“Η επαναστατική κριτική παιδαγωγική επιβάλλει ο εκπαιδευτικός να είναι ερευνητής – διανοούμενος”
Κ. Σκορδούλης, Καθηγητής ΕΚΠΑ, Χανιά 1.4.16
“Ο εκπαιδευτικός είναι ηθοποιός, οφείλει να χρησιμοποιεί τη φωνή του και τη γλώσσα σώματος κατάλληλα”
Δρ. Λ. Προδρόμου, εκπαιδευτής εκπαιδευτικών, Σούδα, 2.4.16
Δύο διαφορετικές παιδαγωγικές προσεγγίσεις οι οποίες πιστεύω ότι αλληλοσυμπληρώνονται παρουσιάστηκαν πρόσφατα στα Χανιά και στη Σούδα σε ισομεγέθη ακροατήρια εκπαιδευτικών.
A υτές τις δύο προσεγγίσεις μαζί με άλλες γενικές θεωρίες και ευρήματα της Παιδαγωγικής και της Ψυχολογίας της Μάθησης σχολιάζω εδώ.
Στη συγκρότηση των ομάδων μαθητών και μελλοντικών εργαζομένων καθώς και στην αλληλεπίδραση τους είναι αφιερωμένο το σημερινό σημείωμα.
Η βαριεστημάρα
των μαθητών
Η αίσθηση της βαριεστημάρας κυριαρχεί στα πολυπληθή τμήματα μαθητών κάθε φορά που η δασκαλοκεντρική προσέγγιση υπερισχύει της μαθητοκεντρικής. Υπάρχει άλλος ένας σημαντικός παράγοντας που θα δούμε παρακάτω.
Η βαριεστημάρα είναι φαινόμενο που μετρήθηκε σε έρευνα για πρώτη φορά το 1986. Τα ευρήματα τότε έδειχναν μια σειρά από αρνητικές συνέπειες σε μαθητές και εργαζόμενους όπως:
• Χειρότερη απόδοση στα μαθήματα και στην εργασία.
• Χαμηλή ικανοποίηση σε όλους.
• Υψηλά ποσοστά καταχρήσεων σε αλκοόλ και ναρκωτικά.
Σε άλλη έρευνα του 2011 (Scientific American Mind, τεύχος8/2013) διαπιστώθηκε ότι «Οσο περισσότερο βαριούνταν οι εθελοντές, τόσο πιο πιθανό ήταν να αναπτύξουν κατάθλιψη και συμπεριφορές χαμηλών κινήτρων».
Παρατηρείται ότι ακραίες δασκαλοκεντρικές συμπεριφορές οδηγούν μαθητές σε άρνηση όχι μόνο συμμετοχής, αλλά κι απλής παρουσίας στην αίθουσα διδασκαλίας.
Εδώ οι ερευνητές οδηγήθηκαν σε ένα ενδιαφέρον συμπέρασμα…
Τα άτομα που έχουν υψηλό εσωτερικό ερέθισμα συμφωνούν ότι «Σε κάθε περίπτωση ανακαλύπτουν κάτι ενδιαφέρον να κάνουν ή να μάθουν».
Στον αντίποδα είναι τα άτομα που διεγείρονται από εξωτερικούς παράγοντες -όπως ανέφερε και ο φίλος συνάδελφος Λ. Προδρόμου- που δηλώνουν ότι «Θέλουμε μεγάλη ποικιλία και αλλαγές για να είμαστε ευτυχισμένοι». Αυτή τη δεύτερη ιδιαίτερη κατηγορία καλούνται να ικανοποιήσουν διεγείροντάς την κατάλληλα οι εκπαιδευτικοί μας. Δύσκολο το έργο τους.
Αφενός οφείλουν να εκπαιδεύσουν αυτά τα άτομα να αλλάξουν οπτική κι αφετέρου να σκηνοθετήσουν με ιδιαίτερο τρόπο το κάθε μάθημα. Τέλος, οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι οι περισσότεροι κατατασσόμαστε κάπου ανάμεσα στα δύο άκρα.
