Παρθένης, Τετράδιον, σελ. 331
Η έννοια της αναπαράστασης έχει καταλάβει ένα νέο και σηµαντικό χώρο στις πολιτισµικές σπουδές.. Η αναπαράσταση συνδέει το νόηµα και τη “γλώσσα” µε τον πολιτισµό. Είναι ένα θεµελιώδες τµήµα της διαδικασίας παραγωγής και ανταλλαγής νοήµατος.
Περιλαµβάνει τη χρήση της γλώσσας των συµβόλων και των εικόνων που σηµαίνουν ή αναπαριστούν κάτι ( Hall , 2017:9-12 ).Ο όρος “γλώσσα” εκλαµβάνεται µε µια ευρύτατη και συµπεριληπτική σηµασία. Και µε αυτή την προσέγγιση όλες οι µορφές τέχνης λειτουργούν ως ένα γλωσσικό σύστηµα που ισχυροποιεί το εκφραστικό µέσο . Η έκφραση και η απόκριση είναι δύο αλληλοεξαρτώµενοι τρόποι µε τους οποίους µπορούµε να βιώσουµε την τέχνη. Chapman , 1993:118)∆ΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ λοιπόν η έκφραση και η επικοινωνία και επιπρόσθετα η άσκηση σε διεργασίες έκφρασης και πρόσληψης των τεχνών, δηλαδή διαφορετικών γλωσσών, είναι το κλειδί που γεννά κοινούς “εννοιακούς χάρτες”2 … Γεννά επίσης και το επίσης και το πολύτιµο συναίσθηµα της “συγκατοίκησης” του κοινού σε “κοινούς τόπους”, κοινά “πολιτισµικά τοπία” …
Στον πυρήνα της διαδικασίας νοηµατοδότησης σε έναν πολιτισµό βρίσκονται δύο αλληλεπιδρώντα συστήµατα αναπαράστασης πάντα. Το πρώτο σύστηµα µας επιτρέπει να αποδώσουµε νόηµα στον κόσµο που µας περιβάλλει δηµιουργώντας µια σειρά αναλογιών και σχέσεων µεταξύ αυτού και του δικού µας εννοιακού χάρτη, του δικού µας συστήµατος εννοιών . Το δεύτερο σύστηµα βασίζεται στη δηµιουργία ενός συνόλου αντιστοιχιών µεταξύ του “εννοιακού µας χάρτη” και ενός συνόλου σηµείων οργανωµένων ή ταξινοµηµένων σε ποικίλες γλώσσες τα οποία αντιπροσωπεύουν ή αναπαριστούν αυτές τις έννοιες. Η σχέση ανάµεσα στα “πράγµατα”, τις “έννοιες” και τα “σηµεία” βρίσκεται στην καρδιά της δηµιουργίας νοήµατος στη γλώσσα. Η διαδικασία που τα συνδέει είναι η αναπαράσταση (Hall,2017:17)
Στον εκθεσιακό χώρο του Μουσείου Σχολικής Ζωής ∆ήµου Χανίων “ΜΠΛΕ ∆ΙΑΣΤΑΣΗ”3 µε πρωταγωνιστές το µπλε του στοχασµού και της πνευµατικότητας,το µπλε του σχολικού τετραδίου, το µπλε του ντυµένου βιβλίου, το ξεθωριασµένο µπλε του αρχειακού τετραδίου, το εκθαµβωτικό µπλε του κοβαλτίου της αγιογραφίας, δέκα επιτοίχιες προθήκες αναπαραστάσεις- τρισδιάστατης σχολικής ετικέτας συναγωνίζονται
στην αθέατη επανάληψη των µπλε αποχρώσεων…. Με διαφορετικές νοηµατικές πυκνότητες και φαινοµενικά ασύµβατα µεταξύ τους “συστατικά-σηµεία” από διαφορετικές πρώτες ύλες, προσκαλούν σε διεργασίες ιχνηλάτησης νοηµάτων σε δόµηση πολλαπλών ερµηνειών και ενεργοποίηση προσωπικών αναγνώσεων.
