Για πολιτιστικό κι αρχαιολογικό “έγκλημα” εις βάρος του μνημείου στον λόφο της Παπούρας έκανε λόγο ο Μ. Συντυχάκης, μέλος της Επιτροπής Περιοχής Κρήτης και βουλευτής Ηρακλείου του ΚΚΕ, ο οποίος έκανε τον ακόλουθο χαιρετισμό στην εκδήλωση «για τη σωτηρία του Μνημείου στον Λόφο Παπούρα» στο Κηποθέατρο Ν. Καζαντζάκης:
«Το ΚΚΕ ενώνει τη φωνή του με τους χιλιάδες λαού, με τους μαζικούς φορείς κατοίκων του Δήμου Μ- Π, του Πολιτιστικού Συλλόγου Πεδιαδιτών Αθήνας, των Αρχαιολόγων και εκατοντάδων επιστημόνων, τους Ξεναγούς, τους φοιτητές, τους μεταπτυχιακούς φοιτητές και υποψηφίους διδάκτορες του Τμήματος Αρχαιολογίας του ΑΠΘ, που υψώνουν ένα πελώριο ΟΧΙ σε ένα ακόμη έγκλημα ενάντια στην πολιτιστική κληρονομιά. Όπως ο λαός της Κρήτης το 1979 απέτρεψε με τον αγώνα του, την φυγή του αρχαιολογικού πλούτου από το μουσείο Ηρακλείου στο εξωτερικό, έτσι και σήμερα, αναλαμβάνουμε το ιστορικό καθήκον να το επαναλάβουμε. «Αυτό το χώμα είναι δικό μας….δεν μπορεί κανείς να μας το πάρει !».
Με το υπό κατασκευή ιδιωτικό αεροδρόμιο στο Καστέλι Ηρακλείου, και την τοποθέτηση του ραντάρ του νέου αεροδρομίου, ελάχιστα μέτρα από το σπάνιο αρχαιολογικό, μοναδικό για την αρχαιολογία της Κρήτης εύρημα, ξεχωριστό λόγω της μοναδικής του αρχιτεκτονικής μορφής στην κορυφή του λόφου Παπούρα, που κατοπτεύει ολόκληρη την έκταση της Πεδιάδας και που θα αλλάξει όλη την προϊστορία στον αιγαιακό χώρο, η κυβέρνηση (υπουργείο πολιτισμού και υπουργείο υποδομών) πραγματοποιεί ένα μεγάλο πολιτιστικό και αρχαιολογικό έγκλημα, για να εξυπηρετήσει τα κέρδη των επιχειρηματιών ομίλων που κατασκευάζουν και θα εκμεταλλεύονται το νέο αεροδρόμιο, δηλαδή των μεγαλοξενοδόχων και των tours operators.
Αυτό τον αεροδρόμιο που δεν αποτελεί έργο υποδομής για την κοινωνία, δεν ανταποκρίνεται στις λαϊκές ανάγκες για ασφαλείς, σύγχρονες και φτηνές μεταφορές, αλλά για να αποφέρει εγγυημένα κέρδη σε μεγάλες εταιρείες, πολυεθνικούς ομίλους αερογραμμών και τουρισμού. Το αεροδρόμιο αυτό, έχει καταστρέψει τον φυσικό και οικονομικό πλούτο της περιοχής (περιβάλλον και αγροτική οικονομία), κατασκευάζεται πλησίον του στρατιωτικού αεροδρομίου εγείρει ερωτηματικά και προκαλεί ανησυχία για τη διασύνδεσή του με τους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ, εμπλέκοντας ακόμη βαθύτερα την περιοχή στις γεωστρατιωτικές αντιθέσεις». Γι’ αυτό άλλωστε το ΚΚΕ καταψήφισε στη Βουλή την αρχική και συμπληρωματική Σύμβαση και είναι το μόνο κόμμα που το έπραξε.
Το ΚΚΕ, καταγγέλλει αυτό το έγκλημα σε βάρος του περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς της περιοχής. Μία κληρονομιά η οποία καταδικάζεται σε αφάνεια και “βεβήλωση” προς χάριν των κερδών των ομίλων αντί της ανάδειξης και της επισκεψιμότητάς του.
