Καλοί μου φίλοι, καλημέρα!
Ενα λαογραφικό κείμενο με τίτλο “Του Λαζάρου” που συμπεριλαμβάνεται στο βιβλίο “Περασμένα μα όχι ξεχασμένα” του Ρούσου Γ. Μαγαράκη (Ηράκλειο, 2012) και τα Κάλαντα του Λαζάρου διανθισμένα με μια εικόνα και σχετικές φωτογραφίες (απ’ το αρχείο του 5ου Δημ. Σχ. Χανίων) φιλοξενούνται στον σημερινό Παιδότοπο. Του Λαζάρου βλέπεται σήμερα και ο νους μου ταξιδεύει αρχικά στα παιδικά μου χρόνια, τότε που κρατώντας στεφάνια από αγριολούλουδα γυρίζαμε πόρτα-πόρτα τα σπίτια του χωριού και τραγουδούσαμε πως ο Χριστός ανάστησε στην πόλη Βηθανία τον “γκαρδιακό” του φίλο και στη συνέχεια στα σχολεία που υπηρέτησα ως δάσκαλος, όπου μου άρεσε να αναβιώνω με τους μαθητές μου το έθιμο. Ολο και κάποιοι βρίσκονται για να συνεχίζουν τα έθιμα, σκέφτομαι!
Σας χαιρετώ με αγάπη όλους!
Καλή Μεγαλοβδομάδα
Β.Θ.Κ.
Τα κάλαντρα
του Λαζάρου
Εις την πόλη Βηθανία
Μάρθα κλαίει και Μαρία.
Λάζαρο τον αδερφό τους
τον γλυκό τον γκαρδιακό τους
Τρεις ημέρες τον θρηνούσαν
Και τον εμοιρολογούσαν.
Την ημέρα την τετάρτη
κίνησ’ ο Χριστός για να ’ρθει
Βγαίνει Μάρθα και Μαρία
‘οξ’ από τη Βηθανία.
– Αν ήτανε δω (ο) Χριστός μας,
δεν θα πόθαιν’ αδελφός μας.
Μα και τώρα ’γω πιστεύω
Και πολύ καλά το ξέρω.
Λέει: «Πίστευε Μαρία.
πιαίνομε εις τα μνημεία».
Τότε ο Χριστός δακρύζει
Και τον Άδη φοβερίζει.
«Άδη, Τάρταρε και Χάρο,
Λάζαρό ’ρθα να σας πάρω.
Εβγα έξω, Λάζαρέ μου,
φίλε και αγαπητέ μου».
Παρευθύς από τον Αδη,
σαν εξαίσιο σημάδι,
Λάζαρος απολυτρώθη
Αναστήθη και σηκώθη,
ζωντανός σαβανωμένος
και με το κερί ζωμένος.
Τότε Μάρθα και Μαρία,
μα και όλη η Βηθανία,
μαθητές και Αποστόλοι,
τότες ευρεθήκαν όλοι.
«Δόξα τω θεώ», φωνάζουν
και το Λάζαρο ’ξετάζουν:
– Πες μας, Λάζαρε, τι είδες
εις τον Άδη όπου πήγες;
– Είδα φόβους, είδα τρόμους
είδα βάσανα και πόνους.
Φέρετε νερό λιγάκι
να ξεπλύνω το φαρμάκι
της καρδιάς και των χειλέων
και να μη ρωτάτε πλέον.
Καλή Ανάσταση!
Του Λαζάρου
Μόλιs είχε πατήσει τα πέντε το μικρό Μαριώ κι ετοιμαζόταν για το νηπιαγωγείο, τον επόμενο Σεπτέμβρη. Μεγαλόφυλλο και ψηλό, όπως ήταν, φαινόταν πιο μεγάλο από τα συνομήλικα του. Ήταν πανέξυπνο, με αρκετά ενδιαφέροντα και πολλές απορίες.
Όλοι οι δικοί του, και όχι μόνο, το υπεραγαπούσαν. Ιδιαιτέρα όμως, η γιαγιά – Μαρία, αφού είχε και το όνομα της, έδινε και τη ζωή της ακόμη για την εγγονή της. Τακτικά το συμβούλευε και, δίνοντάς του την ευχή της, συμπλήρωνε:
«Την ευκή τσ’ ευκής μου να ‘xειs και χώμα να πιάνεις και μάλαμα να γίνεται!»
– Ναι, γιαγιά! απαντούσε εκείνο, με χαμόγελο. Μα υπάρχει και ένα άλλο που λένε:
«Την ευκή τσ’ ευκής μου να ‘χεις και να τρως και να λιμάσσεις!»
Και ξεκαρδίζονταν στα γέλια, γιαγιά και εγγονή. Κάθε φορά, το έπαιρνε μαζί της και στην εκκλησία, όπου σύχναζε, αφού είχε αναλάβει από μόνη τns “αμισθί” να την περιποιείται, αλλά και σχεδόν σε όλες τις εκδηλώσεις του Πολιτιστικού Συλλόγου του χωριού. Τη συντρόφευε ακόμη και στα χωράφια, όταν πήγαινε να “βρουβολογήσει”. Έτσι, όλα τα είδη των χόρτων της εξοχής και των βοτάνων τα ξεχώριζε και είχε μάθει σωστά ακόμη και τα ονόματα τους η μικρή Μαριώ.
-θα πάμε, Μαργιώ μου, και στα κάλαντα του Λαζάρου! Σου χάλασα εγώ, ποτέ χατίρι, έλεγε η γιαγιά ms, όταν επίμονα η μικρή την παρακαλούσε. Αλλά, μη βιάζεσαι! Κι αυτό θα γίνει με τη σειρά του!
