ΔΙΟΝ. ΣΟΛΩΜΟΥ
KEIMENO-ANAΛΥΣΗ
και των 158 στροφών
Εκδοτικός οίκος
«Β.ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ»
Γραμματολογικά, ο συγγραφέας καθηγητής, Β. Κυριακίδης, εισαγωγικά αναφέρεται στο μακροσκελές Σολωμικό επικολυρικό ποίημα, για να σημειώσει ότι γι’ αυτό οι χρόνοι των ρημάτων είναι είτε σε παρελθοντολογικό χρόνο (επική ποίηση) είτε, στον ενεστώτα ΛΥΡΙΚΗ ποίηση.
Eίναι ύμνος, δηλαδή ποίημα, το οποίο έχει σκοπό να εγκωμιάσει ένα αξιόλογο πρόσωπο ή ένα σημαντικό γεγονός.
ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ ΤΟΛΜΗΣΑΝ ΤΗΝ ΑΥΤΟΘΥΣΙΑ ΚΑΙ ΤΟΝ ΗΡΩΙΣΜΟ
Με αυταπάρνηση των ανθρώπων αυτών, που τόλμησαν να αψηφήσουν τις όποιες τραγικές συνέπειες και να ορθώσουν το ανάστημά τους στον κατακτητή και να προτάξουν το όνειρο για μια Ελλάδα ΕΛΕΥΘΕΡΗ
Το μέγιστης (σ’εκείνους τους κρίσιμους καιρούς ποίημα τον ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΣΟΛΩΜΟΥ τυπώθηκε για πρώτη φορά το 1824, στο Μεσολόγγι.
Επακολούθησαν και άλλες εκδόσεις, καθώς και μεταφράσεις σε ξένες γλώσσες.
Μελοποιήθηκε από τον Κερκυραίο Νικόλαο Μάντζαρο το 1828-1830.
ΤΟ ΑΙΜΑ ΠΟΥ ΠΟΤΙΣΕ ΤΟ ΔΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ
Με ποίηση του ΥΜΝΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ του ΔΙΟΝΥΣΙΟΥΣΟΛΩΜΟΥ.
Αυτό το ποίημα γράφτηκε το Μάιο του 1823 στη Ζάκυνθο, την εποχή που ο εικοσιπεντάχρονος τότε Σολωμός αντίκριζε από το Λόφο του Στράνη το Μεσολόγγι να συγκρούεται σε άνισο αγώνα, τιτάνιας πάλης με τους αλλοθρήσκους, ους βάρβαρους κατακτητές.
Όλους εκείνους της οθωμανικής αυτοκρατορίας και τους άλλους, της Ευρώπης σαν τον αυστριακό Μέττερνιχ, των διεθνών διπλωματικών συνομωσιών.
Ο Σολωμός, τότε, έβλεπε το Μεσολόγγι να περισφίγγεται και να χαροπαλεύει, και ανήμπορο πια, να σβήνει. Αλλά, ταυτόχρονα, Ν’ΑΝΑΣΤΑΙΝΕΤΑΙ εκείνο με το αίμα του, των γενναίων αγωνιστών που πότιζε «το ΔΕΝΤΡΟ της Ελευθερίας».
Όμως, αυτός ο ένδοξος θάνατος ΕΜΠΝΕΕΙ τον ποιητή και τον ωθεί να εναποθέσει στο χαρτί, ως ελάχιστο, και ύστατο φόρο τιμής.
ΟΙ ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΙ
Όπου, σε αυτές τις δύο λέξεις ενυπάρχει μια ολόκληρη φιλοσοφία, από την οποία απορρέει το ερώτημα: «Πως είναι δυνατόν να είναι κάποιος ελεύθερος, ενώ είναι «ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΣ;»».