Καταγγέλλουμε την κοροϊδία και τον εμπαιγμό της κυβέρνησης η οποία, σκόπιμα καλλιεργεί τον εφησυχασμό, μιλώντας για ανασκαφή και ανάδειξη του μνημείου, ενώ στην πραγματικότητα, με την απόφαση του ΚΑΣ εφαρμόζεται, τελικά, η ειλημμένη απόφαση της κατασκευαστικής εταιρείας για την τοποθέτηση του ραντάρ δίπλα στο μνημείο. Ειδικά μετά και την απαράδεκτη και αναίσχυντη απόφαση κατά πλειοψηφία του ΚΑΣ.
Τα περί διασφάλισης της επισκεψιμότητας του Μνημείου που υποστηρίζει το Υπουργείο δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, αφού είναι γνωστό ότι η κυκλοφορία ανθρώπων περιμετρικά τέτοιων συστημάτων απαγορεύεται γενικά σε μια ορισμένη ακτίνα. Κατά συνέπεια, η συνύπαρξη Ραντάρ και Παπούρας δεν είναι μονόδρομος, αλλά απαγορευτική, αφού ακυρώνει και το σχέδιο προστασίας και ανάδειξης. Επισκεψιμότητα με τα ραντάρ δίπλα, δεν μπορεί να υπάρξει!
Το ΚΚΕ ανέδειξε στη βουλή τους παραπάνω κινδύνους στη συζήτηση δύο επίκαιρων ερωτήσεων (στις 24-3-2025 και 14-7-2025), απαιτώντας μέτρα προστασίας της περιοχής στην κορυφή του λόφου Παπούρα, η οποία ανασκάπτεται από τον Σεπτέμβριο του 2023.
Η εγκατάσταση των Ραντάρ, με όλα τα συνοδά έργα που προϋποθέτει, θα προκαλέσει ανεπανόρθωτη βλάβη στο μνημείο, τεράστιες μεταβολές και αλλοιώσεις στον περιβάλλοντα χώρο, διαταράσσοντας την άρρηκτη σχέση που τα συνδέει και μάλιστα, τη στιγμή που η ανασκαφή είναι ακόμη σε εξέλιξη, καθώς και η ανάδειξη των αρχαιολογικών λειψάνων στα πρανή του λόφου (αρχαίο μονοπάτι, κτιριακό συγκρότημα και σπήλαιο), το αρχαίο μονοπάτι, το κτιριακό συγκρότημα και σπήλαιο. Τυχαίο ότι ακόμη δεν έχει γίνει, ο ανάλογος χαρακτηρισμός των ζωνών προστασίας του μνημείου ;
Η υπουργός κ. Μενδώνη, για να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα, επικαλείται την απόφαση του ΚΑΣ, τη γνώση, την εμπειρία και την ειδικότητα των μελών του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου. Το παρουσιάζει ως όργανο που έχει το «αλάθητο του ΠΑΠΑ», ως «Ανεξάρτητη Αρχή», υπεράνω κομματικών σκοπιμοτήτων, κ.α., προσβάλλοντας και υποτιμώντας τη γνώση, την επιστημοσύνη χιλιάδων αρχαιολόγων και μάλιστα πολλών εξ αυτών διεθνούς φήμης που εναντιώνονται σε αυτό το αρχαιολογικό έγκλημα, αλλά και της ίδιας Εφορείας Αρχαιοτήτων Ηρακλείου που ήταν αρνητική στην εισήγηση του ΚΑΣ.
Δεν είναι η πρώτη φορά που κυβέρνηση και ΚΑΣ παίρνουν αποφάσεις σε βάρος της πολιτιστικής κληρονομιάς. Να θυμηθούμε : Ισθμός της Ιεράπετρας, στη Ζάκρο απέναντι ο θαλάσσιος χώρος, στη Σκύρο, στη Ν. Εύβοια (οι κυβερνήσεις ΣΥΡΙΖΑ και ΝΔ), στο Εμποριό με ΝΔ, στο Ελληνικό (κυβερνήσεις ΣΥΡΙΖΑ, ΝΔ), στα ΣΠΑΤΑ με κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ.
Για να πούμε «τα σύκα – σύκα και τη σκάφη – σκάφη : Το ΚΑΣ δεν είναι κάποιο ανεξάρτητο όργανο. Διορίζετε από την εκάστοτε κυβέρνηση, τον εκάστοτε υπουργό και υλοποιεί τις αποφάσεις της.
