Πέμπτη, 28 Μαρτίου, 2024

Δακοπροστασίας… το ανάγνωσμα

Έγινε πια συνήθεια ο σχολιασμός πριν την έναρξη και μετά το τέλος της δακικής περιόδου.
Τα άρθρα, τα σχόλια και οι διαξιφισμοί «δίνουν και παίρνουν». Πλήρης δηλαδή επιβεβαίωση  της Αριστοτέλειας ρήσης «Έξις δευτέρα φύσις». Ατέρμονη συζήτηση για το ποιος θα  εφαρμόσει τα δακοπροστατευτικά μέτρα. Πάμπολλα τα σχόλια για την αυξημένη δακοπροσβολή που αφήνει σχεδόν πάντοτε η μη ορθά εφαρμοζόμενη δακοπροστασία. «Εκκωφαντική»  η σιωπή για το  «πώς» πρέπει να γίνεται μια πετυχημένη αντιμετώπιση του επάρατου εχθρού της ελιάς του Δάκου. Δεν είναι λίγες και οι άδικες βέβαια φωνές διαμαρτυρίας πως κατά ένα μεγάλο μέρος  φταίει η «πλημμελής» αντιμετώπιση του Δάκου στα οικολογικά ελαιοκτήματα, τα οποία αποτελούν και εστίες ανάπτυξης του εντόμου πράγμα που κατά τους θιασώτες της  χημικής δακοπροστασίας μειώνει την επιτυχία της. Εδώ βέβαια θυμίζει το νεοελληνικό εφεύρημα «για όλα φταίνε οι άλλοι»! Ξεχνιέται το γεγονός ότι η μη αντικειμενική και λεπτομερής εκτίμηση του ποσοστού καρποφορίας αφήνει τεράστιες εκτάσεις με παραγωγή κάτω του 25% για τις ελαιοποιήσιμες  και 20% για τις βρώσιμες ελιές εκτός προγράμματος εφαρμογής των δακοπροστατευτικών μέτρων. Εξάλλου οι  οικοελαιοκαλλιεργητές αβοήθητοι αναλαμβάνουν την αντιμετώπιση του Δάκου μόνοι τους και με πολύ υψηλό κόστος, γιατί  «αγαπούν την ευθύνη»  κατά το Νίκο Καζαντζάκη.
Μια αναφορά  για πολλοστή βέβαια φορά  σ΄ αυτό  το  «πώς»  θα αναδείξει  τις ευθύνες κάθε αρμόδιου και ίσως επιτέλους διορθώσει  τα λάθη που γίνονται   και καταδικάζουν σε αποτυχία την όλη προσπάθεια.
Κατά κανόνα   στη δακοπροστασία χρησιμοποιείται η προληπτική μέθοδος των δολωματικών ψεκασμών  και πολύ λιγότερο της  μαζικής παγίδευσης και σε ελάχιστες περιπτώσεις η θεραπευτική με τη διενέργεια ψεκασμών κάλυψης των ελαιοδέντρων. Η αντιμετώπιση του Δάκου της ελιάς με την προληπτική μέθοδο των δολωματικών ψεκασμών στις περισσότερες ελαιοκομικές περιοχές της χώρας γίνεται από το κράτος. Και είναι μια από τις λίγες περιπτώσεις που η Πολιτεία αναλαμβάνει την εκτέλεση ενός τέτοιου έργου στο γεωργικό τομέα. Κι αυτό γίνεται για τον καλύτερο συντονισμό των εργασιών, ώστε η επιτυχία της προσπάθειας αυτής να είναι σε μεγάλη έκταση εξασφαλισμένη.
Παλαιότερα η δακοπροστασία  εποπτευόταν από τα Ταμεία Προστασίας Ελαιοπαραγωγής, που  ήταν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου και υπάγονταν διοικητικοοικονομικά στις τότε νομαρχιακές γεωργικές υπηρεσίες. Σε κάθε γεωργική υπηρεσία ορίζονταν διευθυντής  και επόπτες δακοπροστασίας. Η ελαιοκομική περιοχή κάθε νομού διαιρούνταν σε μικρότερους τομείς με 200.000- 300.000 ελαιόδεντρα. Σε κάθε τομέα  ανάλογα με το ανάγλυφο του εδάφους των ελαιώνων δημιουργούνταν συνεργεία με τέτοια