Η ένταξη της παλιάς πόλης των Χανίων στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO δεν μπορεί να ευδοκιμήσει αν επικρατήσει η «μονοκαλλιέργεια του τουρισμού» ούτε αν η περιοχή μετατραπεί σε «πόλη – μουσείο».
Στο μεταξύ, η απόδοση σύγχρονων πολιτιστικών, εκπαιδευτικών ή και εμπορικών χρήσεων σε παλιά εργοστασιακά κτήρια ή συγκροτήματα, όπως τα Νεώρια, μπορεί να λειτουργήσει ως κινητήρια δύναμη οικονομικής ανάπτυξης και αναζωογόνησης ευρύτερων αστικών περιοχών, όπως αποδεικνύει η εμπειρία από το Γκάζι στην Αθήνα αλλά και πολλά παραδείγματα του εξωτερικού.
Τα παραπάνω επεσήμανε, μεταξύ άλλων, μιλώντας στα «Χ.ν.» ο καθηγητής Ιστορίας Αρχιτεκτονικής, Αποκατάστασης και Επανάχρησης Μνημείων και Ιστορικών Συνόλων στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιο Θράκης και εμπειρογνώμονας της UNESCO σε θέματα Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Άλκης Πρέπης, ο οποίος βρέθηκε χθες στα Χανιά όπου πραγματοποίησε ομιλία στο Πολυτεχνείο Κρήτης με θέμα «Επανάχρηση βιομηχανικών κτηρίων και ανάπλαση του αστικού ιστού».
ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
Ειδικότερα, ως προς την αποκατάσταση και επανάχρηση παλιών βιομηχανικών κτηρίων ο κ. Πρεπής αναφέρθηκε σε δύο περιπτώσεις στο Παρίσι και στο Γκάζι, όπου οι παρεμβάσεις που έγιναν σε παλιά εργοστάσια αποτέλεσαν τον καταλύτη για την αναμόρφωση της ευρύτερης περιοχής.
«Το Γκάζι σηματοδότησε την απαρχή αυτού του είδους των παρεμβάσεων στην Ελλάδα αλλά και μιας σειράς παρεμβάσεων που ακολούθησαν σε όλο το μήκος της οδού Πειραιώς», σχολίασε ο κ. Πρεπής και συμπλήρωσε ότι η συγκεκριμένη παρέμβαση ακτινοβόλησε σε μια ευρύτερη περιοχή αλλάζοντας τη φυσιογνωμία της.
«Αυτοί οι χώροι θεωρούνται “νεκροί” ως προς τον σκοπό που δημιουργήθηκαν. Ωστόσο, δίνοντάς τους ένα νέο περιεχόμενο εντάσσονται στη σύγχρονη πραγματικότητα ικανοποιώντας ανάγκες του παρόντος είτε πολιτιστικές είτε επιμορφωτικές είτε εμπορικές είτε καλύπτοντας ανάγκες κατοικίας», τόνισε ο κ. Πρεπής υπογραμμίζοντας παράλληλα ότι τέτοιου βεληνεκούς παρεμβάσεις θα πρέπει να εντάσσονται σε έναν ευρύτερο σχεδιασμό καθώς λειτουργούν ως αναπτυξιακές «ατμομηχανές».
Επεσήμανε ακόμα η διεθνής πρακτική δείχνει ότι η σύμπραξη του δημόσιου με τον ιδιωτικό τομέα ικανοποιεί καλύτερα τις απαιτήσεις των κεφαλαίων που απαιτούν αυτού του είδους οι παρεμβάσεις: «Το Γκάζι ήταν η μοναδική περίπτωση εκείνη την εποχή που εμπλέκονταν μόνο το Δημόσιο. Όλοι οι άλλοι (σ.σ. στο εξωτερικό) δούλευαν στο μοντέλο της συνεργασίας ιδιωτών και Πολιτείας διότι τα κεφάλαια που χρειάζονται είναι τόσα πολλά που είτε δεν μπορεί να τα σηκώσει μόνη της η Πολιτεία είτε δεν συμφέρει ακόμα να το κάνει», ανέφερε ο κ. Πρεπής και τόνισε ότι βασική μέριμνα είναι αυτοί οι χώροι να είναι, μεταξύ άλλων, αποδοτικοί και οικονομικά, ενώ σημείωσε ότι θα πρέπει να υπάρξει ένα θεσμικό πλαίσιο για την καλύτερη δυνατή συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.
ΤΑ ΝΕΩΡΙΑ
Ερωτηθείς για την περίπτωση των Νεωρίων στα Χανιά ο κ. Πρεπής υπογράμμισε ότι θα πρέπει να αποφασίσει η τοπική κοινωνία για το πως μπορεί να αξιοποιηθεί καλύτερα το ξεχωριστό αυτό μνημειακό συγκρότημα και τι χρήσεις να αποκτήσει: «Οπωσδήποτε και τα Νεώρια είναι ένα πολύ σημαντικό τοπόσημο για τα Χανιά και είναι εκ των ουκ άνευ η παρέμβαση που πρέπει να γίνει. Επειδή δε είναι ένα τόσο σημαντικό τοπόσημο η παρέμβαση θα πρέπει να τύχει της αντίστοιχης προσοχής και να ακτινοβολήσει».
Η ΠΑΛΙΑ ΠΟΛΗ
Επίσης, ερωτηθείς για την προοπτική ένταξης της παλιάς πόλης των Χανίων στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO ο κ. Πρεπής ανέφερε ότι η διαδικασία είναι μια χρονοβόρα και δύσκολη υπόθεση.
«Η διαδικασία μπορεί να κρατήσει από 2 έως 4 χρόνια», εξήγησε και τόνισε ότι το σημαντική παράμετρος που εξετάζεται δεν είναι μόνο η ιστορική αξία ενός μνημείου αλλά η καθημερινότητα και λειτουργικότητά του. «Παίζει μεγάλο ρόλο πως ζει αυτό το μνημείο, πως εντάσσεται και πως το αποδέχεται η σημερινή κοινωνία αλλά και τι ενέργειες έχουν γίνει ώστε αυτό να είναι βιώσιμο», σημείωσε.
Πρόσθεσε δε ότι είναι πολύ σημαντικό το μνημείο όχι μόνο να έχει εξασφαλίσει τη διατήρησή του αλλά και να ακτινοβολεί την αξία του ευρύτερα: «Παίζει μεγάλο ρόλο το cultural managment, δηλαδή αν υπάρχει μια συγκεκριμένη πολιτική διάσωσης και βιωσιμότητας της περιοχής. Δεν μπορεί τα ιστορικά αυτά κέντρα να λειτουργούν ως πόλεις μουσεία μόνο για τους τουρίστες ή κάποιους εκλεκτούς, ούτε μπορούν να αφεθούν σε μια μονοκαλλιέργεια τουριστική. Πρέπει να ανταποκρίνονται στις ανάγκες της καθημερινής ζωής», υπογράμμισε ο κ. Πρεπής.