∆ηµιουργήθηκαν από την επιµελήτρια4 µε αφοσίωση στο πολύµορφο συνεχές της σχολικής ζωής του µαθητή του εκπαιδευτικού λειτουργού, του γονέα, της οικογένειας που σηµατοδοτεί το ιστορικοκοινωνικό πολιτισµικό γίγνεσθαι της ιστορίας της εκπαίδευσης
Η αισθητική της σχολικής καθηµερινότητας που διαπλέκεται µε τη ανθρώπινη ζωή των µαθητών των εκπαιδευτικών λειτουργών και της οικογένειας και χαρτογραφώντας την κοινωνική πραγµατικότητα,αιφνιδιάζει και συγκινεί µε τον πλούτο της δηµιουργικής σχολικής πράξης και την έµφαση της στις αισθητικές και αξιακές ποιότητες της . Επιστρατεύονται φαινοµενικά ετερόκλητα στοιχεία σε έναν τολµηρό διάλογο για να δηµιουργήσουν χορογραφίες της σκέψης µε την προσδοκία της επιλεµήτριας5 να πυροδοτήσουν πεδία έντασης µεταξύ εικόνων, αντικειµένων και µέσων ως οπτικές συνθέσεις -µορφές.Οπτικά συµβάντα µε ακαθόριστα όρια , συνδέσεις και αντιφάσεις που συνυπάρχουν στη µνήµη, στη φαντασία και στην εσωτερικότητα τους….Σε κάθε ετικέτα η σύλληψη της συνάντησης των στοιχείων που εµπεριέχει σύνθετη, αλλά και ποιητική ταυτόχρονα …Ήπιες γεωµετρίες ορίζουν την εικαστική φύση τους, καθώς οι µπλέ αποχρώσεις αποκαλύπτονται µε βάση τις ιδιότητες και δυνατότητες της πρώτης ύλης και ως δυναµικοί άξονες στηρίζουν σε µια αεικίνητη συνωµοσία µε το φως τις πλαστικές φόρµες µιας ποιητικής αφαίρεσης και σκηνοθετικής απόπειρας του “παιδαγωγικού σύµπαντος” !!!
Μέσο σύλληψης και αναπαράστασης βιωµένης πραγµατικότητας µέσω ιδεών και συµβόλων ή ανάδυση βιωµάτων αξιών οραµάτων εµπειριών?
Αισθητικές λεπτοµέρειες της σχολικής καθηµερινότητας φωτίζονται σε υλικά του σχολείου κοινότυπα, υποτιµηµένα, συγκλονιστικά απλά, αξιοποιηµένα µε τη δηµιουργικότητα που γεννά το χάρισµα, η ανάγκη, το βίωµα, το µεράκι, το φιλότιµο, το όραµα….
Φιλοδοξούν να υπηρετήσουν αποτελεσµατικά το έργο της διάδρασης της εικαστικής αναπάραστασης, όπου “το εικαστικό ορίζεται ως σύνθεση τέχνης και επιστήµης, αισθητικής και γνώσης, ωραίου και αλήθειας” και περιγράφει µια νοητική διαδικασία µε σκοπό την προσέγγιση της αλήθειας και του ωραίου που πραγµατώνεται µέσω της ‘ενεργούς όρασης”6
Το ταξίδι της γνώσης και της εµπειρίας, το ταξίδι της γραφής,
η γεωµετρία της ελληνικής σηµαίας ,το µπλε εκκλησάκι αφιερωµένο στον Άγιο Νικολαο προστάτη της θάλασσας και του βουνού στην Κρήτη, η Κρήτη µας/µου, το περιβάλλον και ο µικρόκοσµος του, η Ευρωπαϊκή Ένωση στο σχολείο, η λογοτεχνία και οι τέχνες στο “ΚΛΕΙΝΟΝ ΑΣΤΥ”, Ψηφιδωτά και Μαίανδροι, η Ελλάδα και ο Παρθενώνας, ο εθελοντισµός και η ΑΘΗΝΑ 2004.Εικονιστικές αποτύπωσεις που υποδηλώνουν αφηρηµένες έννοιες τις οποίες καθιστά οικεία η εικονική αποτύπωση µε αισθητικά ( εικαστικά µέσα) δια της τέχνης. Η επιµελητική πρόταση διαµεσολαβεί προσφέροντας ένα είδος µεταγλώσσας δηλαδή ένα σηµειολογικό σύστηµα και προσκαλεί όλους ανεξαιρέτως να επιστρέφουν ξανά και ξανά για να διερευνούν τις βαθύτερες δοµές του συστήµατος αυτού.