Μαζί, γιαγιά και εγγονή, πήγαιναν όλη την εβδομάδα του Λαζάρου στις πρόβες για τα κάλαντα, που έκαναν στην αίθουσα του Πολιτιστικού Συλλόγου οι νέοι και οι νέεs του χωριού. Και, η μικρή Μαρία ήξερε απ’ έξω σχεδόν όλα τα λόγια και τα τόνιζε και πολύ σωστά. Έκανε, βέβαια, πως κοίταζε μέσα από το βιβλιαράκι με τα κείμενα που κρατούσε η γιαγιά, όταν έκαναν τις δοκιμές τους στο σπίτι, αλλά δεν είχε μάθει ακόμη να διαβάζει. Μόνο το όνομά της “ζωγράφιζε” κι αυτό με κεφαλαία γράμματα.
-Γιαγιά! Γιαγιά! Να σου πω τσι πρώτες τρεις γραμμές, να δεις πώς τα λέω; Και, χωρίς να περιμένει την απάντηση της γιαγιάς, τραγουδούσε:
«Σήμερον έρχετ’ ο Χριστός, ο Επουράνιος θεός.
Εν τη πόλει Βηθανία, Μάρθα κλαίει και Μαρία.
Λάζαρο, τον αδελφό τουςς, τον γλυκύ, τον καρδιακό τους».
– Γιαγιά! Γιαγιά! Να σου πω και τις άλλες δυο! Και ξεκινούσε αμέσως:
«Τον μοιρολογούν και λένε, τον μοιρολογούν και κλαίνε.
Τρεις ημέρες τον θρηνούσαν και τον εμοιρολογούσαν».
Η μελωδική λεπτή φωνούλα της αντηχούσε σε όλο το δωμάτιο. Και η γιαγιά – Μαρία κρυφοκαμάρωνε για τη μικρή χαριτωμένη εγγονή της.
Πρωί πρωί την ημέρα του Σαββάτου, μετά τον τελειωμό της σχετικά σύντομης λειτουργίας, για την Ανάσταση του Λαζάρου, όλα ήταν έτοιμα. Νεαροί και νεαρές από τον Πολιτιστικό Σύλλογο, μαθητές και μαθήτριες του Δημοτικού του χωριού και του Γυμνασίου, ο παπα – Γιώργης και άλλοι πολλοί ξεκίνησαν για τα κάλαντα.
Περνοδιάβαιναν από όλα τα σοκάκια και τα καλντερίμια του χωριού. Οι γλυκόλαλες νεανικέςφωνές τους πλημμύριζαν παντού και αντηχούσαν σε όλες τις γειτονιές. Η γιαγιά – Μαρία με τη μικρή Μαριώ από κοντά, μέσα στη χορωδία κι εκείνες, ενεργά μέλη !
Γύρισαν όλο το χωριό, μέχρι και τα τελευταία σπίτια. Από της Καλλέργαινας το αρχοντικό, στην ανατολική είσοδο του χωριού ανάμεσα στα ψηλά πλατάνια και τις θεόρατες καρυδιές, ίσαμε στης Xαρουπιάς τη γειτονιά και στου Γονέου, εκεί ψηλά ψηλά στο “έβγα” για τη Μεσαρά. Και από την Αγία Παρασκευή, μέχρι τη γειτονιά ms Σπηλιάδας. Δεν άφησαν κανένα παραπονεμένο.
Ολες οι νοικοκυρές, στις ανοικτές πόρτες των σπιτιών τους, με τις καθαρές υφαντές μπροστοποδιές τους, υποδέχονταν τους καλαντιστές, προσφέροντάς τους σπασμένα αμύγδαλα και καρύδια, σταφίδες, “σουντζούκια” και “κιοφτέρια” αποξηραμένα, σησαμωτά νηστίσιμα τσουρεκάκια, ειδικά για την περίσταση, και ρακή. Πολλές ευχές, για το Ιερό Πάθος και την Ανάσταση του Σωτήρος που θα ακολουθούσαν, ακούγονταν από όλους.
Σχεδόν μέχρι τις δύο μετά το μεσημέρι καλάντιζαν, ακούραστα, όλοι. Με τα διάφορα κεράσματα είχαν σχεδόν χορτάσει. Έτσι, όλη η χορωδιακή ομάδα, μικροί και μεγάλοι, μετά την ολοκλήρωση του εθίμου με τα Λαζαρινά κάλαντα, προγραμμάτισε να καταλήξει στην εκκλησία του Αϊ- Γιάννη.
Έπρεπε να γίνει η προετοιμασία του ναού για τη Βαγιανή Κυριακή. Οπωσδήποτε, τους περίμενε αρκετή δουλειά. Είχαν πρώτα απ’ όλα να φτιάξουν τους σταυρούς με τα βαγιόφυλλα, που θα τους μοίραζε ο παπάς στο τέλος της αυριανής λειτουργίας! Να στολίσουν την Ωραία Πύλη και τους πολυελαίους με βαγιοκλάδια και δάφνες! Να διαλέξουν τον κατάλληλο κλώνο της ελιάς, για την καθιερωμένη συνήθεια της εορτής των Βαΐων, και να τον μεταφέρουν στην αυλή ιης εκκλησίας, δίπλα στην κεντρική πόρτα! Και όλα αυτά, φυσικά, πριν να κτυπήσει η καμπάνα του εσπερινού, γύρω στις έξι με επτά το απόγευμα του Σαββάτου.
