Το ξέρετε πως ένας από τους πιο γνωστούς σοφούς της Αρχαίας Ελλάδας ήταν Κρητικός; Ιερέας, μύστης, μάντης, γιατρός αλλά και ποιητής και πολιτικός, θεωρήθηκε φίλος του Απόλλωνα και των Μουσών. Σύμφωνα με τον Διογένη Λαέρτιο ακόμα και στην εξωτερική του εμφάνιση έμοιαζε με αρχαϊκό Κούρο.
Είχε όμορφα μακριά μαλλιά και οι θαυμαστές του τον αποκαλούσαν Κουρήτη. Το όνομά του αναφέρεται μαζί με αυτό του Ορφέα, του Πυθαγόρα και του Εμπεδοκλή και πίστευαν ότι ήταν κάτοχος μυστικής και υπερανθρώπινης γνώσης. Μερικοί αρχαίοι συγγραφείς μάλιστα, τον συγκαταλέγουν μέσα στον κατάλογο των επτά σοφών.
Ήταν ο Επιμενίδης από την Κνωσσό, ή κατ’ άλλους από τη Φαιστό. Πολλά λέγονται για τη ζωή του τόσα, που οι μύθοι μπλέκονται αξεδιάλυτα με την πραγματικότητα και την κάνουν ένα γοητευτικό αφήγημα. Έζησε στο τέλος του 7ου με αρχές του 6ου π.Χ. αιώνα και η πιο γνωστή του ιστορία είναι αυτή που δημιούργησε τον όρο «Επιμενίδειος ύπνος».
Κάποτε λένε όταν ήταν νέος, ο πατέρας του τον έστειλε να βρει ένα χαμένο πρόβατο. Ο Επιμενίδης ψάχνοντας το μπήκε μέσα σε μια σπηλιά κι επειδή ήταν κουρασμένος αποκοιμήθηκε εκεί. Όταν ξύπνησε, συνέχισε να αναζητά το χαμένο ζώο, νομίζοντας ότι είχε περάσει μόνο λίγη ώρα. Γρήγορα όμως αντιλήφθηκε ότι το περιβάλλον γύρω του ήταν διαφορετικό από ότι το θυμόταν πριν. Προσπάθησε να επιστρέψει σπίτι του, μα όλα ήταν αλλιώτικα. Δεν γνώριζε την πόλη, τους ανθρώπους, τον τόπο. Ώσπου σε μια μεριά συνάντησε έναν ηλικιωμένο που τον αναγνώρισε. Ήταν ο μικρός του αδελφός που τον ενημέρωσε ότι είχαν περάσει πενήντα επτά χρόνια από τότε που είχε πάει να βρει το αρνί. Οι αρχαίοι πίστευαν ότι κατά τη διάρκεια του ύπνου του είχε συναντήσει τους θεούς και γι’ αυτό τον θεωρούσαν ευλογημένο.
Επίσης ο Διογένης Λαέρτιος αναφέρει στο βιβλίο του για τον Πυθαγόρα ότι ο μεγάλος αυτός φιλόσοφος που ταξίδεψε σε όλον τον τότε γνωστό κόσμο, προκειμένου να μυηθεί σε άρρητες και απόκρυφες γνώσεις έφτασε μέχρι το νησί μας όπου επισκέφθηκε μαζί με τον Επιμενίδη το Ιδαίον Άνδρο (το σπήλαιο δηλ. όπου ανατράφηκε ο Δίας) και το οποίο είχε πάντοτε μια ξεχωριστή σημασία στη θρησκευτική ζωή του τόπου .
Ο Επιμενίδης είναι ακουστός και για ένα γνωστό παράδοξο στη Λογική. Σε ένα ποίημά του είχε γράψει: «Κρῆτες ἀεὶ ψεῦσται (οι Κρήτες είναι πάντα ψεύτες)». Κατά τον 19ο αιώνα διατυπώθηκε με βάση τη φράση αυτή, αυτό που έγινε γνωστό και ως παράδοξο του Επιμενίδη:
Ο Επιμενίδης λέει ότι όλοι οι Κρήτες είναι ψεύτες
Ο Επιμενίδης είναι Κρητικός
Άρα ο Επιμενίδης λέει ψέματα
Άρα οι Κρήτες λένε την αλήθεια
Άρα και ο Επιμενίδης λέει την αλήθεια
Άρα οι Κρήτες είναι ψεύτες κ.ο.κ.
