Γράφει ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΕΦΑΝΟΓΙΑΝΝΗΣ
Η έμμηνος ρύση, ή αλλιώς ´περίοδος?? ή ´εμμηνόρροια??, είναι μια βιολογική διαδικασία που σηματοδοτεί το πέρασμα των κοριτσιών στην εφηβεία.
Μια φυσιολογική διαδικασία
Η έναρξη της περιόδου, όπως και οι υπόλοιπες σωματικές αλλαγές που συμβαίνουν κατά την εφηβεία, προξενούν πολλές φορές ανησυχία ή και φόβο στα κορίτσια, εξαιτίας της ανεπαρκούς ενημέρωσης για το θέμα, τόσο των ίδιων, όσο και των γονέων τους. Άλλα κορίτσια ανυπομονούν να δουν την έναρξη της περιόδου, επειδή αισθάνονται ότι έτσι ενηλικιώνονται, ενώ άλλα θα προτιμούσαν να την αποφύγουν.
Σε κάθε περίπτωση, πάντως, είναι αναγκαία η επαρκής κατανόηση του μηχανισμού της γυναικείας αναπαραγωγής από κάθε κορίτσι, ώστε να εξηγηθεί πλήρως και να απομυθοποιηθεί, όπως κάθε άλλη φυσιολογική βιολογική λειτουργία. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι ακόμη και ο Ιπποκράτης, ο πατέρας της Ιατρικής, υποστήριζε λανθασμένα στην αρχαιότητα, ότι με την έμμηνο ρύση καθαρίζεται το σώμα από τους κακούς χυμούς.
Πότε εμφανίζεται η πρώτη περίοδος;
Όταν τα κορίτσια αρχίζουν να εισέρχονται στην εφηβεία, η οποία συνήθως αρχίζει μεταξύ 9-15 ετών (μέσος όρος τα 12 έτη), το σώμα τους αλλάζει με πολλούς τρόπους, αφού οι ορμόνες τους διεγείρουν πολλές αναπτυξιακές διαδικασίες, όπως για παράδειγμα η αύξηση τους στήθους. Συνήθως η έμμηνος ρύση (περίοδος) εμφανίζεται 2-2,5 χρόνια μετά την έναρξη αύξησης του στήθους. Επίσης, περίπου 6 μήνες πριν την έναρξη της πρώτης περιόδου, τα κορίτσια παρατηρούν αυξημένη έκκριση διαυγών υγρών από τον κόλπο τους. Τα εκκρίματα αυτά είναι φυσιολογικά και θα πρέπει να αναφέρονται στον γυναικολόγο μόνο εάν έχουν έντονη οσμή ή προκαλούν ενοχλητική φαγούρα.
Η πρώτη αυτή περίοδος ονομάζεται ´εμμηναρχή´ και σηματοδοτεί την οριστική και πλήρη ωρίμανση του αναπαραγωγικού συστήματος του νέου κοριτσιού.
Πώς δουλεύει το γυναικείο αναπαραγωγικό σύστημα
Το αναπαραγωγικό σύστημα των κοριτσιών, από τη γέννησή τους, είναι εφοδιασμένο με τις ωοθήκες, τις σάλπιγγες και τη μήτρα. Οι ωοθήκες είναι δύο και τοποθετούνται πάνω από τη μήτρα (δεξιά και αριστερά), στο κάτω μέρος της κοιλιάς, μέσα στα οστά της λεκάνης και περιέχουν 300-400.000 ´αυγά´, τα ωάρια. Επίσης, οι δύο σάλπιγγες είναι λεπτοί επιμήκεις σωλήνες, που συνδέουν τις ωοθήκες με τη μήτρα, η οποία είναι ένα όργανο σε σχήμα αχλαδιού που τοποθετείται περίπου στο μέσο των οστών της λεκάνης. Η μήτρα διαθέτει εξωτερικά πολύ παχύ και ισχυρό μυικό τοίχωμα, το οποίο μπορεί να εκταθεί σε μεγάλο βαθμό για να υποδεχτεί το έμβρυο σε περίπτωση εγκυμοσύνης.
Όσο το κορίτσι μεγαλώνει και εισέρχεται στην εφηβεία, αρχίζουν να παράγονται από τον οργανισμό ουσίες που διεγείρουν τις ωοθήκες για την παραγωγή ορμονών, όπως τα οιστρογόνα και η προγεστερόνη. Οι ορμόνες αυτές επηρεάζουν τόσο τη σωματική όσο και τη συναισθηματική ανάπτυξη των κοριτσιών.