Τρόπους σκηνοθεσίας ενός μαθήματος παρουσίασα πριν 15 χρόνια σε συνέδρια και ημερίδες ξενόγλωσσης εκπαίδευσης σε αρκετές πόλεις. Για το ειδικό αυτό θέμα θα αφιερώσω χωριστό σημείωμα.
Η σύσταση της καλύτερης ομάδας
Εχοντας αντιμετωπίσει το ερώτημα “Πώς θα αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα της βαριεστημάρας”, πολλές φορές κατέληξα σε μια φιλική προς τους μαθητές λύση.
Η πρότασή μου βασίζεται και στη θεωρητική προσέγγιση που άγγιξε στην εισήγησή του ο Κ. Σκορδούλης, δηλαδή στο ερευνητικό ένστικτο του εκπαιδευτικού. Στην κριτική παιδαγωγική οι εκπαιδευτικοί αναγνωρίζουν την ιδιαιτερότητα της ομάδας στο κοινωνικό γίγνεσθαι και επιθυμούν οι μαθητές τους να δουν τη γνώση με μια άλλη ματιά. Εδώ συμπληρώνω ότι όταν οι εκπαιδευτικοί έχουν τη δυνατότητα να αναγνωρίσουν τα ξεχωριστά ταλέντα και τις δεξιότητες του κάθε μαθητή η λύση είναι απλή. Στήνουν κάθε ομάδα εργασίας με ένα εκπρόσωπο κάθε κυρίαρχης δεξιότητας.
Συγκεκριμένα η ολιγομελής ομάδα αποτελείται από τουλάχιστον: • ένα μαθητή με γλωσσική δεξιότητα,
• ένα άτομο με λογική δεξιότητα,
• ένα με καλλιτεχνική φλέβα και χωρική αντίληψη,
• ένα με ικανότητα συντονισμού της ομάδας,
• ένα κιναισθητικό ή γνώστη του φυσικού περιβάλλοντος και φυσικά
• ένα μαθητή ικανό να παρουσιάσει την εργασία.
Η δυσκολία εδώ είναι ότι η αναγνώριση των αληθινών κυριάρχων δεξιοτήτων του κάθε ατόμου απαιτεί χρόνο και ειδίκευση.
Τα παιδιά της χιλιετίας
Αναφέρθηκα στο προηγούμενο σημείωμα στους “the millennials”, δηλαδή τα παιδιά που γεννήθηκαν στην αρχή της χιλιετίας. Σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα του περιοδικού Economist τα παιδιά αυτά σύντομα θα αποτελούν το 50% του εργατικού δυναμικού των πλουσίων χωρών.
Το περιοδικό μάς πληροφορεί ότι αυτά τα παιδιά έχουν μάθει να εργάζονται ομαδικά από το νηπιαγωγείο, έτσι εύκολα θα προσαρμοστούν στις νέες απαιτήσεις της αγοράς.
Η νέα τάση που διαμορφώνεται στις πλούσιες χώρες είναι να προωθείται η οριζόντια συνεργασία ανάμεσα σε ομάδες εργασίας.
Τονίζεται δε, ότι οι ομάδες δεν είναι υποχρεωμένες να αναφέρονται και να ζητάνε έγκριση από ιεραρχικά ανώτερους για αυτές τις πρωτοβουλίες τους.
Συμπερασματικά
• Η συνεπής ενεργός συμμετοχή σε μια ομάδα σκοτώνει τη βαριεστιμάρα.
• Η καλύτερη ομάδα είναι το υποκατάστατο για να διεγείρει το ενδιαφέρον κάθε μετέχοντος.
• Την επόμενη δεκαετία τα παιδιά μας, της χιλιετίας, θα αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της συνεργασίας των ομάδων στην εργασία και στις επιστήμες.
Πτυχιούχος Ψυχολογίας-Ανάπτυξης Παιδιού, Master Εκπαίδευσης
στην Δια Βίου Μάθηση, συγγραφέας “Μαθαίνω Εύκολα”, “Θυμάμαι Εύκολα”
Επικοινωνία: polygnosi@gmail.com, 2821040400, facebook: polygnosi
