Η εμφάνιση στην περιοχή των Χανίων ενός νέου είδους κουνουπιού, του Ασιατικού κουνουπιού τίγρης, είναι ένα γεγονός. Αποτελεί ένα χωροκατακτητικό είδος κουνουπιού, το οποίο διαφοροποιείται σε κάποιο βαθμό από το κοινό κουνούπι ως προς τη βιολογία του και την οικολογία του.
H διερεύνηση των συνεπειών στην ποιότητα ζωής των κατοίκων αλλά και των επισκεπτών μιας περιοχής όπου εγκαταστάθηκε πρόσφατα το κουνούπι τίγρης, καθώς και η αποτίμηση της οικονομικής επιβάρυνσης για την αποφυγή αυτών των συνεπειών παρουσιάζει ενδιαφέρον και αναμένεται να συμβάλει στην ορθολογική λήψη κατάλληλων μέτρων καταπολέμησης των κουνουπιών από την πολιτεία.
Οι επιπτώσεις, κοινωνικοοικονομικές και υγειονομικές, της δραστηριοποίησης του κουνουπιού τίγρης κατά τα τελευταία έτη ήδη αποτελούν αντικείμενο ερευνητικών προγραμμάτων, όπως του έργου LIFE CONOPS, στο πλαίσιο του οποίου αποτυπώθηκε η σχετική άποψη της κοινής γνώμης μέσω έρευνας που διενεργήθηκε στην περιοχή των Χανίων. Στην έρευνα αυτή έλαβε μέρος δείγμα πληθυσμού 223 ατόμων, τα οποία εκπροσωπούν νοικοκυριά που αριθμούν από 1 έως 7 μέλη με μέσο όρο ηλικιών τα 42,5 έτη.
ΤΑΛΑΙΠΩΡΕΙ ΤΟΥΣ ΧΑΝΙΩΤΕΣ ΤΟ ΚΟΥΝΟΥΠΙ “ΤΙΓΡΗΣ”
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής, η πλειοψηφία των συμμετεχόντων, σε ποσοστό 88%, γνωρίζει το ασιατικό κουνούπι τίγρης (Γράφημα 1) και μάλιστα την ύπαρξη του στην περιοχή των Χανίων (σε ποσοστό 70%, Γράφημα 2), ενώ σε ίδιο ποσοστό οι κάτοικοι θεωρούν ότι έχει ενταθεί το πρόβλημα των κουνουπιών σε σχέση με πέρυσι (Γράφημα 3). Συγκεκριμένα όσον αφορά στην όχληση από τα κουνούπια τα 2/3 περίπου των ερωτηθέντων τη χαρακτηρίζουν από μεγάλη έως ανυπόφορη.
Το αξιοσημείωτο είναι ότι οι συμμετέχοντες στην έρευνα παραπονιούνται για την ημερήσια όχληση που προκαλούν τα κουνούπια με την ίδια ένταση που παραπονιούνται κατά τη διάρκεια της νύχτας (Γράφημα 4), γεγονός που επιβεβαιώνει την παρουσία του κουνουπιού τίγρης, το οποίο δραστηριοποιείται στο μέγιστο νωρίς το πρωί (6.00 έως 8.00) και το απόγευμα (16.00 με 18.00).
ΠΟΤΕ ΕΜΦΑΝΙΖΕΤΑΙ;
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι απαντήσεις στο ερώτημα που αναφέρεται στους μήνες έναρξης και λήξης του προβλήματος που αντιμετωπίζουν οι συμμετέχοντες εξαιτίας των κουνουπιών, διάστημα κατά το οποίο και λαμβάνουν μέτρα ατομικής προστασίας (π.χ. αντικουνουπικά σπρέυ, εντομοαπωθητικά, αντικουνουπικές σήτες κ.λ.π.). Η επικρατέστερη απάντηση (ποσοστό 28,7%) που αναφέρεται στην έναρξη του προβλήματος είναι ο μήνας Μάιος, ενώ η επικρατέστερη επιλογή μήνα λήξης του προβλήματος (ποσοστό 33,6%) αφορά στο μήνα Νοέμβρη (Γράφημα 5).
