Γκάβοντας εδά ο Αύγουστος, έσυρε και τη πόρτα του καλοκαιριού κι έκλεισε, όπως γίνεται κάθε χρόνο. Κι άνοιξε διάπλατα η πόρτα του φθινοπώρου. Εδά και καιρό έχουνε αρχινίξει οι γι ημέρες να μικραίνουνε κι οι νύχτες να μεγαλώνουνε. Γι’ αυτό κι από Μαρθιού και Σετεπριού ίσια τα μερονύχτια. Οι γι εποχιακές υποχρεώσεις ξεσηκώνουνε τσοι στραφυλοπαραγωγούς σε ετοιμότητα κι ετοιμάζουνε τα πατητήρια ντωνε και ξεπλύνουνε τα δοχεία ντωνε. Γιατί από μέρα σε μέρα θ’ απλωθούνε στ’ αμπέλια οι Τρυγιτάδες για το φετινό τρυγητό.
Κι οι κουβαλητάδες έτοιμοι και ‘κείνοι με τα καλοταϊσμένα γαϊδουρομούλαρα ντωνε ν’ αρχινίξουνε τ’ ασταμάτητα πήγαιν’ έλα ντωνε από τ’ αμπέλι στα πατητήρια, που ήτανε στο χωριό. Απού εξεφορτώνανε εκειά τα γομάρια τα σταφύλια στο πατητήρι. Τσοι φορτώνανε ύστερα στα χτήματα άδειες κι επαίρνανε το δρόμο τσ’ επιστροφής για τ’ αμπέλι. Κι εκειά δα, σε κάποια απλοχωράδα τσοι ξεφορτώνα και τσοι ταιριάζανε σε ταίρια. Κι εφορτώνα τσοι γεμάτες με τη βοήθεια τω κοφτάδω κι εφεύγανε για τη καινούργια διαδρομή με αναχείρας τσοι φορτωτήρες, απού του ‘χανε για τη βίαιη νουθεσία τω χτημάτω γη για ώρα ανάγκης σαν εξεσομάριζε κιανένα από τα φορτωμένα χτήματα: από τα τσαμουρλούκια απού κάνανε πότε πότε στα πήγαιν’ έλα ντωνε.
Οι τρηγητάδες εδά πάλι, σαν εφεύγανε οι κουβαλητάδες για τη καινούργια διαδρομή εγιουρουντούσανε ομαδικά στ’ ατρύγητο αμπέλι για να γεμίσουνε τσ’ άδειες κοφίνες και να ετοιμάσουνε τα γομάρια τσ’ επόμενης διαδρομής. Μα αν τα χέρια ντωνε εδουλεύανε ασταμάτητα σα καλοκουρντισμένα ρολόγια, όπως ήτανε σχυμένοι στσοι κουρμούλες. Ετσά κι οι γλώσσες τωνε επχιαίνανε ροδάνι με τ’ ασταμάτητα πειράγματα και γουστόζικα παρατσάφορα. Απού οι κοπελιές του καιρού κείνουνα, εφοβούντανε γροικάς, πως θα ρυτιδιάσουνε τα μούτρα ντωνε από τα γέλια. Ήτανε τ’ αντέτι τσ’ εποχής. Τσοι πλια δύσκολες και κουραστικές ώρες και βασανιστικές στιγμές τωνε, εκείνοι να τραγουδούνε γη ν’ αστειεύονται, για να περνάνε όμορφα και ευχάριστα. Κι ετσά εξεχνούσανε τσοι δύσκολες ώρες τση κούρασης. Κι ύστερα από την ένταση του τρυγητού. Και σαν επερνούσανε λίγες μέρες αρχινούσανε να γροικούνται οι τραβάγιες τω πατητάδω.
Απού τούτονε το φθινοπωρινό μήνα κάθε τόσο οι γι εύθυμες φωνές τωνε εκάνανε χαρούμενη την ατμόσφαιρα του χωριού. Ήταν, η γη αλήθεια του Θεού, πολλοί δύσκολοι οι χρόνοι κείνουνα του καιρού μα ‘τανε όπως είπαμε απού οι γι αθρώποι την ώρα τσ’ έντασης στη δουλειά, εκείνοι εχαίρουντανε και χαροκοπούσανε στα βάσανα ντωνε. Γι’ αυτό και δε τσοι καπαντίζανε η σκληρή ζωή και τα πολλά βάσανα τση καθημερινότητας τωνε.
