Πατέντες και ανοιχτό λογισμικό

Επειδή η έρευνα στον καπιταλιστικό τρόπο παραγωγής ανέκαθεν εξαρτιόταν από την εξεύρεση επενδυτικών κεφαλαίων, ο επενδυτής έπρεπε με κάποιο τρόπο να μπορεί να διασφαλίσει ότι θα αποσβέσει το αρχικό κεφάλαιο από την εκμετάλλευση του τελικού προϊόντος. Ετσι δημιουργήθηκαν οι γνωστές μας πατέντες.
Οπως είναι γνωστό, σχεδόν το σύνολο της βιομηχανικής παραγωγής περιλαμβάνει την πατεντοποίηση των νέων εφευρέσεων ή πρωτοποριακών ιδεών – εφαρμογών. Οι πατέντες λογισμικού είναι απλά η μεταφορά της κατοχύρωσης των ´πνευματικών δικαιωμάτων´ επί έργων λογισμικού.
Τι είναι, όμως, ο όρος ´πνευματικά δικαιώματα´ και πώς χρησιμοποιείται από την αγορά;
Κατ? αρχήν εκτός του ότι για εμπορικούς λόγους υπάρχει μια ευρεία χρήση του αφηρημένου αυτού όρου σε διάφορες νομοθετικές ρυθμίσεις, ο όρος είναι εκβιαστικός εξαρχής καθώς προϋποθέτει ότι μπορούμε να ορίσουμε ιδιοκτησία στα πνευματικά έργα ακόμα και στις ιδέες. Η θεωρητική εφεύρεση και οι ιδέες γεννιούνται από τη γνώση (επομένως και τη φαντασία) του δημιουργού, αλλά η γνώση όμως είναι προϊόν συλλογικής εξελικτικής πορείας της ανθρωπότητας, μέρος της οποίας κάνει κτήμα του το άτομο μέσω της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Επομένως και τα παράγωγα αυτής πρέπει να είναι κτήμα της ανθρωπότητας και όχι ιδιόκτητο αγαθό το οποίο αγοράζεται και πωλείται.
Αν οι πατέντες είναι μια φορά καταστρεπτικές για το λογισμικό και τα έργα πνευματικής εργασίας, είναι ανατριχιαστικά περισσότερες φορές όταν τις συναντάμε σε προϊόντα ζωτικής ανάγκης όπως τα φάρμακα. Πληθυσμοί ολόκληρων χωρών πεθαίνουν ή υποφέρουν από ασθένειες οι οποίες είναι θεραπεύσιμες και οι ίδιες οι χώρες κατέχουν την τεχνογνωσία και τη δυνατότητα παρασκευής των κατάλληλων φαρμάκων, αλλά δεν έχουν τη δυνατότητα να πληρώσουν τα ποσά που αντιστοιχούν στην άδεια χρήσης που υπαγορεύεται από τις πολυεθνικές που έχουν πατεντάρει το οτιδήποτε σχετικό με την παρασκευή του φαρμάκου. 
Επίσης το τεράστιο κόστος της έρευνας και της παραγωγής στον τομέα της βιοϊατρικής γενικότερα αλλά και η γραφειοκρατία που προκύπτει ως αποτέλεσμα της πατεντοποίησης, οδήγησαν πολλούς επιστήμονες σε μια προσέγγιση βασισμένη στο μοντέλο του ανοιχτού κώδικα με σκοπό να επινοηθούν φάρμακα για την καταπολέμηση τροπικών ασθενειών. Αυτό θα γίνεται με τον εξής τρόπο: μέσω μιας ιστοσελίδας που ονομάζεται Tropical Disease Initiative (Πρωτοβουλία Τροπικών Ασθενειών) βιολόγοι και χημικοί θα διαθέτουν εθελοντικά τις γνώσεις τους σε ορισμένους τομείς μιας συγκεκριμένης ασθένειας. Το γεγονός ότι αυτή τη στιγμή η χρηματοδότηση για την έρευνα κατά της τριχόπτωσης ξεπερνάει αυτήν του καρκίνου (ούτε λόγος για το AIDS, ποιος θα πληρώσει γι? αυτό;), μας ωθεί να εναποθέτουμε πολλές ελπίδες σε τέτοια εγχειρήματα αν και αντιλαμβάνεται κανείς τις περιορισμένες δυνατότητες που υπάρχουν προς το παρόν (βλ. Μονοπώλια κ.λπ.) όταν υπεισέρχεται το θέμα της χρηματοδότησης.