Μπορεί εύκολα να συμπεράνει κανείς ότι η περίοδος έντονης όχλησης επεκτείνεται σε πολύ μεγαλύτερο διάστημα από εκείνη του καλοκαιριού. Μάλιστα, μικρά ποσοστά πληθυσμού ξεκινούν τη χρήση μέσων ατομικής προστασίας πολύ νωρίτερα, από τον Ιανουάριο ή το Μάρτιο ή τον Απρίλιο, και δεν τη διακόπτουν πριν τον Οκτώβριο (30%) ή τον Νοέμβριο (33,6%), αλλά και σε ένα μικρό ποσοστό τον Δεκέμβριο (18,8%).
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ
Η παρατεταμένη περίοδος όχλησης συνεπάγεται και την οικονομική επιβάρυνση των ατόμων που κρίνουν απαραίτητη τη λήψη ατομικών μέτρων προστασίας, η οποία βάσει των απαντήσεων μηνιαίως κυμαίνεται από 0 έως 250 ευρώ. Κατά μέσο όρο οι συμμετέχοντες ξοδεύουν 19,5 ευρώ μηνιαίως. Η πλειοψηφία αυτών (70,5%) αναφέρουν ως κύριο λόγο για τον οποίο λαμβάνουν μέτρα προστασίας τη μείωση της καθημερινής όχλησης από τα κουνούπια, ενώ ένα ποσοστό 29% προβάλλει ως λόγο τη μείωση του κινδύνου εκδήλωσης κάποιας ασθένειας που μεταδίδεται μέσω των κουνουπιών και ένα 0,5% αποσκοπεί στη βελτιστοποίηση της δραστηριότητας της επιχείρησής του (π.χ. ξενοδοχείου, ταβέρνας, καφετέριας κ.λ.π.).
Η ΚΑΤΑΠΟΛΕΜΗΣΗ
Ενδιαφέροντα συμπεράσματα προέκυψαν αναφορικά με την αξιολόγηση των μέτρων καταπολέμησης κουνουπιών που λαμβάνονται από την πολιτεία. Η συντριπτική πλειοψηφία (80%) κρίνει το πρόβλημα των κουνουπιών σημαντικό και το 1/3 των ερωτηθέντων συμφωνεί απόλυτα ότι πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στη χρηματοδότηση των δράσεων διαχείρισης των κουνουπιών, ενώ σε παρόμοιο ποσοστό (27,4%) κρίνουν ότι αναμφίβολα πρέπει να ληφθούν περαιτέρω μέτρα. Μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό 2,7% αξιολογούν τα ισχύοντα μέτρα απολύτως επαρκή (Γράφημα 6). Ωστόσο, οι περισσότεροι ερωτηθέντες συμμερίστηκαν την άποψη ότι, παρά το γεγονός ότι τα κουνούπια προκαλούν σημαντικό πρόβλημα, δε γνωρίζουν ακριβώς τις συνέπειες των μεθόδων καταπολέμησής τους στο υπόλοιπο οικοσύστημα. Θεωρούν όμως, ότι η ορθή εφαρμογή των δράσεων δε θα απειλήσει το οικοσύστημα.
ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΕΥΡΗΜΑΤΩΝ
Φως σε μια ακόμα πτυχή του επίμαχου ζητήματος βελτίωσης της αποτελεσματικότητας των εφαρμοζόμενων δημοσίων προγραμμάτων καταπολέμησης των κουνουπιών ρίχνει η έρευνα αυτή και συγκεκριμένα στους επιδιωκόμενους στόχους των δράσεων, βάσει των οποίων θα μπορούσε να μετρηθεί η αποτελεσματικότητά τους. Τα συμπεράσματα αυτά της μελέτης ενδιαφέρουν τους δημόσιους φορείς υλοποίησης των προγραμμάτων, γιατί τους διευκολύνουν να θέσουν προτεραιότητές και να αξιοποιήσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τους περιορισμένους οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους τους. Βάσει των απαντήσεων των ερωτηθέντων, ο πιο σημαντικός στόχος που πρέπει να εξυπηρετεί ένα πρόγραμμα αφορά στη μείωση του ρίσκου μετάδοσης νοσημάτων από νέα είδη κουνουπιών (π.χ. zika, chikungunya, δάγκειος πυρετός) και σε μικρότερο βαθμό συγκριτικά των νοσημάτων από τα ενδημικά είδη κουνουπιών (π.χ. ελονοσία, πυρετός του ιού του Δυτικού Νείλου κ.λ.π.). Ακολουθεί σε προτίμηση ο στόχος της μείωσης της όχλησης κατά τις βραδινές ώρες και σε μικρότερο βαθμό κατά τις πρωινές και τέλος ο στόχος της μείωσης επιπρόσθετου κόστους στα νοικοκυριά για τη λήψη ατομικών μέτρων προστασίας. Σημειώνεται όμως ότι όλοι οι στόχοι αξιολογήθηκαν από την πλειοψηφία των ερωτηθέντων ως πολύ σημαντικοί. Συμπεραίνουμε επίσης, εκτιμώντας τις απόψεις των ερωτηθέντων που αφορούν στη μείωση του κόστους που αναλαμβάνουν ως πολίτες, ότι ένα ποσοστό 30% κρίνει πολύ σημαντικό να ελαττωθούν οι ατομικές δαπάνες του για την προστασία από τα κουνούπια.
«Η Διεύθυνση Δημόσιας Υγείας του Υπουργείου Υγείας έχει στις αρμοδιότητές της το στρατηγικό σχεδιασμό για την πρόληψη και αντιμετώπιση των νοσημάτων που μεταδίδονται με τους διαβιβαστές και για το σκοπό αυτό συνεργάζεται με άλλους εμπλεκόμενους φορείς στα πλαίσια σχεδίων δράσης που εκπονεί. Ειδικότερα, εκδίδει εγκυκλίους με τις οδηγίες για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση προγραμμάτων καταπολέμησης κουνουπιών από τις Περιφερειακές και τις Τοπικές Αυτοδιοικήσεις της χώρας, καθώς και άδειες προνυμφοκτονίας από αέρος και άδειες εφαρμογών από εδάφους και αέρος για την αντιμετώπιση των ακμαίων κουνουπιών.»
Το έργο “Life Conops” και η έρευνα
Το έργο LIFE CONOPS με πλήρη τίτλο “Ανάπτυξη και επίδειξη διαχειριστικών σχεδίων έναντι των ενισχυόμενων από την κλιματική αλλαγή χωροκατακτητικών κουνουπιών στην Νότια Ευρώπη (LIFE12 ENV/GR/000466-LIFE CONOPS)” έχει ως αντικείμενο τη μελέτη και διαχείριση των χωροκατακτητικών κουνουπιών (invasive mosquito species-IMS), τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ιταλία. Στο πλαίσιο του έργου LIFE CONOPS διεξάγεται εντομολογική έρευνα στα Χανιά, δίνοντας έμφαση στα σημεία εισόδου (ανθρώπων και εμπορευμάτων). Το έργο LIFE CONOPS συντονίζεται από το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο (με επικεφαλής τον Δρ Αντώνιο Μιχαηλάκη) και για τη συγκεκριμένη έρευνα συνεργάστηκαν τα Χανιώτικα Νέα, το Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο και το Ινστιτούτο Αστικού Περιβάλλοντος και Ανθρώπινου Δυναμικού του Πάντειου Πανεπιστημίου. Στόχος της έρευνας ήταν η αποτίμηση των κοινωνικο-οικονομικών επιπτώσεων από το Ασιατικό κουνούπι τίγρης (Aedes albopictus) στην Κρήτη και ειδικότερα για την ΠΕ Χανίων. Το έργο “LIFE CONOPS” (LIFE12 ENV/GR/000466) συγχρηματοδοτείται κατά 50% από το Ευρωπαϊκό πρόγραμμα LIFE+ Environment Policy and Governance. Περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα του έργου, www.conops.gr.