Ετσά επροχωρούσανε στη ζωή, τσοι δύσκολες καματερές ημέρες. Γιατί για τσ’ εορτές και τσ’ αργίες ακλουθούσανε με σεβασμό τα δασκαλέματα τση παράδοσης. Κι αξημέρωτα εξεκινούσανε για τα ξωτάρικα ερημοκκλήσια τση περιοχής για να λουτρουιθούνε και ν’ ανταλλάξουνε ευκές και καλημέρες με τσοι χωριανούς και κοντοχωριανούς ντωνε να χαιρετιχτούνε με τσοι παλιούς φίλους και να κάμουνε καινούργιους. Γιατί και σε τούτουσας τσοι τόπους, εξαναζωτανεύανε οι κοινωνικές σχέσεις των αθρώπω, κείνουνα του καιρού. Εκειά ακόμη εστραβοξανοίγανε ασύδοτα οι κοπελιές τα κοπέλια και τα κοπέλια τσοι κοπελιές και καινούργια αισθήματα εξυπνούσανε. Απού ήτανε και περιπτώσεις απού τη συνέχεια την αναθέτανε στσοι καπάτσες προξενήτρες που ήτανε κωλοπετσωμένες γη στσοι προξενηστράδες για να φτάξουνε στο αίσιο αποτέλεσμα.
Την ίδια ώρα εδά απού καμαρώνανε καθένας ξεχωριστά τη γύρω παρθένα φύση του Σταυρού απού ο δημιουργός εν σοφία εποίησε. Τούτηνα την ημέρα του πανηγυριού αναστορούμαι τσοι πανηγυριώτες εταιριάζανε σε συντροφιές και οι πάντα πανάξιες και πεσίχαρες νοικοκεράδες, ανοίγανε τα σακούλια ντωνε κι απλώνανε απάνω στα στρωσίδια απού είχανε απλωμένα χάμω. Τα λοήσιμα νηστίσιμα φαϊτά για να πιούνε τα κρασάκια ντωνε και ν’ ανταλλάξουνε ευκές για τα χρόνια πολλά για χάρη τση μεγάλης εορτής τσ’ υψώσεως του Τιμίου Σταύρου.
Με τούτονα το τρόπο ζωής και συνήθειες και με τουτανά τα ήθη και έθιμα. Μας ήβρηχε ο καινούργιος πολιτισμός με τσοι καταπατητές να καταστρέφουνε το ιδιαίτερο κάλλος τση περιοχής. Κι οι πανηγυριώτικες συνήθειες αλλάξανε κι εκείνες από σιγά σιγά κι εχαθήκανε ούλα τα καλά και όμορφα του παλιού καιρού. Γιατί στα πανηγυριώτικα γλέντια του καιρού τουτουνέ οι γι αθρώποι τα μετατρέψανε σε φαγοπόθια. Ο δε τεχνικός πολιτισμός με τσοι μηχανές και τα μηχανάκια εκρούψανε με τσοι κακόηχες βοές τωνε τα όμορφα τραγούδια, τα χαρούμενα γέλια και τα ξεκαρδιστικά αστεία, απού γροικούντανε τσοι δύσκολες ώρες του θερισμού του τρυγητού, στα πατητά, στο λιομάζωμα. Και σ’ ούλες τσοι πολλές και διάφορες αγροτικές εργασίες απού εγίνουντανε το παλιό καιρό. Και ταχάνε σα το γιατρικό, γιατί με τουτεσάς τσ’ εκδηλώσεις εγιατρεύανε και τη σωματική κούραση και τη ψυχική απού των εφορτώνανε οι δυσκολίες τση καθημερινής τωνε ζωής. Άλλο πως τσοι καιρούς τουτουσές ούλα αλλάξανε και τσ’ αθρώπους τσοι συντροφεύει εδά μπλιο η μοναξιά κι η σιωπή.
Θεέ μου βλέπε μας το νου μας
Πολλά τα έτη σας Αναγνώστριες κι Αναγνώστες μου κι αναζήτηχτοι.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
Γκάβγω = Φεύγω
Μικαίνω = Μικραίνω
Γομάρια = Φορτία
Χτήματα = Ζώα, γαϊδουρομούλαρα
Ξεσομάριασμα = Κλίση η αναστροφή του φορτίου
Τσαμουρλούκια = Αταξίες, ζωηράδες
Γιουρουντώ = Εφορμώ
Παρατσάφορα = Αστεία πειράγματα
Γροικάς = Λέει
Αντέτι = Συνήθεια
Γροικούντας = Ακούγονται
Τραβάγιες =Φασαρίες
Καπαντίζω = Υπερτερώ
Καματερή ημέρα = Εργάσιμη ημέρα
Αναστορούμαι = Θυμούμαι
Λοήσιμα = Διάφορα
Πεσίχαρες = Πολύ πρόθυμες
Κρούβω = Πνίγω, ασφυξία
