Το πρόσφατο άνοιγμα στο κοινό του φρουρίου «Κούλε του Σούμπαση» στο βορειοανατολικό άκρο του λόφου Παλαιοκάστρου στην περιοχή της Αρχαίας Απτέρας, είναι αναμφισβήτητα η πιο ευχάριστη πολιτιστική είδηση του φετινού καλοκαιριού, ανάμεσα στα ποικίλα πολιτιστικά δρώμενα του Δήμου Χανίων.
Χαρούμενη είδηση και για τη στήλη μας που στις 3 Μαΐου 2023 σε άρθρο με τίτλο «Το φρούριο της Απτέρας: Ένας κλειστός θησαυρός!» αναφερόταν εκτενώς στην ιστορική, αρχιτεκτονική και πολιτιστική αξία του κάστρου, αλλά και στην αναγκαιότητα του ανοίγματός του στην τοπική κοινωνία.(https://www.haniotika-nea.gr/to-froyrio-tis-apteras-enas-kleistos-thisayros/)
Χαρούμενη σε κάθε περίπτωση είδηση και ας άνοιξε το κάστρο με όρους προσωρινούς, μετά από απόφαση του Δήμου Χανίων και την πολύτιμη συνδρομή των εθελοντών του Πολιτιστικού Συλλόγου «Άπτερα» που έχουν αναλάβει την ευθύνη του ανοίγματός του σε καθημερινή βάση, κάθε πρωί, πλην της Τρίτης.
Η ΕΠΑΙΝΕΤΕΑ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ
Μια προσπάθεια που πρέπει να επαινεθεί, γιατί βρήκε ανταπόκριση σε νέους ανθρώπους που ξεκινώντας από την αγάπη προς το χωριό τους, αλλά και από τον πόνο της κλειστής θέας του μνημείου, διαθέτουν τον πολύτιμο χρόνο τους για το άνοιγμα του χώρου και την επιτήρησή του, κατά την ώρα που παραμένει ανοικτός στους επισκέπτες. Και τούτο γιατί ο «Κούλες του Σούμπαση», εκτός από την πολύτιμη αρχιτεκτονική του αξία, συνδέεται άρρηκτα με την ιστορία της Κρήτης στα χρόνια της Ύστερης Τουρκοκρατίας. Αγαπημένος επίσης τόπος και με πολλές αναμνήσεις και για τους κατοίκους των Μεγάλων Χωραφίων, αφού μέρος των εσωτερικών χώρων του χρησιμοποιήθηκε κατά διατήματα, ως Δημοτικό σχολείο. Χώρος συνδεμένος ακόμα και με τις αποτρόπαιες μνήμες της Γερμανικής κατοχής στην περιοχή, κατά την οποία οι Γερμανοί εγκατέστησαν φρουρά σε αυτό.
ΟΙ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΚΑΙ Ο ΣΠΙΤΟΝΟΙΚΟΚΥΡΗΣ
Σημαντική και η απόφαση του Δήμου Χανίων να οργανώσει μια σειρά από εκδηλώσεις στο κάστρο το φετινό καλοκαίρι. Έκθαμβοι από τους όμορφους χώρους του φωτισμένου κατάλληλου κάστρου, θαυμάζουμε τη λειτουργικότητά του με το νου μας να καλπάζει και σε άλλες σημαντικές δράσεις που μπορεί να φιλοξενήσει ο χώρος αυτός στο μέλλον, σε μόνιμη βάση και με μόνιμους όρους.
Και βέβαια με την ευθύνη του Δήμου Χανίων, αφού αυτός είναι ο σπιτονοικοκύρης, σε αυτόν ανήκει το κάστρο! Το κάστρο μαζί με μία έκταση σαρανταπέντε στρεμμάτων που το περιβάλλει, μέσα από ένα ιδιαίτερο ιδιοκτησιακό καθεστώς που δεν είναι της παρούσης να αναλύσουμε. Πρόκειται ίσως για μοναδική περίπτωση πανελλαδικά αρχαιολογικού χώρου που ανήκει σε Δήμο, γεγονός που οριοθετεί και την ευθύνη του για τη λειτουργία του.
Αυτό άλλωστε το ιδιοκτησιακό καθεστώς ήταν ο λόγος που το 1990 η τότε κοινότητα των Μεγάλων Χωραφίων, παρά τα πενιχρά της οικονομικά μέσα, φρόντισε για την εκπόνηση μελέτης για την αποκατάσταση του μνημείου. Μια μελέτη που ολοκληρώθηκε το έτος 2000 από τον Καποδιστριακό Δήμο Σούδας που ενέταξε το μνημείο στα έργα Πολιτισμού του Επιχειρησιακού Προγράμματος Κρήτης με τις εργασίες αναπαλαίωσης και συντήρησης να ολοκληρώνονται το 2010 με αυτεπιστασία της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας Χανίων.
Από τότε, αν εξαιρέσουμε τις μετρημένες στα δάκτυλα φορές που άνοιξε περιστασιακά, το κάστρο έμεινε κλειστό για δεκατρία ολόκληρα χρόνια. Περιφρονημένο όλο αυτό το διάστημα και θύμα βανδαλισμών… επιτέλους άνοιξε! Άνοιξε έστω με όρους προσωρινούς και με ημερομηνία λήξης, σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση.
ΟΙ ΑΝΑΠΟΦΕΥΚΤΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ
Και εκείνο το… έως και τον Οκτώβριο μας κακοπάει και μια μελαγχολία μας κυριεύει για τον Πολιτισμό του τόπου μας, με πολλές σκέψεις και ανάκατα συναισθήματα.
Να είναι η απαράμιλλη ομορφιά του τόπου ολόγυρα;
Να είναι τα φωτεινά μάτια των νέων του Πολιτιστικού Συλλόγου «Άπτερα» που δεν μπορούν να κρύψουν την υπερηφάνεια τους για τον τόπο τους; Να είναι η θέα από ψηλά του πληγωμένου γίγαντα του «Ιτζεδίν» που καταρρέει ή μαλλον κατέρρευσε; Και πιο πέρα η ξεχασμένη παντελώς νησίδα της Σούδας με το φοβερό Βενετσιάνικο κάστρο της!
Τρία κάστρα στη σειρά σχεδόν σε ευθεία γραμμή, στην είσοδο του κόλπο της Σούδας, στο έμπα της πόλης μας, ιστορικά συνδεμένα μεταξύ τους, ανεκτίμητα δείγματα φρουριακής αρχιτεκτονικής δοκιμάζουν χρόνια τώρα τα πολιτιστικά αντανακλαστικά της Πόλης μας. Πρόκειται και εδώ για μοναδική πρωτοτυπία, τόσο ως προς τη συνύπαρξη αυτών των μνημείων, όσο και ως προς την ανθρώπινη αντιμετώπισή τους! Πού αλλού θα μπορούσε να συμβεί αυτό άραγε;
*Η Μαρία Μαράκη είναι φιλόλογος