Με θεωρητικό εργαλείο την παραγωγή νοήµατος το εκθεσιακό αφήγηµα στο σύνολο του χώρου ΜΠΛΕ ∆ΙΑΣΤΑΣΗ µπορεί να ειδωθεί ως πολυδιάστατα κείµενο που η επιµελήτρια ενεργοποιεί νοηµατικά µε επιχειρήµατα του παρόντος και αναστοχαστική πρακτική. Επιδιώκουν να λειτουργήσουν ως πολυαναφoρικά εκθέµατα µε πολύ απλά και υποτιµηµένα υλικά και να ανοιξουν ένα δηµιουργικό διάλογο και µε τα µικροαντικείµενα που προσκαλούν µε πολλούς τρόπους όλες τις αισθήσεις του επισκέπτη, στις ανοιχτές νησίδες ενδιαφέροντος -προσοµοιώσεις γεωµετρικών στερεών στο µπλε βιολετί Rotthko Η προσέγγιση του Rothko 7 για την εξέλιξη του ζωγραφικού έργου τέχνης από σηµείο σε σηµείο καθώς ταξιδεύει στον χρονο και η θέση του για την κατανόηση του έργου τέχνης από τηνπλευρά της ανθρώπινης ζωής διεισδύει και στην εικαστική εγκατάσταση “γραµµικά επεισόδια στο µπλε” 8
Ζητούµενο ευρύτερα για το νέο µουσειολογικό αφήγηµα του Μουσείου Σχολικής Ζωής ∆ήµου Χανίων σε όλο το κύριο κέλυφος του που σε λίγο θα είναι επισκέψιµο και υλοποιείται αποκλειστικά µε την υποστήριξη του ∆ήµου Χανίων9, είναι η έκφραση ∆ΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ όπου το εικαστικό “τοποθετείται σε διάφορες ενδιάµεσες θέσεις µέσα σε διπολικά φάσµατα: λειτουργικότητα και αισθητική, αλήθεια και ωραίο, πληροφορία και τέχνη, νόηση και συναίσθηµα”10
Ευελπιστώντας ότι η πρωτότυπη νέα εκθεσιακή αφήγηση που υλοποιείται συνειδητά στο κύριο κέλυφος του παλαιού ∆ιδακτηρίου και µε χειροποίητες διαµεσολαβήσεις (που ανέκαθεν αξιοποιούνται στη σχολική πρακτική) θα ενεργοποιήσει την άµεση ανάπτυξη του έργου των συνολικών υποδοµών ( υπαίθριο θέατρο, αναψυκτήριο, βιβλιοθήκη, χώρος συντήρησης, υπαίθρια έκθεση γλυπτών, σχολικός κήπος κ.ά που εδώ και 5 χρόνια σχεδιάστηκαν για το Μουσείο Σχολικής Ζωής) καθώς και όλες τις απαραίτητες λειτουργίες για να είναι βιώσιµο!!!!
*H Μαρία Α. ∆ρακάκη είναι Επιµελήτρια του Μουσείου Σχολικής Ζωής ∆ήµου Χανίων, Παιδαγωγός, Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων
Αναλυτικότερα
Στον δίγλωσσο κατάλογο της νέας έκθεσης που θα εκδοθεί µε την αποκλειστική υποστήριξη της Περιφερειακής Ενότητας Χανίων ( Αντιπεριφερειάρχης κ. Νίκος Καλογερής) και στον ιστότοπο του Μουσείου www.school-life.gr
1.https://www.artvivere.gr/%CE%B7-%CE%B9%CE%B4%CE%B1%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%AC%CE%B4%CE%B1-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%B8%CE%AD%CE%BD%CE%B7/
2.Hall,2017, λό. π
3.https://www.haniotika-nea.gr/os-ple-diastasi/
4.Σαν ερώτηµα ανοιχτό, στο πλαίσιο της νέας έκθεσης του Μουσείου Σχολικής Ζωής ∆ήµου Χανίων στο κύριο κέλυφος του Ιδέα-µουσειολογικός σχεδιασµός-επιµέλεια Μαρία ∆ρακάκη
5.Ιδέα, µουσειλογικός σχεδιασµός, µουσειολογική µελέτη, Μαρία Α. ∆ρακάκη
6.Παράρτηµα 3 Εικαστική Σηµείωση( Υποδήλωση) διαθέσιµο στο https://eftsakiri.wixsite.com/poli-plex-icon
7. βλ. Γραµµατική Οπτικού Σχεδιασµού Κοινωνική Σηµειωτική , Συστηµική Λειτουργική Προσέγγιση της Γλώσσας, Halliday (1925) & εφαρµογή στην Γραµµατική του Οπτικού Σχεδιασµού (Kress&Leeuwen,2012:8-16
8.https://www.theartstory.org/artist/rothko-mark/
9. Η εικαστική εγκατάσταση είναι σύλληψη και δηµιουργία της Μαρίας Α. ∆ρακάκη µε αφετηρίες από αρχειακό υλικό της συλλογής του Μουσείου
10.Η ευθύνη της υλοποίησης του έργου ανήκει στην ΚΕΠΠΕ∆ΗΧ ΚΑΜ και τον υπεύθυνο Αντιδήµαρχο Πολιτισµού κ. Γιαννακάκη Ιωάννη
11. Tsakiri E. Παράρτηµα 3 Εικαστική Σηµείωση( Υποδήλωση) διαθέσιµο στο https://eftsakiri.wixsite.com/poli-plex-icon