Σκόπιμα, δεν υπήρξε καμία εισήγηση επί του θέματος της ημερήσιας διάταξης στη συνεδρίαση του ΚΑΣ, καμία μελέτη για την προστασία, συντήρηση και ανάδειξη των ευρημάτων στο λόφο Παπούρα όπως και δεν υποβλήθηκε ποτέ καμία μελέτη, καμία κανονική μελέτη. Αυτό που υποβλήθηκε πριν τον εντοπισμό του μνημείου ήταν μία σύντομη τεχνική έκθεση η οποία βαπτίστηκε ως μελέτη σκοπιμότητας. Ακόμα και αυτή, η σύντομη τεχνική έκθεση, αναφέρει ότι προτείνει τη βέλτιστη λύση, αλλά όχι τη μοναδική. Υπάρχουν και άλλες κατάλληλες θέσεις σε άλλες κορυφές που είχαν αρχικά επιλεγεί για την εγκατάσταση των Ραντάρ.
Σε χρόνο ρεκόρ, μόλις ένα μήνα, τον Αύγουστο του 2024, απορρίφθηκαν οι εναλλακτικές, λόγω μη τήρησης των επιχειρησιακών απαιτήσεων που θέτει ο Διεθνής Οργανισμός Πολιτικής Αεροπορίας. Δεν είναι λόγια δικά μου, είναι λόγια του Δημήτριου Αναγνώπουλου, Γενικού Γραμματέα Υποδομών.
Στην πραγματικότητα, λοιπόν, ο Γενικός Γραμματέας Υποδομών αποκάλυψε πως η απόφαση είχε ήδη ληφθεί επί της ουσίας εδώ και περίπου έναν χρόνο.
Αντίθετα, το μόνο σχετικό που εμφανίστηκε στο ΚΑΣ ήταν αυτό που συνέταξε το αγγλικό μελετητικό γραφείο αρχιτεκτονικής τοπίου Greenways με τίτλο «Προκαταρκτική σε επίπεδο προμελέτης/Φάση Α – Σχεδιασμός περιβάλλοντος χώρου λόφου Παπούρα». Είναι, δηλαδή, μελέτη περιβάλλοντος χώρου ραντάρ και τίποτα περισσότερο. Αυτή, λοιπόν, η προμελέτη που χαρακτηρίστηκε ως μελέτη αεροναυτιλίας αφορά μόνο δύο θέσεις στα δύο απαλλοτριωμένα εμπόδια (24 και 26).
Ποιος την χρηματοδότησε; Ποιος άλλος; Η ΤΕΡΝΑ και όχι το Υπουργείο ή κάποιος δημόσιος φορέας! Και μάλιστα, δύο μέρες μετά την απόφαση του ΚΑΣ, πριν καν καθαρογραφεί, εκδόθηκε η νέα απόφαση έγκρισης περιβαλλοντικών όρων του έργου. Δεν περίμεναν καν, δηλαδή, την απόφαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου.
Το γεγονός αυτό, επί της ουσίας απέκρυπτε το πραγματικό επίδικο της συνεδρίασης του ΚΑΣ, δηλαδή την ίδια τη χωροθέτηση του ραντάρ, στη θέση των αρχαίων. Ή ακόμα χειρότερα, υπονοούσε ως δεδομένη και προαποφασισμένη τη χωροθέτησή του στο σημείο, με μόνο εκκρεμές ζήτημα αυτό της διαχείρισης σε τεχνικό επίπεδο της συνύπαρξης του Μνημείου με τα ραδιοβοηθήματα.
Η Κυβέρνηση είναι συνηθισμένη στα ψέματα και στα διάφορα τεχνάσματα.
Εδώ και ΤΩΡΑ να ακυρωθεί η εγκατάσταση του ραντάρ του ιδιωτικού αεροδρομίου στον λόφο Παπούρα και να κηρυχθεί όλος ο λόφος άμεσα ως Α΄ Ζώνη Αδόμητη, ώστε να καταστεί αρχαιολογικός χώρος, ασφαλής και προσβάσιμος για κατοίκους, επισκέπτες και μελετητές.
Να μην αποσπαστεί το μνημείο από τον χώρο στον οποίο είναι ενταγμένο, αλλά να συνεχιστούν απρόσκοπτα οι ανασκαφές, καθώς και η διεξοδική μελέτη των ευρημάτων, με ευθύνη και χρηματοδότηση του κράτους».