Μέσα στους τόσους θρύλους και παραδόσεις καταγράφεται κι ένα περιστατικό το οποίο θεωρείται ιστορικό και αυτό είναι ο εξαγνισμός της πόλης των Αθηνών από το Κυλώνειον Άγος.
Ο ολυμπιονίκης Κύλων προσπάθησε περί το 636 π.Χ. να γίνει με τη βία, τύραννος των Αθηνών. Το κίνημά απέτυχε και οι κυβερνήτες των Αθηναίων από την οικογένεια των Αλκμαιωνιδών σκότωσαν τους οπαδούς του Κύλωνα, παρότι αυτοί είχαν προσφύγει ως ικέτες στον ναό της Αθηνάς. Η πράξη αυτή αποτέλεσε μεγάλη ύβρη και ασέβεια προς τους θεούς. Ολόκληρη η πόλη θεωρήθηκε ότι είχε μιανθεί από το γεγονός αυτό και παρόλο που οι Αλκμαιωνίδες τιμωρήθηκαν, συνέχισαν να συμβαίνουν πράγματα στην πόλη που έδειχναν ότι το άγος παρέμενε. Το Μαντείο των Δελφών όταν προσέφυγαν οι Αθηναίοι απελπισμένοι από τις αρρώστιες και τα συνεχή προβλήματα που ταλαιπωρούσαν την πόλη, προφήτεψε ότι μόνο ο Επιμενίδης μπορούσε να την εξαγνίσει από το μίασμα. Αμέσως στάλθηκε απεσταλμένος από την Αθήνα με το ιερό πλοίο στη Φαιστό όπου ζούσε ο μύστης για να τον παρακαλέσει να αναλάβει αυτήν τη δύσκολη αποστολή.
Ο Επιμενίδης δέχτηκε την πρόκληση και ήρθε στην Αθήνα. Έγινε φίλος με τον Σόλωνα και συνέβαλε στην επεξεργασία των νόμων του. Έκανε μεταρρυθμίσεις στις τελετές της θυσίας και στις τελετές της κηδείας (λένε ότι αφαίρεσε το «σκληρόν και βαρβαρικόν» από τους θρήνους των γυναικών) και έδωσε οδηγίες για τον καθαρμό της πόλης. Η πόλη εξαγνίστηκε και ευγνώμονες οι πολίτες πρόσφεραν πλούσια δώρα και πολλά χρήματα στον Κρήτα σοφό. Αυτός τα αρνήθηκε όλα και δέχτηκε μόνο ένα κλαδί ελιάς ως αμοιβή.
Στον Επιμενίδη αποδίδονται ως έργα μια Θεογονία διαφορετική από αυτήν του Ησιόδου καθώς και μια συλλογή μύθων για τις μεταμορφώσεις μυθολογικών ηρώων σε άστρα, με το όνομα «Κρητικά» που έχουν σχέση με τον Κρητικό Δία, τους Κουρήτες και την Ίδη.
Οι θρύλοι λένε ότι ο Επιμενίδης έζησε για 157 ή σύμφωνα με την Κρητική παράδοση για 299 χρόνια. Λέγεται δε, ότι τη μακροβιότητά του τη χρωστούσε στα βότανα της Κρήτης. Γιατί έφτιαχνε ένα μείγμα από αυτά, το «άλιμον» (θα πει χωρίς πείνα) που το διατηρούσε μέσα σε πέλμα βοδιού. Από αυτό το μείγμα έπαιρνε κάθε μέρα και γι’ αυτό καταγράφεται ότι κανείς δεν τον είδε ποτέ να τρώει.
