κόσµος γύρω σου σωπαίνει περιµένοντας αν θα πεις «ναι» ή «όχι». Αν θα πας µπροστά ή πίσω. Συνήθως δεν προλαβαίνεις να σκεφτείς. Μόνο να νιώσεις. Κι αν πεις «ναι», όλα αλλάζουν όχι τόσο έξω σου, όσο µέσα σου. Κι αν πας µπροστά, είναι το θάρρος που σε σπρώχνει στη δράση. Σε κάνει να προχωράς κι ας φοβάσαι. Σου δίνει φωνή εκεί που πριν υπήρχε σιωπή. Σου ανοίγει δρόµο εκεί που φαινόταν τοίχος. ∆ε σε κάνει ήρωα και άτρωτο. Σε κάνει όµως αληθινό, γιατί σε βοηθά να ζεις µε ειλικρίνεια. Ποιο σου λείπει αυτή τη στιγµή; Ποιο σε έχει σώσει στο παρελθόν; Εσύ ξέρεις… Και τώρα ίσως να αναρωτηθείς. «Είναι εύκολο να έχω κουράγιο και θάρρος;» Όχι θα σου πω. Αν ήταν εύκολο, όλοι θα είχαν. Όµως…όταν στεκόµαστε όρθιοι στις δυσκολίες, όταν συνεχίζουµε µπροστά, όταν αγαπάµε, όταν τολµάµε, όταν ελπίζουµε και ονειρευόµαστε, όταν… όταν… όταν… µάλλον αυτό σηµαίνει, ότι µέσα µας υπάρχει και το κουράγιο και το θάρρος. Εν τέλει, αν στην πιο σκοτεινή σου στιγµή, λάµπει µέσα σου το φως της αντοχής και του κουράγιου και αν σε κάθε πρόκληση που θα σε βγάλει από τη ζώνη άνεσής σου και θα σου απαιτήσει να «σηκώσεις τα µανίκια», υπάρχει η σπίθα της δράσης του θάρρους, µόνο εσύ ξέρεις… Και βέβαια, αν τα έχεις αναγνωρίσει και αν τους έχεις επιτρέψει να σε οδηγήσουν…πάλι µόνο εσύ ξέρεις…
*H Μαρία Σαρρή – Σαββάκη είναι
δασκάλα Ειδικής Αγωγής – συγγραφέας