έκταση ,ώστε ένας γενικός δολωματικός ψεκασμός να περατώνεται σε 7 ή το πολύ σε 10 μέρες. Οι τομείς εποπτεύονταν από εποχιακά προσλαμβανόμενους Γεωπόνους. Σήμερα ως τομεάρχες προσλαμβάνονται και οι τεχνολόγοι Γεωπονίας, Κάθε συνεργείο είχε τον αρχιεργάτη, τον παγιδοθέτη, τον παρασκευαστή του, τους ψεκαστές και τους μεταφορείς του ψεκαστικού υλικού. Η πρόσληψη των τομεαρχών γινόταν πολύ νωρίτερα από την έναρξη των  εργασιών. Σε γενική «βεδέμα» εργάζονταν γύρω στους 25 τομεάρχες. Πάντοτε σε συνεργασία με το τότε Ινστιτούτο  Ελιάς και Υποτροπικών Φυτών σε ειδική συγκέντρωση οι τομεάρχες ενημερώνονταν για τα καθήκοντά τους. Τα βασικά καθήκοντα των τομεαρχών ήταν:
• Η από κοντά με εβδομαδιαίο πρόγραμμα μετακινήσεων παρακολούθηση των εργασιών στον τομέα του.
• Η παρακολούθηση της πορείας  του ενήλικου πληθυσμού του εντόμου, της αναλογίας φύλου και της παρουσίας ώριμων ωαρίων στα θηλυκά άτομα. Η εξέταση των στοιχείων αυτών γινόταν από τον αποστελλόμενο  ανά 5  ημέρες από τους παγιδοθέτες  δακοπληθυσμό που συλλαμβάνονταν  στις δακοπαγίδες  και από τις καταρρίψεις που γινόταν ,όταν οι δακοπαγίδες λόγω των υψηλών θερμοκρασιών  δεν έδειχναν την πραγματική εικόνα του υπάρχοντος στους ελαιώνες εντόμου.
• Η παρακολούθηση των εργασιών του συνεργείου, ώστε οι δολωματικοί ψεκασμοί  να εκτελούνται κανονικά.
• Η παρακολούθηση  των σταδίων  προσβολής του ελαιόκαρπου από τα δείγματα που έστελνε με κάθε αλλαγή των παγίδων, καθώς και με τις μηνιαίες γενικές δειγματοληψίες.
• Η καταγραφή των εστιών δακοπροσβολής του τομέα. Οι εστίες αυτές συμπεριλαμβάνονταν αναλυτικά και στην τελική έκθεση αποτελεσμάτων που συνέτασσε ο κάθε τομεάρχης με τη λήξη των εργασιών δακοπροστασίας.
Ο πρώτος γενικός δολωματικός ψεκασμός πρέπει να γίνεται στο Νομό Χανίων, που θεωρείται πανδακία  πριν τη  δεκτικότητα του ελαιοκάρπου για ωοτοκία,  που συμπίπτει με την «πήξη του πυρήνα», δηλαδή με την ξυλοποίηση του μεσοκαρπίου και να  επεκτείνεται και  σε περιοχές ,όπου ο δάκος καταφεύγει για την αναζήτηση τροφής. Τελευταία βρέθηκε πως η επέμβαση με τον εντομοφάγο μύκητα Beauveria bassiana με ψεκασμό στο έδαφος και στα ελαιουργεία  θα μπορούσε να περιορίσει σε μεγάλο  βαθμό τον δακοπληθυσμό. Άλλα βασικά κριτήρια που καθορίζουν τη διενέργεια δολωματικού ψεκασμού είναι  οι  δακοσυλλήψεις  ανά  παγίδα  να ανέρχονται σε 3-5 άτομα δάκου,  η αναλογία αρσενικών προς θηλυκά να είναι 1:1, η παρουσία ώριμων ωαρίων σε πάνω από 5% θηλυκά  και η από δειγματοληψία δακοπροσβολή να κυμαίνεται γύρω στο 5%.
Ο καθορισμός της έκτασης  για την  εφαρμογή των δακοπροστατευτικών μέτρων  πρέπει να γίνει  με πραγματικό υπολογισμό του ποσοστού καρπόδεσης.  Θα πρέπει επίσης αν περιοχές που εξαιρούνται από το πρόγραμμα λόγω καρπόδεσης  μικρότερης του 25%  γειτνιάζουν με ψεκαζόμενους ελαιώνες  να δημιουργούνται με κατάλληλες παρεμβάσεις «φράγματα προστασίας».. Κι αυτό γιατί οι αψέκαστοι ελαιώνες μπορεί να  δημιουργήσουν ανεξέλεγκτες καταστάσεις ελέγχου του δακοπληθυσμού.
