Ανακοινώθηκαν πρόσφατα τα αποτελέσματα αξιολόγησης των διαφόρων κρατών ως προς τις περιβαλλοντικές επιδόσεις τους και η χώρα μας καταλαμβάνει για το 2014 τη 23η θέση μεταξύ 178 χωρών.
Η ποσοτική αξιολόγηση των διαφόρων κρατών σχετικά με την περιβαλλοντική συμπεριφορά τους, έχει αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια από τα πανεπιστήμια του Yale και του Columbia των ΗΠΑ, σε συνεργασία με το παγκόσμιο οικονομικό φόρουμ και ερευνητικά κέντρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η ποσοτική αυτή αξιολόγηση των περιβαλλοντικών επιδόσεων που εκφράζεται με
το δείκτη περιβαλλοντικής
επίδοσης (Environmental Performance Index), αποτυπώνει την πρόοδο και τη βελτίωση που επιτυγχάνουν οι χώρες διαχρονικά όσον αφορά τη περιβαλλοντική αειφορία τους αλλά και την επίτευξη των στόχων του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών όσον αφορά τους αναπτυξιακούς στόχους της χιλιετίας (Millennium development goals). Οι (οκτώ) αναπτυξιακοί στόχοι της χιλιετίας καθορίστηκαν στη σύνοδο του ΟΗΕ το 2000 και είναι οι εξής:
• Η εξαφάνιση της ακραίας φτώχειας και της πείνας.
• Η παροχή πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης σε όλα τα παιδιά και σε όλες τις χώρες.
• Η επίτευξη της ισότητας ανδρών και γυναικών.
• Η μείωση της παιδικής θνησιμότητας.
• Η βελτίωση της υγείας των μητέρων.
• Η αντιμετώπιση χρόνιων ασθενειών, όπως η ελονοσία, το AIDS, κ.ά..
• Η επίτευξη περιβαλλοντικής αειφορίας.
• Η βελτίωση των συνθηκών για τη παγκόσμια συνεργασία με στόχο την ανάπτυξη.
Έτσι η ποσοτική εκτίμηση της περιβαλλοντικής επίδοσης των διαφόρων χωρών, θα μπορέσει να αποτιμήσει το βαθμό επίτευξης της περιβαλλοντικής αειφορίας όπως προσδιορίζεται στον προαναφερόμενο έβδομο αναπτυξιακό στόχο της χιλιετίας του ΟΗΕ. Στους πίνακες 1 και 2 παρουσιάζεται η κατάταξη των 30 πρώτων χωρών ως προς τον δείκτη περιβαλλοντικής επίδοσης.
Ο δείκτης περιβαλλοντικής επίδοσης το έτος 2014 κατηγοριοποιεί τις διάφορες χώρες ανάλογα με τη συμπεριφορά τους σε μια σειρά από σοβαρά περιβαλλοντικά θέματα, που εμπίπτουν σε δύο τομείς, και συγκεκριμένα:
α) Στην προστασία της ανθρώπινης υγείας λόγω περιβαλλοντικής υποβάθμισης, και
β) Στην Προστασία των διαφόρων οικοσυστημάτων.
