» Σταγόνες Χανιώτικης Ιστορίας
Η κατάσταση της Μέσης Εκπαίδευσης στην Κρήτη το 1922
Μέρος B’
Στη συνέχεια του άρθρου ο Γενεράλης επικεντρώθηκε στις ελλείψεις του προσωπικού, καθώς και στην αναφορά στοιχείων για τους μαθητές που φοίτησαν εκείνη τη χρονιά. Συγκεκριμένα, αναφέρει ότι στα Γυμνάσια υπηρέτησαν 80 καθηγητές: 43 φιλόλογοι, 7 μαθηματικοί, 9 θεολόγοι, 6 γυμναστές, 5 καθηγητές γαλλικής γλώσσας, 5 καλλιγραφίας και 5 δημοδιδάσκαλοι χειροτεχνίας, καθώς και 12 βοηθητικοί δημοδιδάσκαλοι, οι οποίοι κάλυψαν μαθήματα χειροτεχνίας, γυμναστικής, ωδικής και καλλιγραφίας. Εδώ φαίνεται η έμφαση στην κλασική φιλολογία, η οποία είχε στόχο την εκμάθηση των αρχαίων ελληνικών και της ιστορίας του έθνους σε αντίθεση με το ελάχιστο ενδιαφέρον για τις θετικές επιστήμες (μόλις 7 μαθηματικοί).
Τα Ημιγυμνάσια Κισάμου και Χάρακα δεν λειτούργησαν λόγω της επιστράτευσης των καθηγητών στο μέτωπο της Μικρασίας. Επίσης, συνολικά οι διορισμένοι καθηγητές ήταν 107, αλλά οι 19 υπηρετούσαν στο στρατό. Πάντως για την πλήρη λειτουργία των Γυμνασίων χρειάζονταν ακόμα 29 καθηγητές.
Όσον αφορά στους μαθητές ήταν εγγεγραμμένοι 4790 στα δημόσια σχολεία και 162 στα ιδιωτικά. Από αυτούς 3047 προβιβάστηκαν στην επόμενη τάξη, 100 έδωσαν επαναληπτικές εξετάσεις τον Σεπτέμβριο, 723 απορρίφθηκαν, 426 περάτωσαν τις σπουδές τους (240 πέρασαν στο πανεπιστήμιο, 34 πήραν πτυχίο από το Διδασκαλείο ως δάσκαλοι δημοτικού, ενώ 152 απλά αποφοίτησαν από τις αστικές σχολές) και 5 πέθαναν. Η αναλογία απορριφθέντων-προβιβασθέντων ήταν 1 προς 7, γεγονός το οποίο θεωρήθηκε φυσιολογικό από τον Γενεράλη, απαντώντας στις διαμαρτυρίες των γονέων των απορριφθέντων. Επίσης, η εισαγωγή 240 μαθητών από την Κρήτη στο μοναδικό ελληνικό Πανεπιστήμιο της Ελλάδας στην Αθήνα μπορεί να θεωρηθεί μεγάλη επιτυχία. Τέλος, οι πέντε μαθητές που απεβίωσαν υπενθυμίζουν την υψηλή παιδική θνησιμότητα της εποχής, λόγω των κακών συνθηκών υγιεινής, την έλλειψη ιατρικού προσωπικού και την ανέχεια.
Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι λίγο πριν τη Μικρασιατική Καταστροφή η Κρήτη είχε ένα ικανοποιητικό επίπεδο Μέσης Εκπαίδευσης με τη γνωστή ανισότητα στη μόρφωση μεταξύ των δύο φύλων, καθώς οι γυναίκες ήταν πολύ λιγότερες. Τα μεγάλα αστικά κέντρα, Χανιά και Ηράκλειο, είχαν τη μερίδα του λέοντος, ενώ αξιόλογες ήταν και οι προσπάθειες στην εκπαίδευση στην επαρχία. Επίσης, ο αριθμός των μαθητών σε σχέση με τον πληθυσμό είναι σαφώς μικρός στα πλαίσια της οικονομικής ένδειας και του αναλφαβητισμού της εποχής. Η λαίλαπα του μαύρου Σεπτέμβρη του 1922 δημιούργησε τεράστια προβλήματα στο χώρο της εκπαίδευσης, τα οποία αντιμετώπισε με επιτυχία η κυβέρνηση Βενιζέλου ειδικά κατά την τετραετία 1928-1932.
*Ο κ. Αγησίλαος Κ. Αλιγιζάκης είναι ιατρός ορθοπεδικός, πολιτισμολόγος