Περίπου μία φορά το μήνα, ένα ωάριο εγκαταλείπει μια από τις ωοθήκες και ταξιδεύει μέσα από τις σάλπιγγες, φτάνοντας στη μήτρα, με μια διαδικασία που λέγεται ωορρηξία. Λίγες ημέρες πριν την ωορρηξία, τα οιστρογόνα διεγείρουν τη μήτρα ώστε να δημιουργήσει στο εσωτερικό της (ενδομήτριο) ένα θρεπτικό στρώμα από ιστούς και αιμοφόρα αγγεία, ώστε να προετοιμαστεί για πιθανή εγκυμοσύνη. Έτσι, αν το ωάριο γονιμοποιηθεί από κάποιο αρσενικό σπερματοζωάριο (αυτό συμβαίνει στο πάνω μέρος των σαλπίγγων, κοντά στις ωοθήκες), κατεβαίνει από τις σάλπιγγες και ´κολλάει?? στο τοίχωμα της μήτρας, που έχει, όπως είπαμε, προετοιμαστεί για την ανάπτυξη του εμβρύου.
Τι γίνεται αν δεν γονιμοποιηθεί το ωάριο;
Αν το ωάριο δεν γονιμοποιηθεί από κάποιο σπερματοζωάριο, η μήτρα δεν χρειάζεται πλέον το θρεπτικό στρώμα που δημιούργησε για την υποδοχή του ωαρίου και έτσι το απορρίπτει. Το στρώμα αυτό, που αποτελείται από ειδικούς ιστούς, αίμα και το αγονιμοποίητο ωάριο, απομακρύνονται από τη μήτρα, μέσω του κόλπου, αποτελώντας την έμμηνο ρύση ή περίοδο της γυναίκας. Η συγκεκριμένη βιολογική διαδικασία συμβαίνει κάθε μήνα στη ζωή μιας γυναίκας, από την ηλικία των 9-15 ετών, μέχρι και την εμμηνόπαυση (διακοπή παραγωγής ωαρίων), που λαμβάνει χώρα περίπου στην ηλικία των 45-50 ετών.
Όπως είναι φυσικό, αν το ωάριο γονιμοποιηθεί από κάποιο σπερματοζωάριο, παραμένει στη μήτρα και αναπτύσσεται το έμβρυο, οπότε για το διάστημα των 9 μηνών της εγκυμοσύνης η περίοδος διακόπτεται, για να συνεχιστεί μετά τη γέννηση του βρέφους.
Τι είναι ο ´κύκλος´;
Ο ´κύκλος?? είναι το διάστημα από την ημέρα εμφάνισης της πρώτης σταγόνας αίματος του συγκεκριμένου μήνα, μέχρι την ημέρα εμφάνισης της πρώτης σταγόνας του επόμενου μήνα. Δηλαδή αν σε ένα κορίτσι εμφανιστούν κηλίδες αίματος, για παράδειγμα, στις 10 Ιουνίου και την επόμενη φορά στις 7 Ιουλίου, τότε ο κύκλος θα είναι 27 ημέρες (20+7). Πρέπει να σημειωθεί ότι η ωορρηξία συνήθως συμβαίνει τη 12η – 16η ημέρα του κύκλου.
Υπάρχουν διαταραχές στον κύκλο;
Οι ανωμαλίες στην περίοδο δεν είναι σπάνιες στα νέα κορίτσια. Έτσι, ενδέχεται, για παράδειγμα, για δύο μήνες η περίοδος να διαρκεί 28 ημέρες, μετά να σταματάει για ένα μήνα και να επανέρχεται με άτακτη διάρκεια κύκλου. Καλό είναι, πάντως, τα κορίτσια να καταγράφουν σε ένα ημερολόγιο τις ημέρες έναρξης της περιόδου τους και το κρατούν μαζί τους κατά την επίσκεψή τους στο γυναικολόγο. Η διάρκεια της περιόδου στα νέα κορίτσια είναι συνήθως 3 – 4 μέρες, ενώ σπανιότερα μπορεί να ξεπεράσει ακόμη και τις 7 μέρες.