Για να απαντήσει στην 6η σελίδα με το κεφάλαιο Γ΄ ως εξής:
«Γι’ αυτό ας μη βαλθεί ο αναγνώστης να εξαγάγει συμπεράσματα, πριν προσπαθήσει να συλλάβει το νόημα και τις συνθήκες που επικρατούσαν τότε με τους ευρωπαίους, όπως και τους «ΡΑΓΙΑΔΕΣ», αφ’ υψηλού με την ΠΑΠΠΙΚΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ να κινείται στα δικά της χωρικά ύδατα – αυτά των δογματικών θέσεων και να μη μπορεί να συλλάβει τα πρώτα σκιρτήματα των σκλάβων προς ένα όραμα, ήτοι να καταστούν και αυτοί σαν εκείνους που ήταν πρόγονοί τους, που αυτό όμως περνούσε από την ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ.
Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ
…. Τα παθήματα των Eλλήνων τότε, άλλων λαών ανίσχυρων (όπως εμείς σήμερα).
Με την ίδια στάση των ισχυρών της γης.
Με την αλαζονεία και την έπαρσή τους να είναι μόνιμη συμπεριφορά τους
ΚΑΙ ΠΑΝΤΟΤΕ ΟΜΩΣ ΘΑ ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΠΟΙΟΣ ΠΡΟΙΚΙΣΜΕΝΟΣ ΜΕ ΤΑΛΕΝΤΟ, όπως στη δική μας ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ Ο ΔΙΟΝ. ΣΟΛΩΜΟΣ που θα γράψει έναν ύμνο για να υμνήσει την ελευθερία ή μια τραγωδία για να διεκτραγωδήσει τα ΔΕΙΝΑ ΤΗΣ.
Ολόκληρος ο ΥΜΝΟΣ ΤΗΣ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ αποτελείται από 158 στροφές.
Το 1865 με βασιλικό διάταγμα καθορίστηκε οι τρεις πρώτες στροφές από τις 158 να αποτελέσουν τον ΕΘΝΙΚΟ ΜΑΣ ΥΜΝΟ.
Σε μια πρώτη ανάλυση του Ύμνου των πρώτων στροφών 1-16 ο καθηγητής Κυριακίδης γράφει ότι ο ποιητής Σολωμός κάνει θριαμβευτική παρουσίαση της ελευθερίας με χαιρετισμό προς αυτή.
Όπως:
«Σε γνωρίζω από την κόψη
του σπαθιού την τρομερή,
σε γνωρίζω από την όψη
που με βία μετράει τη γη
απ’ τα κόκκαλα βγαλμένη
των Ελλήνων τα ιερά
και σαν πρώτα ανδρειωμένη
χαίρε, ω χαίρε ελευθερία!
Εκεί μέσα εκατοικούσες
Πικραμένη, εντροπαλή
Κι ένα στόμα ακαρτερούσες’
«έλα πάλι» να σου’πει
ΟΛΑ ΤΑ ’ΣΚΙΑΖΕ Η ΦΟΒΕΡΑ ΚΑΙ ΤΑ ΠΛΑΚΩΝΕ Η ΣΚΛΑΒΙΑ
4η
Αργειε να’λθει εκείνη η μέρα
κι ήταν όλα σιωπηλά
γιατί τα’σκιαζε η φοβέρα
και τα πλάκωνε η σκλαβιά
5η
Δυστυχής! Παρηγορία
μόνη σου έμενε να λες
περασμένα μεγαλεία
και διηγώντας τα να κλαις
6η
Και ακαρτέρει και ακαρτέρει
φιλελεύθερην λαλιά,
ένα εκτύπαε το άλλο χέρι
από την απελπισιά
7η
Κι έλεες «πότε α! πότε βγάνω
το κεφάλι από τις ερμιές;»
Και αποκρίνοντο από πάνω
Κλάψες, άλυσες, φωνές!
8η
Τότ’ εσήκωνες το βλέμμα
μεσ’ τα κλάηματα θολό
και εις το ρούχο σου έσταζ’ αίμα,
πλήθος αίμα ελληνικό.
Περιγραφή για τα σκληρά, τα μαύρα χρόνια της σκλαβιάς της τουρκοκρατίας.