Για την παρακολούθηση του δακοπληθυσμού θα πρέπει να γίνεται η ενδεδειγμένη παγίδευση των ελαιώνων. Σε κάθε συνεργείο  των 50.000 ελαιοδέντρων θα πρέπει να τοποθετούνται 50 παγίδες, δηλαδή 1 παγίδα για κάθε 1000 ελαιόδεντρα  και σε θέση που δεν ενοχλείται η προσέλκυση του εντόμου. Μόνο τότε μπορεί κανείς να έχει μία πραγματική εικόνα του ενήλικου Δάκου.
Όταν η προσβολή  σε μια περιοχή είναι πάνω από 5% και σε μικρά στάδια τότε παλαιότερα το ίδιο συνεργείο έκανε θεραπευτικό ψεκασμό κάλυψης  για να μπορέσει στη συνέχεια με  τοπικό  δολωματικό ψεκασμό να ελέγξει  τον δακοπληθυσμό. Ιδιαίτερη σημασία αποκτά η γνωστοποίηση του ποσοστού και του σταδίου δακοπροσβολής   της τελευταίας πριν από τη λήξη της δακικής περιόδου δειγματοληψίας στους αρμόδιους Δήμους ,ώστε να προβλεφθεί στα επιτρεπόμενα χρονικά περιθώρια ενδεχόμενος θεραπευτικός ψεκασμός κάλυψης.
Η διενέργεια των δολωματικών ψεκασμών θα πρέπει να γίνεται από υπεύθυνα άτομα και σύμφωνα με  τα ισχύοντα. Συγκεκριμένα  θα πρέπει το ψεκαστικό υγρό να κατευθύνεται σε ένα σκιερό τμήμα του δέντρου. Σε πυκνούς ελαιώνας ο ψεκασμός γίνεται ανά τρίτο ελαιόδεντρο Μία  ποσότητα ψεκαστικού υγρού 300 γραμμάρια ανά ελαιόδεντρο είναι  αρκετή. Σε αραιότερους ελαιώνες θα πρέπει να ψεκάζεται ανάλογα με την πυκνότητα ανά δεύτερο ή όλα τα ελαιόδεντρα. Χρειάζεται μεγάλη προσοχή  στη διενέργεια των ψεκασμών αυτών. Η εκμηχάνιση πολύ εύκολα μπορεί να ξεπεράσει τη συνιστώμενη ποσότητα με οικονομικό και περιβαλλοντικό αντίκτυπο.
Συμπερασματικά πρέπει να ομολογηθεί πως, όταν οι  δολωματικοί ψεκασμοί γίνουν έγκαιρα και σύμφωνα με τα κριτήρια και τις προϋποθέσεις που αναφέρθηκαν παραπάνω η  διάσωση του ελαιοκάρπου είναι εξασφαλισμένη. Και τότε είναι πέρα για πέρα βέβαιο πως ο ελαιοπαραγωγός θα απαλλαγεί από τους «αετονύχηδες» που του «επιβάλλουν» τη διενέργεια δύο και τριών θεραπευτικών ψεκασμών κάλυψης, στους οποίους για λόγους ευνόητους προστίθενται άσκοπα διάφορα προσκολλητικά και διαφυλλικά σκευάσματα. Τότε ο ελαιοπαραγωγός θα αισθανθεί πως πράγματι συνεισφέρει στην παραγωγή ποιοτικά ανώτερου κρητικού ελαιόλαδου και στην προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.

* Γεωπόνος ερευνητής – Οικοτοξικολόγος


Ακολουθήστε τα Χανιώτικα Νέα στο Google News στο Facebook και στο Twitter.

Δημοφιλή άρθρα

Αφήστε ένα σχόλιο

Please enter your comment!
Please enter your name here

Εντός εκτός και επί τα αυτά

Μικρές αγγελίες

aggelies

Βήμα στον αναγνώστη

Στείλτε μας φωτό και video ή κάντε μία καταγγελία

Συμπληρώστε τη φόρμα

Ειδήσεις

Χρήσιμα