Πόσο συχνά έχουν περίοδο τα κορίτσια;
Αν και συνήθως ο κύκλος στα νέα κορίτσια διαρκεί γύρω στις 28 ημέρες, τα όρια μπορεί να κυμανθούν ακόμη και μεταξύ 21 – 45 ημερών. Συνήθως, όταν περάσουν 2-3 χρόνια από την έναρξη της περιόδου ο κύκλος σταθεροποιείται. Η περίοδος δεν εμφανίζεται στην ίδια ηλικία σε όλα τα κορίτσια. Σε άλλα ξεκινά στην ηλικία των 10 ετών ή και νωρίτερα, ενώ σε άλλα αρχίζει στην ηλικία των 14-15 ετών.
Τι χρώμα έχουν οι εκκρίσεις της περιόδου;
Επειδή κατά την περίοδο απορρίπτεται όχι μόνο αίμα, αλλά και ένα μέρος του εσωτερικού της μήτρας (ενδομητρίου) που περιέχει διάφορους ιστούς για τη θρέψη του εμβρύου, οι εκκρίσεις της περιόδου μπορούν να έχουν από έντονο κόκκινο, μέχρι και καφετί χρώμα.
Πώς απορροφάται το αίμα της περιόδου;
Για την απορρόφηση του αίματος χρησιμοποιούνται διάφοροι τύποι σερβιετών που διατίθενται στο εμπόριο (μακρόστενα τεμάχια μιας χρήσης, από μαλακό υλικό και αδιάβροχη βάση). Τα περισσότερα κορίτσια αλλάζουν σερβιέτα παραπάνω από 3 φορές τη μέρα, ενώ τις πρώτες μέρες της περιόδου, οπότε και το αίμα είναι περισσότερο, ο αριθμός τους μπορεί να αυξηθεί. Υπάρχουν ακόμη και τα ταμπόν, που είναι μικροί βαμβακεροί κύλινδροι που τοποθετούνται μέσα στον κόλπο, απορροφούν το αίμα της περιόδου και δεν φαίνονται εξωτερικά. Η επιλογή του προϊόντος που θα χρησιμοποιηθεί, ανήκει πάντοτε στο κάθε κορίτσι, που επιλέγει ανάλογα με τις ανάγκες, τις επιθυμίες ή και τις καθημερινές του δραστηριότητες.
Πολλά, πάντως, κορίτσια επιλέγουν συνδυασμό σερβιετών και ταμπόν, προτιμώντας τη χρήση του ταμπόν την ημέρα και της σερβιέτας τη νύχτα, ενώ η συχνότητα αλλαγής κάθε προϊόντος θα πρέπει να είναι τέτοια ώστε να μην εξέρχεται αίμα που θα λερώσει το εσώρουχο του κοριτσιού.
Πόσο αίμα χάνεται στην περίοδο;
Η μέση ποσότητα αίματος που χάνεται κατά τη διάρκεια της περιόδου είναι 30 – 45 χιλιοστά του λίτρου (ml), ποσότητα δηλαδή που αντιστοιχεί σε 2 – 3 κουταλιές της σούπας, ενώ σπάνια η ποσότητα ξεπερνά τα 70 – 80 ml. Πρακτικά, λοιπόν, δεν υπάρχει ο παραμικρός κίνδυνος για την υγεία, από αυτήν την αμελητέα απώλεια αίματος.
Πότε πρέπει να ζητήσω τη συμβουλή του γυναικολόγου;
Τα νέα κορίτσια, μετά το πέρασμα των πρώτων εμμήνων ρύσεων, θα πρέπει να απευθυνθούν σε γυναικολόγο σε περιπτώσεις όπως: Οταν η περίοδος διαρκεί παραπάνω από 7 ημέρες, όταν έχουν πάρα πολύ αίμα (παραπάνω από 1 αλλαγή σερβιέτας κάθε 1 – 2 ώρες), όταν δεν έχουν περίοδο για παραπάνω από 90 ημέρες (αμηνόρροια), όταν παρουσιάζεται αίμα μεταξύ των περιόδων, όταν νιώθουν υπερβολικό πόνο κατά την έμμηνο ρύση, όταν δεν σταθεροποιείται ο κύκλος για παραπάνω από 6 μήνες αλλά και όταν οι περίοδοι συνοδεύονται από έντονες κράμπες και πόνο (δυσμηνόρροια).