* * *
Στην Τρίτη ενότητα, στροφές 9-14
9η
Με τα ρούχα αιματωμένα
ξέρω ότι έβγαινες κρυφά
να γυρεύεις εις τα ξένα
άλλα χέρια δυνατά.
10η
Μοναχή το δρόμο επήρες,
εξανάλθες μοναχή
δεν ειν’ εύκολες οι θύρες
Εάν η χρεία τες κουρταλεί.
11η
Άλλος σου έκλαψε εις τα στήθια,
αλλ’ ανάσασιν καμιά•
άλλος σου έταξε βοήθεια
και σε γέλασε φρικτά.
12η
Άλλοι, ωιμέ! στη συμφορά σου,
οπού εχαίροντο πολύ,
«σύρε να’βρεις τα παιδιά σου,
σύρε», έλεγαν οι σκληροί.
ΑΝΕΛΕΥΘΕΡΙa-ΚΑΤΑΝΑΓΚΑΣΜΟΙ ΑΠΟ ΤΑ ΜΕΓΑΛΑ ΕΘΡΩΠΑΙΚΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ
13η
Φεύγει οπίσω το ποδάρι
και ολογλήγορο πατεί
ή την πέτρα ή το χορτάρι,
που τη δόξα σου ενθυμεί.
14η
Ταπεινότατη σου γέρνει
η τρισάθλια κεφαλή,
σαν φτωχού που θυροδέρνει
κι είναι βάρος του η ζωή.
* * *
Για όλη αυτή την δραματική ανελευθερία των Ελλήνων όπως σημειώνει ο καθηγητής Κυριακίδης, επικράτησε η αδιαφορία, η κώφευση και η απραξία της Ευρώπης αδιαφόρησαν στις επικλήσεις, στα παρακάλια των υπόδουλων ελλήνων για βοήθεια, όπως συμβαίνει και σήμερα – με διάφορες μορφές ανελευθερίας, εκμετάλλευσης και καταναγκασμών από την Ευρώπη και τα μεγάλα και τα μικρά εμποροκρατικά κράτη της… και άπληστα συμφέροντά τους.
Το βιβλίο του καθηγητή Κυριακίδη είναι μια σημαντική κατάθεση για το μέγιστο ποιητή των Νεοελλήνων με μια σημαντική ανάλυση για το Σολωμό και για το καθορισμένο έργο του για το μεγάλο ποίημά του «ΥΜΝΟΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ» που γράφτηκε από τον εικοσιπεντάχρονο ποιητή.
Ολόκληρος ο ύμνος των 158 στροφών αποτελεί τον ύμνο στην ελευθερία, Ύμνος γι’ αυτούς που μπόρεσαν να δέσουν ένα παρελθόν υπόδουλο, ταπεινωμένο, εξευτελισμένο, θλιβερό μ’ ένα παρόν δοξασμένο και λαμπερό.
Όμως, σήμερα το «ελευθεριάζον» ευρωπαϊκό παρόν (παρά τις παρελάσεις μας) νοιώθει τη σιωπή του λαού μέσα από το πνεύμα του Μέγιστου πνεύματος του Μεγάλου ποιήματος του ΣΟΛΩΜΟΥ, που το έγραψε σ’ ένα μήνα στη Γλώσσα του λαού, ένα παγκόσμιο ποίημα που ανυψώνει την ελευθερία την ώρα που ο κόσμος, η Ευρώπη κι’ εμείς ζούμε στη διανθισμένη ανελευθερία…
Αλλά στην ποίηση του Σολωμού και στο σπουδαίο ποίημα του «Ο ΚΡΗΤΙΚΟΣ» θα συνεχίσουμε από το μεγάλο έργο του καθηγητή Δημήτρη Δημηρούλη με τίτλο: ΔΙΟΝΥΣΙΟ ΣΟΛΩΜΟΣ, έργα, ποιήματα και τα πεζά, εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ.
