Νο. 500
Ξεκινώντας τις “Φωτοαναδρομές” στις “διαδρομές” των “Χανιώτικων νέων” το Μάρτιο του 2005, χάρη στην ενθάρρυνση και την έμπρακτη στήριξη του αείμνηστου Μιχάλη Γρηγοράκη, ήξερα πως ξεκινούσα ένα ταξίδι. Έγραψα τότε στο προλογικό μου σημείωμα ότι «για μένα η επαφή με τα παλιά Χανιά είναι ένα ταξίδι στις “Αλησμόνητες πατρίδες”. Σαν τους πρόσφυγες δεύτερης γενιάς, προσπαθώ να βρω σημάδια, δρόμους, γειτονιές, κτίσματα κάθε λογής, για να συνδέσω το χτες με το σήμερα και αυτή η σύνδεση είναι τις πιο πολλές φορές τραυματική…».
Κοντολογίς, αν και γνώριζα ότι προορισμός του ταξιδιού ήταν η ιδιαίτερη πατρίδα μου, τα “παιδικά μας χρόνια” όπως ισχυρίζονται κάποιοι, δεν μπορούσα να φανταστώ ούτε τη διάρκεια, ούτε τις όμορφες εμπειρίες που θα μου χάριζε αυτό το ταξίδι. “Λαιστρυγόνες και Κύκλωπες” δε συνάντησα, το “Φοινικικό εμπορείο” είχε ακόμα πλούσιες και πολύχρωμες πραμάτειες, κι αν η σημερινή “Ιθάκη” με απογοητεύει καμιά φορά, δεν πρέπει να ξεχνώ ότι «με έδωσε το ωραίο ταξίδι», όπως εύστοχα μας λέει ο Καβάφης. Ισως να μη γίναμε σοφότεροι από την περιδιάβαση αυτή αγαπητοί αναγνώστες, άλλωστε ηθελημένα η σελίδα μας απείχε από τα σημαντικότερα προβλήματα της επικαιρότητας και της καθημερινότητάς μας, καθώς κι από τα θεμελιώδη ζητήματα της πραγματικής μας υπόστασης και του προορισμού μας ως άτομα και ως κοινωνία, η παρέα μας όμως ήταν ζεστή κι ενδιαφέρουσα. Δέκα σχεδόν ολόκληρα χρόνια οι “Φωτοαναδρομές” διαβάζονταν και σε πολλές περιπτώσεις αρχειοθετούνταν από πολλούς Χανιώτες κι όχι μόνο.
Σας ευχαριστώ γιατί δε με αφήσατε καθόλου να νιώσω μόνος, σας το είχα ζητήσει από το προλογικό σημείωμα που αναφέρω πιο πάνω και μου το προσφέρατε απλόχερα.
