Κάθε άνθρωπος έχει την τιμή του. Τιμή, με τη λέξη χρησιμοποιούμενη στον ενικό αριθμό, είναι και η αξιοπρέπεια που έχει ως μεμονωμένο άτομο και, συνάμα, η αναγνώριση και αποδοχή της ηθικής του αξίας μέσα σε ένα μικρό ή μεγάλο κοινωνικό σύνολο.
Όταν, όμως, χρησιμοποιείται η λέξη στον πληθυντικό αριθμό , “τιμές”, εννοούμε συνήθως τα αξιώματα και την υλική επιβράβευση όλων όσα κάνουμε καθημερινά.
Η φιλοτιμία, λοιπόν, δεν είναι η αγάπη προς τις τιμές γενικά και αόριστα. Είναι η αγάπη ενός ανθρώπου προς την τιμή.
Η φιλοτιμία ξεκινά από την ψυχή του ανθρώπου και απαιτεί για να πραγματωθεί και υπό τις δύο της έννοιες, της αξιοπρέπειας δηλαδή και της καταξίωσης, αυτογνωσία, αυτοέλεγχο, μετριοφροσύνη, διαρκή κοπιαστική προσπάθεια και σεβασμό.
Με την φιλοτιμία ως αρχή της ζωής του, λοιπόν, ο άνθρωπος προστατεύει την ψυχή του από τα ηθικά ξεστρατίσματα και, ταυτόχρονα, έρχεται πιο κοντά στους άλλους και συμβάλλει στην κοινωνική πρόοδο.
Η φιλοτιμία, όμως, και ως χαρακτηριστικό κοινωνιών ή λαών είναι πολύτιμο αγαθό.
Και τούτο, διότι συνδέεται άρρηκτα με την καθημερινή δημόσια και ιδιωτική μας ζωή και επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό απ’ αυτήν και επιδρά με τη σειρά της στο χαρακτήρα και στους τρόπους συμπεριφοράς όλων μας.
Πολλές, θυμίζω, είναι οι φορές που λέμε ότι το αθάνατο ελληνικό φιλότιμο έχει διαχρονικά βοηθήσει σημαντικά τους Έλληνες να ξεπερνούν τις δυσκολίες. Φυσικά και στις περιπτώσεις αυτές δεν εννοούμε την φιλοχρηματία και την αρχομανία αλλά την αξιοπρέπεια και το σεβασμό των δικαιωμάτων, ατομικών και κοινωνικών, των πολιτών.
Τέλος, οι σύγχρονοι τρόποι ζωής, όπως λένε πολλοί, έχουν αλλαξει τον τρόπο που σκέφτονται και δρουν τα μέλη μιας κοινωνίας έναντι άλλων εποχών. Παρά ταύτα, φρονώ ότι η αρχή της φιλοτιμίας είναι, αναμφίβολα, εκείνη που, παρά τα καθημερινά εμπόδια, αθάνατη, συμβάλλει σημαντικά στην ψυχική και πνευματική καλλιέργεια του ανθρώπου και στην υπεράσπιση της ελευθερίας του, αφού του γνωρίζει και ποιες πρέπει να είναι οι αξίες της ζωής του και πώς να αγωνίζεται μόνος ή/και ως μέλος της κοινωνίας για την προάσπισή τους…
*Από την ανέκδοτη συλλογή δοκιμίων “Ηθοποιών Γεύμα”
