Δεν είναι η πρώτη φορά που κατεβαίνει από το θεατρικό σανίδι για να βυθιστεί στο γράψιμο. Ούτε βεβαίως είναι η πρώτη φορά που αρθρώνει καίρια ερωτήματα για τη ζωή και την κοινωνία μας μέσω της Τέχνης. Ο λόγος για τον ηθοποιό Στέλιο Μάινα που σήμερα, Σάββατο, 2 Ιουλίου, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του 1ου Φεστιβάλ Βιβλίου Χανίων θα παρουσιάσει το νέο του μυθιστόρημα “Να θυμηθώ να παραγγείλω” που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις “Μεταίχμιο”.
Με αφορμή την παρουσία του στα Χανιά, οι “διαδρομές” μίλησαν μαζί του για το βιβλίο και την ηρωίδα του, την παρηγορητική δύναμη της τέχνης αλλά και τη διοργάνωση του φεστιβάλ βιβλίου που όπως σημείωσε λειτουργεί ως μια πνευματική «θρυαλλίδα» που δικαιούνταν δικαιωματικά τα Χανιά.
– Στο νέο σας βιβλίο θέτετε, μεταξύ άλλων, ένα καίριο ερώτημα που έχει να κάνει με την ευθανασία. Πώς προέκυψε αυτός ο προβληματισμός;
Η λογοτεχνία, μεταξύ άλλων, θέτει μεγάλα και καίρια ζητήματα που έχουν ένα διαχρονικό χαρακτήρα. Το ζήτημα της ζωής και του θανάτου είναι κορυφαία ζητήματα. Από εκεί και πέρα το ερέθισμα για να ασχοληθώ με το θέμα της ευθανασίας δόθηκε πριν από περίπου 15 χρόνια όταν ένας Ολλανδός φίλος μου με είχε πάρει τηλέφωνο για να μου ανακοινώσει ότι πάσχει από μια ανίατη ασθένεια. Λίγες μέρες μετά με ξαναπήρε και μού είπε ανακουφισμένος ότι πήγε με τη σύζυγό του να υπογράψουν συμβόλαιο ευθανασίας. Αυτό μου έκανε τεράστια εντύπωση. Ήταν για εμένα κάτι πρωτοφανές και πρωτάκουστο. Είναι κάτι εντελώς ξένο στη δική μας μεσογειακή νοοτροπία. Είναι γενικά ένα πολύ αμφιλεγόμενο θέμα πανευρωπαϊκά. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόλις 4 χώρες έχουν επιτρέψει την ιατρικώς καθοδηγούμενη ευθανασία.
– Η δική σας θέση γι’ αυτό;
Με το βιβλίο μου δεν παίρνω θέση. Θέτω έναν προβληματισμό. Νομίζω ότι η λογοτεχνία δεν έχει δικαίωμα να παίρνει θέση και να σηκώνει διδακτικά το δάχτυλο σ’ αυτά τα πράγματα. Αν το κάνει αυτό τότε παύει να είναι λογοτεχνία. Το θέμα της ευθανασίας είναι πολύπλοκο από πολλές πλευρές: από ιατρική, θρησκευτική, κοινωνική, νομική κ.λπ. Σε κάθε περίπτωση, οι κοινωνίες προχωράνε και πρέπει να έχουν ανοιχτά τα μάτια και τα αυτιά, να καταλαβαίνουν τα παγκόσμια δεδομένα για να μπορούν να πιάσουν τον κοινωνικό σφυγμό των εξελίξεων. Από εκεί και πέρα, το ζήτημα της ευθανασίας είναι ένα από τα ερωτήματα που θέτει το βιβλίο αλλά δεν εστιάζει σε αυτό. Η ευθανασία είναι η αφορμή. Το βιβλίο έχει να κάνει με τη διαχείριση του πόνου, του σωματικού και ψυχικού πόνου.
– Η ηρωίδα σας τι γυναίκα είναι;
Είναι η ιστορία μιας αναισθησιολόγου γιατρού, δηλαδή μιας γιατρού που ασχολείται με τον πόνο, την οποία την επέλεξα για να υπογραμμίσω το δίλημμα που τίθεται από την πρώτη στιγμή: ευεργέτης ή φονιάς; Ξέρετε όταν αγγίζουμε τα όρια της ανθρώπινης φύσης, το όριο μεταξύ της ευεργεσίας και της δολοφονίας – αν μού επιτρέπεται να χρησιμοποιήσω αυτό τον όρο – είναι πολύ κοντά. Γι’ αυτό και οι κοινωνίες στέκουν με μεγάλη προσοχή απέναντι σε μια τέτοια πράξη. Η ηρωίδα μου λοιπόν τιμωρείται για δύο “φόνους” που κάνει και βρίσκεται στη φυλακή αλλά καλύτερα να μην σας αποκαλύψω την υπόθεση…
– Μιλήσατε για πόνο και πολλοί – μεταξύ αυτών κι εγώ – πιστεύουν ότι η τέχνη έχει μια παρηγορητική δύναμη. Μια δυνατότητα δηλαδή να απαλύνει τον πόνο και να θεραπεύει πληγές. Το πιστεύετε εσείς αυτό;
Απολύτως. Αυτή είναι μια βασική διάσταση της τέχνης και του θεάτρου ένα παραπάνω επειδή είναι ζωντανό και το χημικό ρευστό μεταξύ κοινού – καλλιτεχνών καθιστά κοινωνούς αυτού που συμβαίνει και τους ηθοποιούς και τους θεατές. Άποψή μου είναι ότι το θέατρο εκτός από τον εκπαιδευτικό και ψυχαγωγικό του χαρακτήρα είναι καθαρά ιαματικός. Το θέατρο είναι δηλαδή ο παρηγορητικός λόγος ότι δεν είμαστε μόνοι μας. Ότι τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε δεν συμβαίνουν μόνο σε εμάς αλλά τα βλέπουμε να συμβαίνουν κι επί σκηνής. Ότι αυτό που αισθανόμαστε μέσα μας μύχια και δεν τολμούμε να το εκφράσουμε το εκφράζουν οι άλλοι φωναχτά. Αυτός ήταν από την αρχαιότητα ο ρόλος του θεάτρου και γι’ αυτό τα θέατρα ήταν πάντα δίπλα από ένα ιερό κι ένα θεραπευτήριο.
– Έρχεστε στα Χανιά για το φεστιβάλ βιβλίου αλλά η αλήθεια είναι ότι έχετε στενούς και μακρόχρονους δεσμούς με τον τόπο μας. Ποια είναι η γνώμη σας για το φεστιβάλ που διοργανώνεται για πρώτη φορά; Μπορούν τα Χανιά ως μια επαρχιακή πόλη να “σηκώσουν” μια τέτοια διεθνούς εμβέλειας διοργάνωση;
Δεν μπορώ να είμαι αντικειμενικός διότι αγαπάω τα Χανιά και τα γνωρίζω από την εποχή που υπηρέτησα ως ναύτης. Η Κρήτη και τα Χανιά ειδικώς είναι ένας πνευματικός πόλος σημαντικός για όλη την Ελλάδα αλλά και σε αυτά οφείλεται κι ένα μερίδιο της πνευματικότητας της Μεσογείου. Συνεπώς το ό,τι επιλέχθηκαν τα Χανιά για το φεστιβάλ βιβλίου είναι θρυαλλίδα πνευματικότητας που δικαιούνται τα Χανιά ούτως ή άλλως.