Πώς εμφανίζονται οι πόνοι της περιόδου (κράμπες);
Αρκετά κορίτσια βιώνουν όχι μόνο σωματικές, αλλά και συναισθηματικές αλλαγές στο διάστημα γύρω από την έμμηνο ρύση. Το συνηθέστερο πρόβλημα που εμφανίζεται και αφορά περίπου το 50% των γυναικών, είναι οι κράμπες (ξαφνικοί επώδυνοι σπασμοί των μυών, που αντανακλούν μέχρι και την κοιλιά), ιδίως τις πρώτες μέρες της περιόδου, που οφείλονται στις συσπάσεις της μήτρας για την έξοδο των εκκρίσεων. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι κράμπες γίνονται λιγότερο ενοχλητικές με το πέρασμα του χρόνου, μέχρι την τελική εξαφάνισή τους με το πέρασμα της εφηβείας.
Πολλές κοπέλες αισθάνονται πολύ καλύτερα όταν παίρνουν κάποιο αναλγητικό φάρμακο (για την αντιμετώπιση του πόνου) και μάλιστα περίπου 24 ώρες πριν την αναμενόμενη έναρξη της περιόδου. Άλλες, πάλι, αντιμετωπίζουν το πρόβλημα του πόνου κάνοντας ζεστά μπάνια, ή βάζοντας θερμά επιθέματα ή θερμοφόρες στο κάτω μέρος της κοιλιάς. Επίσης, άλλα κορίτσια νιώθουν πιο άνετα κάνοντας τακτική γυμναστική σε όλη τη διάρκεια του κύκλου, ενώ χρήσιμη είναι και η λήψη αυξημένων ποσοτήτων υγρών κατά τη διάρκεια της περιόδου, για την καλύτερη ενυδάτωση του οργανισμού.
Μπορούν να εμφανιστούν αλλαγές πριν την περίοδο;
Αρκετά κορίτσια, λίγο διάστημα πριν την έναρξη της περιόδου αισθάνονται ανησυχία, μελαγχολία, λαιμαργία για συγκεκριμένες τροφές, είναι ευερέθιστα κλαίγοντας ή νευριάζοντας ευκολότερα, ενώ ενδέχεται να μεγαλώνουν σπυράκια στο πρόσωπο, να υποφέρουν από πονοκεφάλους, αίσθημα αύξησης βάρους από την κατακράτηση υγρών και διόγκωση ή και πόνο στο στήθος. Οι καταστάσεις αυτές (προ-εμμηνορυσιακό σύνδρομο) δικαιολογούνται από τις αλλαγές στα επίπεδα των ορμονών του κοριτσιού στο αίμα, που σχετίζονται με τη διαδικασία της έμμηνης ρύσης και συνήθως εξαφανίζονται με την έναρξη της περιόδου.
Για την καλύτερη αντιμετώπιση των πιθανών αυτών διαταραχών, συνιστάται καλή διατροφή, αρκετές ώρες ύπνου και τακτική γυμναστική. Επίσης, επειδή το κορίτσι στη διάρκεια της περιόδου έχει την τάση να ιδρώνει περισσότερο, αλλά και για λόγους υγιεινής, καλό είναι να κάνει καθημερινά ντουζ, ώστε να καθαρίζεται η γεννητική περιοχή από τις εκκρίσεις και το αίμα και να αποφεύγονται οι πιθανώς ενοχλητικές οσμές.
Περίοδος και καθημερινή ζωή
Η περίοδος είναι ένα απόλυτα φυσιολογικό βιολογικό φαινόμενο, που συνοδεύει τη γυναίκα καθ? όλη τη διάρκεια της αναπαραγωγικής της ζωής και διαρκεί περίπου 4 δεκαετίες, γι? αυτό και δεν θα πρέπει να προκαλεί κανένα αρνητικό συναίσθημα, αλλά αντίθετα να θεωρείται αναπόσπαστο μέρος της προσωπικής της ζωής και φροντίδας.
Έτσι, σε κάθε περίπτωση, οι γονείς (και ιδίως οι μητέρες) ή και οι εκπαιδευτικοί, θα πρέπει πρώτοι να ενημερωθούν κατάλληλα και στη συνέχεια να ενημερώσουν με σοβαρότητα και υπευθυνότητα τα νέα κορίτσια, ώστε να απομυθοποιήσουν τη διαδικασία της περιόδου, να κατανοήσουν ότι πρόκειται για ένα φυσιολογικό φαινόμενο που σχετίζεται με την ανθρώπινη αναπαραγωγή και να συνεχίσουν απερίσπαστα την πορεία τους προς την ενηλικίωση και την ολοκλήρωση.
Internet: www.greek-health.gr
