Ο ένας νέος με όνειρα και αγάπη για τη δουλειά, ο άλλος γεννήθηκε στη θάλασσα και σε προχωρημένη ηλικία δεν την αφήνει. Δύο επαγγελματίες Χανιώτες ψαράδες, ο νέος Μάρκος Πιτσιτάκης και ο παλιός Μιχάλης Κωλέτης, μας διηγούνται ιστορίες της θάλασσας και του ψαρέματος έτσι όπως τις έζησαν αλλά και συνεχίζουν να τις βιώνουν και σήμερα.
Ο ΝΕΟΣ
Αγωνία για τον καιρό και το μεροκάματο
Με επιδεξιότητα ο Μάρκος τραβάει το δίχτυ, ξεψαρίζει, σπάει τις πέτρες που έχουν μπλεχτεί και συνεχίζει. Αν και μικρός, 20 ετών, η εμπειρία του είναι μεγάλη αφού από τα 13 του είναι πάνω στη βάρκα. Δεν θα ξεχάσει ποτέ το πρώτο ψάρι που έπιασε… έναν ροφό 12 κιλών!
«Δουλεύω στη βάρκα του πατέρα μου που είναι επαγγελματίας ψαράς. Μόλις μπήκα Α΄ Γυμνασίου ξεκίνησα να δουλεύω εντατικά και να βοηθάω την οικογένειά μου», μας λέει. Το επάγγελμα του αρέσει παρά τις δυσκολίες και τα προβλήματα. «Ακόμα και αν βρω άλλη δουλειά σίγουρα θα κρατήσω το ψάρεμα για δεύτερη δουλειά γιατί μου αρέσει», είναι τα λόγια του.
Οι κακοκαιρίες, η αναδουλειά, το καθημερινό βάσανο για το μεροκάματο έχουν γίνει καθημερινότητα και για τον Μάρκο που έχει μπει στο “πετσί” της δουλειάς. Τον ρωτάμε για την πιο δύσκολη στιγμή που έχει ζήσει μέχρι στιγμής.
«Πάντα σε κάθε κακοκαιρία οι στιγμές είναι δύσκολες. Και οι κακοκαιρίες είναι πολλές, ειδικά οι βοριάδες είναι οι επικίνδυνοι καιροί. Πρόσφατα στις 26 Οκτωβρίου όταν είχε βρέξει πολύ είχαμε ρίξει τα δίχτυα κοντά στα Θοδωρού και πήγαμε να τα μαζέψουμε. Μας κατέβασε ισχυρούς βοριάδες που έφτασαν και στα 7 μποφόρ. Κινδυνεύσαμε και με πολύ κόπο γυρίσαμε πίσω στο λιμάνι». Όσο για τα οικονομικά… «Άλλες φορές βγαίνει το μεροκάματο άλλες όχι. Δεν έχει και πολύ ψάρι… λίγα πράγματα. Η χαρά του ψαρά στη Νέα Χώρα είναι τα πετύχει τα πρώτα ψάρια (σαργούς, μπαρμπούνια) και η λύπη του όταν τα δίχτυα του είναι αδειανά ή βγάλουν ψάρια που δύσκολα καθαρίζονται και δεν πιάνουν και τιμή όπως οι γερμανοί κ.ά.».
«Τώρα τον χειμώνα που νυχτώνει νωρίς πρέπει να φεύγουμε από το λιμάνι νωρίς, στη 1 το μεσημέρι να πάμε να ρίξουμε τα δίχτυα μέχρι τις 4.30, ώστε το σούρουπο να είμαστε πίσω. Το πρωί σηκωνόμαστε στις 5.45 το πρωί, ώστε στις 6 να φύγουμε από το λιμάνι για να μαζέψουμε έγκαιρα τα δίχτυα. Ποια είναι η πιο μεγάλη μας αγωνία; Πάντα ο καιρός είναι ένα θέμα. Μπορεί το πρωί να λέει ότι τα μποφόρ είναι 4-5 και να ρισκάρουμε τα ρίξουμε τα δίχτυα και μέχρι το βράδυ να έχει φτάσει τα 7-8 και να μην μπορείς να τα μαζέψεις»!
Ο ΠΑΛΙΟΣ
Τεμπέλης ψαράς… δεν υπάρχει!
Γεννημένος στη θάλασσα ο Μιχάλης Κωλέτης, από τους παλαιότερους ψαράδες των Χανίων, αγαπητός και σεβαστός σε όλους τους επαγγελματίες του είδους και όχι μόνο. Αν και έχει πατήσει τα 87 και έχει βγει εδώ και χρόνια στη σύνταξη κάθε μέρα θα κατέβει στο λιμανάκι, θα χαιρετίσει τους συναδέλφους του και θα βοηθήσει στην προετοιμασία του παραγαδιού.
«Σήμερα η δουλειά για τους ψαράδες είναι πιο εύκολη σε σύγκριση με την εποχή μου. Τι να σου πω; Ότι πηγαίναμε για ψάρεμα με τα κουπιά, ότι δεν είχαμε βίντσι και τραβούσαμε τα δίχτυα με τα χέρια; Ή ότι δεν είχαμε ούτε αγκίστρια και έπρεπε να χρησιμοποιούμε καρφίτσες που τις γέρναμε για να τις βάλουμε στο παραγάδι; Τώρα τα σκάφη έχουν σύγχρονα βυθόμετρα που σου φέρνουν τον βυθό στα μάτια σου. Εμείς είχαμε ένα “σκαντάγιο” -ένα σίδερο με κούφιο πάτο- που το πετάγαμε για να φτάσει στον βυθό, το “μετακουνούσαμε” 2-3 φορές και από την κίνηση καταλαβαίναμε αν έχει από κάτω βράχους, πέτρες, λάσπη», θυμάται ο κ. Μιχάλης.
Ρωτάμε τον παλιό ψαρά, ποια είναι η δική του συμβουλή στους νεότερους. «Ο ψαράς δεν πρέπει να είναι τεμπέλης. Τεμπέλης και ψαράς είναι λέξεις που δεν ταιριάζουν. Όταν έχει μπονάτσα θα πρέπει να βάλει και το πρωί και το βράδυ τα παραγάδια του, να δουλέψει παραπάνω για να βγάλει το μεροκάματο, διαφορετικά… κανείς δεν θα του δώσει να φάει», σημειώνει.
Στα χρόνια που ταξίδευε ο παλιός ψαράς έχει να θυμηθεί δεκάδες φουρτούνες και κακοκαιρίες, μέρες που τα παραγάδια ήταν άδεια… Έχει να θυμηθεί όμως και πολλές καλές στιγμές. «Τα ταξίδια μας στην Αφρική θα μου μείνουν αξέχαστα. Εκεί να δεις ψάρια! Δεν μέναμε πολύ γιατί βγάζαμε τόσο πολύ ψάρι που γέμιζαν τα ψυγεία μας. Είχα και άριστες σχέσεις με τους Λίβυους και τον Καντάφι τότε. Κάθε φορά που είχαμε μια καλή ψαριά τού στέλναμε πεσκέσι. Και πού δεν έχω ταξιδέψει. Σχεδόν σε όλη τη Μεσόγειο. Την Κρήτη και τη θάλασσα γύρω της την ξέρω απ’ έξω και ανακατωτά», είναι τα λόγια του.