Στον τομέα της προστασίας της ανθρώπινης υγείας λόγω περιβαλλοντικών παραγόντων, αξιολογούνται οι εξής τρεις παράμετροι:
• Η άμεση επίπτωση στην υγεία όπως μετράται με την παιδική θνησιμότητα
• Η ποιότητα του αέρα
• Η πρόσβαση του πληθυσμού σε πόσιμο νερό καθώς και σε ικανοποιητικές συνθήκες υγιεινής
• Στο τομέα της προστασίας των διαφόρων οικοσυστημάτων, αξιολογούνται οι εξής έξι παράμετροι:
• Η ποιότητα των υδάτινων πόρων και οι υπάρχουσες εγκαταστάσεις επεξεργασίας των αστικών λυμάτων
• Η μείωση και η προστασία των δασικών εκτάσεων
• Η προστασία της βιοποικιλότητας
• Οι χρησιμοποιούμενες πολιτικές και τεχνικές στη γεωργία
• Η ποσότητα των αλιευμάτων και οι πρακτικές της παράκτιας αλιείας
• Οι επιπτώσεις της χρήσης της ενέργειας στις κλιματικές αλλαγές
Είναι φανερό ότι για την ολοκληρωμένη αποτίμηση των περιβαλλοντικών επιδόσεων κάποιας χώρας, θα πρέπει να εκτιμηθούν και άλλοι παράγοντες όπως π.χ. η επίδραση τοξικών – χημικών ουσιών, τα φαινόμενα της ερημοποίησης των εδαφών, οι απώλειες υγροτόπων, η ανακύκλωση διαφόρων υλικών, η διαχείριση στερεών απορριμμάτων, η πυρηνική ασφάλεια κ.ά., κάτι που αναμένεται να γίνει στο σύντομο μέλλον.
Με αναφορά στον πίνακα 1 για το έτος 2014, στις 30 πρώτες χώρες περιλαμβάνονται 23 Ευρωπαϊκές ενώ όπως φαίνεται στον πίνακα 2 για το έτος 2012, στις 30 πρώτες χώρες περιλαμβάνονται πάλι 22 Ευρωπαϊκές χώρες. Το 2010 ο αριθμός των Ευρωπαϊκών χωρών που συμπεριλαμβάνονταν στις 30 πρώτες ήταν μόνο 17, μικρότερος σε σχέση με το 2012 και το 2014. Εξάλλου το 2010 στις 10 πρώτες χώρες συμπεριλαμβάνονταν 6 Ευρωπαϊκές, το 2012, 9 στις 10 και το 2014 8 στις 10 χώρες ήταν Ευρωπαϊκές. Έτσι η περίοδος 2010 – 2014 χαρακτηρίζεται αφενός από την ύπαρξη της Οικονομικής κρίσης στην Ε.Ε., αφετέρου από τη βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων των Ευρωπαϊκών χωρών, που αποδεικνύει ότι την περίοδο αυτή δεν έγιναν “εκπτώσεις” στη περιβαλλοντική πολιτική της για την υπέρβαση της οικονομικής κρίσης. Αυτό είναι σημαντικό γιατί κατά τη διάρκεια της τρέχουσας οικονομικής κρίσης ακούσθηκαν απόψεις που ζητούσαν τη χαλάρωση των περιβαλλοντικών ρυθμίσεων στην Ε.Ε. με στόχο τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων της για την έξοδο από τη κρίση.
Οι υψηλές επιδόσεις των Ευρωπαικών χωρών οφείλονται και στο γεγονός της αυξημένης προστασίας του περιβάλλοντος που επιβάλλεται σήμερα στις Ευρωπαϊκές χώρες, αλλά και την καλύτερη κατάσταση των διαφόρων οικοσυστημάτων στις χώρες αυτές. Η Ελλάδα αν και δεν συμπεριλαμβανόταν το 2010 και το 2012 στη λίστα των 30 πρώτων χωρών, το 2014 βρίσκεται στην 23η θέση, που κρίνεται ικανοποιητική, αν και βεβαίως υπάρχουν σημαντικά περιθώρια για τη βελτίωση του δείκτη περιβαλλοντικής επίδοσής της στο σύντομο μέλλον.
Σημαντικό είναι βέβαια και το γεγονός ότι σε συνθήκες βαθιάς οικονομικής κρίσης η χώρα κατάφερε να βελτιώσει τις περιβαλλοντικές επιδόσεις της.
*Ο Γιάννης Βουρδουμπάς διδάσκει ενεργειακή και περιβαλλοντική τεχνολογία στο Τ.Ε.Ι. Κρήτης και είναι επιστημονικός συνεργάτης του Μ.Α.Ι.Χ..