Η χαρά της ανακάλυψης ήταν ίσως η πιο όμορφη εμπειρία που μου πρόσφεραν οι αναζητήσεις μου, με βάση πάντα το ιστορικό φωτογραφικό υλικό που είχα στη διάθεσή μου. Ετσι, μπόρεσα να ταυτίσω τη θέση και τη μορφή του μεγάλου βενετσιάνικου στρατώνα που μέρος του έχει ενσωματωθεί στο σημερινό 1ο Γυμνάσιο, αλλά και να διακρίνω την τοπογραφία και εν μέρει τις ιστορικές φάσεις των κατεστραμμένων οχυρώσεων του Καστελιού της Κισάμου. Εντόπισα τη θέση των σημαντικότερων βενετσιάνικων μεγάρων στο Καστέλι των Χανίων, τα αστικά μέγαρα που στέγασαν τα προξενεία των μεγάλων ευρωπαϊκών χωρών στη Χαλέπα και αλλού κι ερεύνησα τα υπολείμματα των εντυπωσιακών εξοχικών αρχοντικών του χανιώτικου κάμπου, των Μετοχιών και των εξαρτημάτων τους. Αλλά και τη φρίκη του χαμού χιλιάδων νέων ανθρώπων, των Ιταλών αιχμαλώτων στην Κρήτη της γερμανικής κατοχής, καθώς και άλλα, που ελπίζω να πάρουν κάποτε τη μορφή λευκώματος ή βιβλίου, αφού βέβαια αναμορφωθούν και δομηθούν σωστότερα τα συνοδευτικά κείμενα. Πάντως, παρά τη μη ολοκληρωμένη μορφή που είχε η περιδιάβασή μου στους γειτονικούς οικισμούς δυτικά της πόλης, ή (όπως σχεδίαζα αρχικά) στο χωριό της μητέρας μου (σκοπεύω να το κάνω μελλοντικά), ένα μικρό βότσαλο μπόρεσα κι εγώ να προσφέρω στην καταγραφή της ιστορικής τοπογραφίας και της πολιτισμικής κληρονομιάς του τόπου μας. Είναι κι αυτό ένα μέρος της εξιστόρησης της μεγάλης “ανθρώπινης περιπέτειας”, γι αυτό μου αφήνει ένα αίσθημα ικανοποίησης κι ευγνωμοσύνης.
Οσο για τη συνεργασία μου με τα φιλόξενα “Χανιώτικα νέα”, δεν έχω βέβαια σκοπό να τη σταματήσω εδώ. Απλά δε θα έχει πια την εβδομαδιαία τακτικότητα που είχε μέχρι τώρα, θα συνεργαζόμαστε όποτε έχουμε τη δυνατότητα να το πράττουμε.
Ας διορθώσουμε όμως και μια ανακρίβεια του προηγούμενου δημοσιεύματος: Το κτήριο Πανηγυράκη στην οδό Τζανακάκη δεν προορίζεται για στέγαση του Λαογραφικού Μουσείου όπως από παρανόηση έγραψα, αλλά της Δημοτικής βιβλιοθήκης. Εύχομαι να ευοδωθούν οι προσπάθειες αυτές και κάθε άλλη για παρόμοιο σκοπό.
Στην κεντρική (πρώτη) φωτογραφία, που τη δημοσιεύουμε πρώτη φορά, μια αλληγορία ίσως του “ταξιδιού” που πραγματοποιήσαμε μαζί. Δίπλα στον ιστορικό φάρο του χανιώτικου λιμανιού, ένα καΐκι με “λατίνι” ξεκινά το ταξίδι του. Το συνοδεύουν οι δυσδιάκριτες φιγούρες των “βανιέδων” από το Μπάρι της Ιταλίας, που ακροβατούν σκαρφαλωμένοι στα ξάρτια του, σα μικρά ξωτικά. Περίοδος μεσοπολέμου, γύρω στο 1930.
Στη δεύτερη, η οδός Κανεβάρο με τα χαμένα στους βομβαρδισμούς του 2ου παγκ. Πολέμου βενετσιάνικα αρχοντικά της (“Φωτοαν.” με αριθ. 258).
Στην τρίτη, ο χαμένος βενετσιάνικος στρατώνας (αριθ. 256 -57).
Στην τέταρτη, το εντυπωσιακό “Κονάκι”, η έδρα των Τούρκων πασάδων της Κρήτης την περίοδο 1850 – 1897, σε φωτογραφία της εποχής (αριθ. 469).
Στην πέμπτη, εικόνα από το γκρεμισμένο κάστρο στο Καστέλι της Κισάμου (αριθ. 414 – 17).
Στην έκτη, στιγμιότυπο από την κηδεία του Ριχάρδου Κρούγερ, από τα σημαντικότερα μέλη της ξένης παροικίας των Χανίων στις αρχές του 20ού αιώνα (αριθ. 370).
Εξι στιγμιότυπα από τη χάρτινη πορεία των Φωτοαναδρομών, που μας χάρισαν την ικανοποίηση της “ανακάλυψης”…
